Van mousse tot theater
Aan de hand van zelfgemaakte mousse poppen en improvisatie maakten de leerlingen met autisme van Koca Basisonderwijs een theatervoorstelling. Daarin schoven ze zichzelf als persoon naar voor. ‘Het is voor onze leerlingen niet gemakkelijk om zich aan de wereld te tonen zoals ze zijn. Kunst kan hen echt helpen in dat proces.’
'In het verleden maaketen we al vijf musicals', vertelt leerkracht Nele De Feyter, 'maar dit jaar wilden we eens iets anders doen. We kozen ervoor om te werken met onze leerlingen met autisme die tussen tien en dertien jaar oud zijn, omdat we merken dat zij er bij vorige projecten vaak tussenuit vielen. Voor hen was de drempel naar zo'n musical vaak te groot, nu wilden we iets doen dat op hen was toegespitst.'
'Het werd iets volledig anders. Waar we bij eerdere projecten van een script vertrokken, was het vertrekpunt nu een vraag, en het antwoord van de leerlingen daarop. Wat zijn hun zorgen? En waar maken ze zich sterk voor? … Van daaruit lieten we hen vertellen over zichzelf, want we werkten rond hun identiteit: Wie ze zijn, hoe de wereld naar hen kijkt en hoe ze denken dat de wereld naar hen kijkt.'
Dat zijn moeilijke onderwerpen voor een leerling met autisme en dus werd gezocht naar een vormentaal die hen toch in staat stelde grip te krijgen op het onderwerp. 'We kozen voor poppen', zegt Nele. 'Daar kunnen ze zich dan achter wegsteken, maar soms gaan de poppen aan de kant en treden de leerlingen zelf naar voor op het podium.'
Poppen
De eerste stap was het maken van de poppen, waarvoor Nele en haar collega's een beroep deden op Theater FroeFroe. Met mooie stap-voor-stapvoorbeelden kwamen ze naar de klas, waar de leerlingen mousse leerden bewerken tot een beeld dat hen representeerde.
'Ze moesten geen menselijk gezicht maken, het mocht ook een dierenhoofd zijn', vertelt Nele. 'Zolang het voor hen maar aansloot bij hun persoonlijkheid, wie ze naar hun aanvoelen waren. Eén van de leerlingen gaf zijn pop bijvoorbeeld rooddoorlopen ogen van de stress, een ander gaf zijn pop een voelspriet, omdat hij de gevoelens van andere leerlingen heel mooi aanvoelt. Iemand die erg van computerspelletjes houdt maakte een Mario Bros-pop.
Nadien kregen de leerlingen een workshop poppenspel. Ze leerden hoe ze hun pop konden bewegen, hoe ze daarbij zelf onzichtbaar worden of net een tweede speler naast hun pop.'
Chaotisch improvisatieproces
‘Eenmaal de poppen er waren, werd van het geheel een voorstelling gesmeed’, vertelt Nele. 'Daarvoor sloegen we de handen in elkaar met theatergezelschap HET GEVOLG die tienmaal een theaterworkshop gaf in de klas. Daarbij draaide alles rond improvisatie en emoties. De acteurs stelden vragen waarop de leerlingen een antwoord formuleerden. Daarmee werd de voorstelling opgebouwd. Zo haalden ze meer uit de leerlingen, dan ons was gelukt.'
'Soms was dat proces wat chaotisch. Niet evident voor leerlingen met een hang naar structuur', beseft Nele. 'Maar het zorgde er wel voor dat het resultaat er stond. Uiteindelijk zijn we kort voor de voorstelling nog bij Het Gevolg zelf gaan repeteren, zodat de leerlingen konden wennen aan wat een podium was, hoe die belichting werkte en wat een theaterzaal was.'
Een mooi proces
'Met dit project wilden we zorgen dat de leerlingen zichzelf leerden aanvaarden, want dat is voor hen vaak een groot probleem', besluit Nele. 'Het is voor hen niet gemakkelijk om zich aan de wereld te tonen zoals ze zijn. Kunst kan hen in dat proces echt helpen. Sommigen moesten over een enorme drempel. Heel wat leerlingen zijn zichzelf in het proces tegengekomen, maar dat gebeurde wel in een veilige setting. Daardoor stonden ze stevig genoeg om in de openbaarheid te treden.
Een aantal leerlingen haakten in de laatste fase af omdat ze de stap naar het podium niet konden zetten of omdat de chaos in de laatste fase te veel werd. Dat was ok voor ons. We hebben hen daar vrij in gelaten. Tegelijk stonden op het podium leerlingen die vooraf soms zelf niet tegen ons niet durfden spreken, en dat nu wel konden. Ondanks alle chaos was het dus toch een heel, héél mooi proces.'
Tips van juf Nele
- Zorg voor voldoende begeleiding bij het maken van de poppen, dat hebben onze leerlingen echt nodig.
- Structuur is belangrijk, dat hou je bij de afspraken met het theatergezelschap best in het achterhoofd.
- Bedwing je neiging om als leerkracht in te grijpen in het proces. Dat is niet altijd noodzakelijk, en het beknot soms de creativiteit.
- Besef dat je leerlingen meer te geven hebben dan je verwacht, en dat het dus altijd goed komt.