Wij & Zij: wat zegt dat over jou?
Begrip en dialoog tussen leerlingen stimuleren. Hun wij-zij-denken counteren. Een maatschappelijk relevant topic uitdiepen en er in groep een creatieve vertaling aan geven. De doelstellingen van het project van het Technisch Atheneum Ohrem in Lokeren waren niet min.
Het is D-day vandaag voor de 23 zevendejaars. Ze tonen de creatieve vertaling van hun onderwerp aan leraren, klasgenoten en externe specialisten. Op de speelplaats worden nog druk danspasjes ingeoefend voor de colordance tegen racisme straks. En waar liggen de batterijen voor de keukenweegschaal?
‘Er gaat een heel traject aan vandaag vooraf’, vertellen Ines Dewulf, leraar PAV en Ann Beirnaert, leerkracht NC-Zedenleer, samen de trekkers van het project. ‘We merkten na de aanslagen in Frankrijk en Brussel een enorm sterk wij-zij-denken tussen leerlingen. Een klasgesprek ontaardde snel in een scheldpartij en de afgetekende groepjes wilden niet samenwerken. Er was geen begrip of dialoog meer mogelijk. We hadden het gevoel dat we daar als leraar machteloos tegenover stonden. Samen zijn we beginnen nadenken hoe we dat tij konden keren.’
Een andere cultuur of gewoon een andere manier van zijn?
‘We zijn in september begonnen met een luik ‘zelfkennis’. We baseerden ons daarvoor op een presentatie over communicatie van Frederik Imbo. Ben je bijvoorbeeld een blauwe leerling? Dan betekent dat dat je gestructureerd werkt en liefst rustig en redelijk formeel benaderd wilt worden. Zo weten de leerlingen hoe de andere leden van hun latere groep in elkaar zitten en beseffen ze dat niet iedereen hetzelfde is. Dat heeft niks te maken met hun cultuur, maar gewoon met hun manier van zijn.’
Teasen en een top 3
‘Dan kwamen de teasers. Dat waren bijvoorbeeld de film Blue Eyed. Brown eyed over racisme, maar evengoed het liedje Imagine of een reportage over cacaoplantages in Zuid-Amerika. Die starters zetten hen aan het denken over thema’s als fast fashion, fair trade, groepsdruk, racisme, duurzaam reizen … Op basis van hun interesses stelde elke leerling dan een persoonlijke Top 3 samen. Wij vormden vervolgens trio’s en kozen er bewust voor om daarbij religies en achtergronden te mixen.’
Geslaagd voor de ondervraging?
Voor elk groepje lag een bundel klaar met serieuze artikels en achtergrondinfo over het gekozen thema. Ze moesten zich het onderwerp echt eigen maken, want er volgde een ‘ondervraging’ door experts en leraren. ‘Die experts zijn ook rolfiguren’, vertelt Ines. ‘Ze kwamen naar school om vragen te beantwoorden, om te discussiëren en om dat ene trio te ondervragen. Als een leerling het aan die specialist kon uitleggen, betekende dat vaak een boost voor zijn of haar zelfvertrouwen.’
Discussies met experten en rolfiguren
Zo kregen de zevendejaars Shaireen Aftab, de woordvoerster van de VDAB, over de vloer. Ook activiste Darya Safai kwam langs, net als Orlando Verde van KifKif, antropoloog Rik Pinxten, acteur Vildan Maksuti, ontwerpster Grace Van de Velde (Scapa) en Claire Bracke van KrisKras. ‘Die mensen deden dat allemaal vrijwillig. Ook mediawijsheid werd hen vooraf aangeleerd, zodat ze op een kritische manier leren kijken naar bronnen en gebeurtenissen. Madj Khalife, vrt-journalist, kwam daarvoor een uiteenzetting doen over objectieve berichtgeving en de valkuilen van de media. We gingen ook op inleefatelier in Brussel bij Oxfam, en op bezoek in Kazerne Dossin en in Breendonk. Ella vzw begeleidde ook de Privilege Walk.’
Spreken met elkaar, niet over elkaar
‘Ik werk rond racisme’, vertelt Nacer van 7 VI (Verwarmingsinstallaties). ‘Ik heb die dingen zelf ook redelijk vaak meegemaakt en ben dus gemotiveerd om hieraan te werken. De gesprekken met die experten waren leerzame discussiemomenten. Ik heb vaak gedacht ‘Ah, op die manier kan het ook.’ We deden dat allemaal samen, over de levensbeschouwelijke vakken heen. Net dat was waardevol: we spraken met elkaar en niet over elkaar.’
Van kennis naar creatieve verwerking
Als ze in hun ‘ondervraging’ geslaagd waren, mochten ze aan decreatieve verwerking beginnen. Dat kon om het even wat zijn. ‘Wij hebben voor een colordance gekozen’, vertelt Nacer terwijl hij Michael Jackson opnieuw het zwijgen oplegt na een teken van de dansers. ‘Choreograaf Zakaria Uchiha, aka Ziko, een oud-leerling van de school en professionele danser, leert ons die nu. Straks zullen wij alle pasjes op onze beurt aan de kinderen van het vijfde leerjaar aanleren. Ik hoop dat zij het leuk vinden en dat onze boodschap overkomt.’
Kennis en tools om creatief sterker te staan
Cauthar en Volkan maakten een fotoreeks over groepsdruk. Ook een kledingruil voor de leraren als antwoord op de Fast Fashion Industry en een kookworkshop met fairtradeproducten voor de kinderen van de naburige lagere school staan op het programma. ‘Volgend jaar willen we nog meer inzetten op die creatieve verwerking’, zegt Ines. Een fotograaf die ondersteunt bij de fotoreeksen, opnieuw een choreagraaf die en dansante met de leerlingen aan de slag gaat of iemand die ons ondersteund bij het maken van filmpjes. We willen alle onderdelen van Cultuur in de Spiegel aan bod laten komen.’
Tips van Ines en Ann
- Maak je project vakoverschrijdend: PAV én alle levensbeschouwelijke vakken werken eraan mee. Moslimleerlingen, vrijzinnigen én Rooms-katholieken kunnen zo samen in dialoog gaan over ethisch-maatschappelijke onderwerpen. Dat is een onmiskenbare meerwaarde.
- Groepjes van drie leerlingen werkt beter en vlotter dan groepjes van twee.
- Onderschat leerlingen niet, ook niet de BSO-leerlingen. De theoretische bundel is best moeilijk, maar ze krijgen tijd én begeleiding om die te verwerken.
- Leer in het begin belangrijke basisattitudes aan (bijvoorbeeld het verschil tussen assertief en agressief) waar je in de loop van het traject naar terug kan verwijzen.