Overslaan en naar de inhoud gaan
Home

Hoofdnavigatie

  • Home
  • Activiteiten
  • Organisaties
  • Scholen
  • Subsidies
  • Inspiratie
Zoeken
Sluit zoekvenster
Sluit zoekvenster
Aanmelden

Kruimelpad

  1. Home
  2. Inspiratie voor meer cultuur in de klas
  3. Naar een kwaliteitsvol kunst- en cultuuronderwijs met Cultuur in de Spiegel
Sinds 22 juni 2022 is er een vernieuwd UiTID-aanmeldscherm op deze website. Je kan voortaan enkel aanmelden met een e-mailadres als gebruikersnaam. Op deze pagina vind je extra informatie en hulp als je hier problemen mee ondervindt.

Naar een kwaliteitsvol kunst- en cultuuronderwijs met Cultuur in de Spiegel

Waarom is cultuur binnen onderwijs belangrijk? Hoe bieden we kwaliteitsvol cultuuronderwijs aan? En wat is dat precies 'cultuuronderwijs'? Hoe integreer je dat in kunstonderwijs? Prof. Dr. Barend Van Heusden licht stap voor stap toe.

Cultuur in de Spiegel is een theoretisch kader dat duidelijkheid biedt over de inhoud en het belang van cultuuronderwijs. Het biedt tevens ook inzicht in de samenhang tussen de aspecten van cultuuronderwijs (kunst, erfgoed, media, …) en speelt in op de nood om een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs te ontwikkelen. In de eerste plaats moeten we eerst wel wat begrippen afbakenen: ‘Wat is Onderwijs over Cultuur?’ En nog belangrijker ‘Wat is Cultuur?’

Prof. Dr. Barend Van Heusden (RU Groningen) gaat er in deze presentaties dieper op in. Hij vertrekt vanuit de cognitiewetenschappen. Cultuur is betekenis geven aan de wereld om ons heen. Het gaat om het gebruik maken van het geheugen om vorm te geven aan een altijd veranderende werkelijkheid. Het is de wereld ervaren en verbeelden, interpreteren en kennen. Alle onderwijs is onderwijs in cultuur.

‘Cultuuronderwijs (muzische vorming, geschiedenis en erfgoed, filosofie, burgerschap) is onderwijs over cultuur.'

Prof. Dr. Barend Van Heusden

 

Hoe en waarom het kader van Cultuur in de Spiegel een houvast biedt voor het kunstonderwijs licht hij toe. De opnames gebeurden bij de presentatie van Cultuur in de Spiegel voor het deeltijds kunstonderwijs op 20 januari 2020 in het Consciencegebouw te Brussel.

1. Waarom cultuuronderwijs?

Als we vragen naar het culturele zelfbewustzijn van mensen, dan vragen we vooral naar de manier waarop ze op hun eigen cultuur reflecteren. Hoe ervaren ze hun leven, hoe kijken ze ernaar e.d.? Dit reflecteren bepaalt dus iemands identiteit en ligt ten grondslag aan diens handelen. Vandaar dat goed cultuuronderwijs onderwijs is in goed burgerschap!

 

Een transcriptie is voorzien.

2. Waar begint Cultuur?

Cultuur begint met de ervaring van het verschil tussen je herinnering en het hier en nu. Het geheugen stelt je in staat om te reageren op de werkelijkheid. Soms, als de werkelijkheid zo ver van ons geheugen ligt, dan ervaren we dat als chaos. Wat we onder cultuur verstaan, is gelinkt aan vijf menselijke eigenschappen: (1) Mensen kunnen 'denken' over de werkelijkheid (i.e. ‘intentionaliteit’). (2) Door het geheugen los te koppelen van de werkelijkheid ervaren we ook ‘tijd’. (3) Op het moment dat we ons geheugen kunnen loskoppelen van het hier en nu, zijn we vrij om uit verschillende herinneringen te kiezen (‘vrijheid’), of die op een creatieve manier met elkaar te combineren (4) (‘creatief denken’) aan het beoefenen. (5) Zelfbewustzijn is de herinnering aan deze ervaring van verschil tussen geheugen en het hier en nu.

 

Een transcriptie is voorzien.

3. Cultuuronderwijs houdt zich bezig met de reflectie op Cultuur. Hiervoor zijn er vier strategieën.

We gaan op vier verschillende manieren met de veranderende werkelijkheid om. De cognitieve basisvaardigheden zijn waarnemen, verbeelden, conceptualiseren en analyseren. Ze zijn deels sensorisch gestuurd (waarnemen en analyseren), deels als motorisch sturend (verbeelden en conceptualiseren). De vier basisvaardigheden zijn bepalend voor de vier houdingen die we ten opzichte van de werkelijkheid kunnen aannemen: overeenkomsten zien, mogelijkheden verbeelden, categorieën opleggen en structuren ontdekken. De vier culturele basisvaardigheden zijn dan ook waarnemen, verbeelden, conceptualiseren en analyseren. Elke vaardigheid maakt gebruik van een specifiek type cultuurdragers (media): het lichaam, voorwerpen, taal, en grafische tekens.

 

Een transcriptie is voorzien.

4. Hoe doe je aan goed cultuuronderwijs?

Hoe sluit het kader Cultuur in de Spiegel aan op de ontwikkeling van kinderen en jongeren? Aan de hand van de vier vaardigheden ontwikkel je het cultureel zelfbewustzijn. Zijn ze aangeboren? Hoe kan je ze inzetten in onderwijs? En in welke volgorde? Waarom is het analyseren zo belangrijk binnen educatie?

 

Een transcriptie is voorzien.

5. Cultuuronderwijs draagt bij aan gelijke kansenonderwijs.

Door het (leren) reflecteren met behulp van de vier basisvaardigheden ontwikkelen kinderen hun cultureel zelfbewustzijn. Ze leren omgaan met vrijheid en met overgedragen gedeelde waarden en kennis over cultuur. Door inzicht te krijgen in hoe cultuur functioneert worden jonge mensen weerbaar als burgers.

 

Een transcriptie is voorzien.

6. Wat betekent goed cultuuronderwijs voor het kunstonderwijs?

Cultuur in de Spiegel veronderstelt dat het ontwikkelen van het cultureel bewustzijn het doel is van cultuuronderwijs. Hoe draagt het kunstonderwijs hieraan bij? Wat kenmerkt kunst als vorm van cultureel bewustzijn? De sleutel daarbij is om leerlingen op hun ervaring aan te spreken en hen te doen reflecteren over hun eigen ervaring door die ervaring een concrete vorm te geven. Zo vergroten ze hun cultureel zelfbewustzijn. Barend Van Heusden legt hier uit wat kunst precies doet: een kunstwerk is een voorwerp dat de reflectie op de ervaring nabootst.

 

Een transcriptie is voorzien.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
Thema
  • Cultuur in de Spiegel
  • Cultuur in de Spiegel
  • Kunstkuur
Meer over Cultuur in de Spiegel
Deel deze pagina
Piet Mondriaan - Composition in red, blue and yellow -1930

In de kijker

Toon alle tips →
taal(bevordering) en taalstimulatie
c) Michiel Devijver en Iedereen Leest

Een Leesoffensief voor Vlaanderen

bus van DE Lijn met leerlingen rijdt voorbij kunstwerken

dynamoOPWEG voor Zomerscholen

Winnaar Gouden Poëziemedaille 2022 en winnaars Poëziesterren 2022 zijn bekend!

Geef je mening over Cultuurkuur en win een boekenbon

Geef het boek ‘100 redenen om leraar te worden’ cadeau!

Vrouw die zich in,kunstmuseum bevindt

10 x eropuit in de zomer

Cultuur op school begint hier

Activiteiten

Wil je een cultuureducatieve activiteit of uitstap organiseren met je klas?

Ontdek alle activiteiten

Cultuurpartners

Op zoek naar een organisatie die samen met jouw school of klas een project wil uitwerken?

Zoek een cultuurpartner

Subsidies

Wil je financiële of logistieke steun aanvragen voor jouw cultuureducatief project?

Ontdek alle subsidies

Jouw aanbod

Organiseer je zelf culturele activiteiten of creatieve projecten op maat van scholen?

Maak je aanbod bekend

Voor leerkrachten

  • Inspiratie
  • Dynamo subsidies
  • Andere subsidies
  • School zoeken
  • Boekentips
  • Reviews van leerkrachten

Voor organisatoren

  • Activiteit toevoegen
  • Organisatiepagina maken
  • Organisatiepagina bewerken
  • Culturele bestemming worden

Over cultuurkuur.be

  • Over het project
  • Veelgestelde vragen
  • Contact
  • Schrijf je in op de nieuwsbrief
  • Volg ons op Facebook
  • Privacy
  • Gebruiksvoorwaarden
  • Cookies

Een initiatief van

  • CANON Cultuurcel
  • publiq
  • Vlaanderen is cultuur en onderwijs