Overslaan en naar de inhoud gaan
Aanmelden
Home

Hoofdnavigatie

  • Home
  • Activiteiten
  • Cultuurpartners
  • Scholen
  • Ondersteuning
    • dynamoOPWEG
    • dynamoPROJECT
    • Kunstkuur
  • Acties
    • Cultureel bewustzijn
    • Beste Boekenjuf/meester
    • Poëziesterren basisonderwijs
    • Poëziesterren secundair onderwijs
    • Netwerk Lezen op School
    • Inspiratiedag
    • Cultuurdagen
    • Dag van de Cultuureducatie
    • Cultuur en onderwijs
    • Erfgoedweek
  • Inspiratie
Zoeken
Sluit zoekvenster
Sluit zoekvenster

Kruimelpad

  1. Home
  2. Barok in de klas: tekenen als Rubens en dansen op Vivaldi

Barok in de klas: tekenen als Rubens en dansen op Vivaldi

De Stedelijke Bassischool Klavertjevier in Berchem werkte met de leerlingen van het vierde en zesde leerjaar twee maanden creatief rond het thema ‘barok’. MUS-E zorgde voor negen workshops. Kunstenaar Patries Wichers werkte vooral vanuit beeld. Tania Cnaepkens nam woord/drama voor haar rekening. Als uitgangspunt gebruikten ze de Sint-Jacobskerk in Antwerpen. Let’s Go Barok!

Klavertjevier werkte enkele jaren geleden al met MUS-E en was toen heel tevreden over de samenwerking. Toen de organisatie voorstelde om iets te doen rond barok in Antwerpen waren leerkracht Karen Verschueren (6de leerjaar) en haar collega Nelle Janssens (4de leerjaar) meteen enthousiast. ‘Barok is alomtegenwoordig in onze stad’, zegt Karen. ‘Door de expertise van MUS-E werd het voor de kinderen echt een onvergetelijk traject.’

Het dynamoPROJECT liep over een periode van twee maanden. De leerlingen volgden de workshops per klas. Ze namen telkens een namiddag in beslag. Bij de eerste ontmoeting lieten de kunstenaars foto’s zien van de Sint-Jacobskerk, de honderden engelen die er te vinden zijn en boegbeeld Rubens. Met behulp van beelden, muziek en dans vertelden ze de kinderen wat barok inhield. Patries en Tania koppelden regelmatig terug naar de lessen wereldoriëntatie en geschiedenis. Ook de nieuwe taalmethode van de school kwam aan bod.

Acht contactmomenten rond beeld, muziek, woord en drama

Tijdens de vier workshops van Patries werkten de kinderen rond beeld. Ze tekenden bijvoorbeeld portretten van zichzelf en elkaar met één lijn en leerden werken met houtskool en pastelkrijt. Patries gaf telkens een opdracht, maar daar binnen mochten de leerlingen volledig hun eigen ding doen. ‘In een andere workshop maakten ze hun eigen verf met eigeel en kleurpigment’, zegt Karen. ‘Later schilderden ze daar dan mee op grote papieren. De leerlingen vonden dat echt supertof!’

‘Patries en Tania brachten barok tot leven met superleuke en boeiende opdrachten. De kinderen hebben echt enorm veel dingen gedaan en geleerd. En wij ook!’

Karen Verschueren - Leerkracht 6de leerjaar

Bij de vier workshops van Tania lag de focus op woord/drama. Ze dompelde de leerlingen helemaal onder in de barokke tijdsgeest. De symboliek van de kunstwerken uit de kerk werden gelinkt aan de eigen ervaringen van de kinderen. Zo verzonnen ze verhalen bij de verschillende engelen die Patries op voorhand tekende in de kerk. Ze konden hun fantasie de vrije loop laten gaan. Ook dans kwam aan bod, vooral bij het vierde leerjaar. Zij bewogen op muziek van onder andere Bach en Vivaldi.

‘Mijn collega en ik zijn wel creatief, maar geen artiesten’, zegt Karen. ‘We zijn ook helemaal niet thuis in woord/drama. Dit was een uitgelezen kans voor de kinderen om zichzelf eens te uiten op een andere muzische manier. Zelf was ik enorm verrast door hoe graag mijn leerlingen toneelspeelden. Ze vonden het echt fantastisch. Dat had ik nooit geweten als Tania niet met hen gewerkt had.’ Karen wil die aanpak zeker doortrekken in haar eigen lessen. Onlangs gaf ze zelfs al haar eerste dramales.

Let’s Go Barok blijft hangen

Als afsluiter bezochten de leerlingen samen met de kunstenaars de Sint-Jacobskerk waar ze zo lang rond gewerkt hadden. Daar gingen ze onder andere op zoek naar de engelen die Patries eerder tekende. Ze brachten ook hun kunstwerken mee in mapjes die ze tijdens een workshop maakten. ‘We kregen het aanbod om ze daar nog een tijdje tentoon te laten staan’, zegt Karen. ‘Voor de kinderen was dat natuurlijk geweldig. Het is echt een heel mooie tentoonstelling geworden. Ik denk dat ze voor altijd met andere ogen naar barok kijken!’

Leuke extra: in de week van het bezoek vonden restaurateurs in de kerk een luciferdoosje met een bericht uit 1941. Dat sprak natuurlijk tot de verbeelding. Het resultaat was dat de leerlingen zelf allemaal een berichtje schreven over hoe ze de coronatijd beleefden, het in een luciferdoosje staken en verstopten in de kerk. ‘Het project is dus nog lang niet gedaan’, zegt Karen. ‘De tentoonstelling blijft nog even staan en er zullen nog veel dingen terugkomen in de lessen geschiedenis en wereldoriëntatie.’

Tips van Karen:

  • Doe als leerkracht ook mee. De kinderen vinden het heel motiverend als hun juf of meester de opdrachten ook doet. Bovendien leer je daardoor zelf ook waar de uitdagingen liggen!
  • Maak een goede planning met voldoende ruimte. Bij het bezoek aan de kerk was de tijd nogal krap. Alles moest heel snel gaan. Volgende keer voorzien we meer tijd.
  • Zorg voor voldoende begeleiding. Intensieve activiteiten vragen meer begeleiding dan passief in de klas zitten.
  • Gebruik de aangereikte tools in je eigen lessen. Neem technieken zoals toneelspelen over en gebruik ze in de klas.
  • Koppel geschiedenis aan het nu. Creëer nieuwe inzichten door verbanden te leggen tussen het verleden en de leefwereld van de kinderen.

Culturele vaardigheden en dragers

Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.

CIS cirkel basis

Culturele vaardigheden

waarnemen

  • De kinderen observeerden de gezichtsuitdrukkingen van de (getekende) engelen en stelden vast welke emoties ze konden zien.
  • Tijdens het bezoek aan de kerk leerden de leerlingen barok herkennen als kunststijl.
  • In de klas bekeken de kinderen kunstwerken van Rubens. Ze vertelden wat ze zagen en erbij voelden.

verbeelden

  • De leerlingen mochten vrij experimenteren met hun zelfgemaakte verf. Er was geen vastomlijnde opdracht. Ze mochten een abstract werk maken.
  • Opdracht: ‘Wat als je zelf in dit schilderij zou zitten? Wat zou je zien? Wat zou je ruiken?’ en ‘Wat zou je kunnen als je een engel zou zijn?’
  • Opdracht per twee. Eén kind werd aangeduid als strenge meester/meesteres, het andere als onhandige dienstmeid/jongen. Met dat als enige info maakten ze een toneeltje van vijf minuten.

conceptualiseren

  • Er werd in de klas veel gesproken over de verschillende barokelementen. Wat wilden de artiesten zeggen met hun schilderijen, beelden en muziek? Hieruit volgde een klassikaal debat over de stijlkenmerken.

analyseren

  • De leerlingen bespraken de invloed van Rubens, vroeger en nu.
  • De workshops werden gekoppeld aan lessen wereldoriëntatie en geschiedenis: verschillende godsdiensten, hoe kadert de barokke kerk daarin, taalgebruik vroeger en nu, verschillende beroepen die al dan niet nog bestaan …
  • Er werd gereflecteerd over de gelijkenissen tussen een oorlogsperiode en de coronacrisis. (Door het vinden van het luciferdoosje uit 1941.)
  • De kinderen evalueerden klassikaal elkaars werk.

Dragers

lichaam

  • De leerlingen gebruikten hun lichaam om zichzelf uit te drukken in dans en drama.

voorwerpen

  • De gebeeldhouwde engelen in de kerk stonden centraal.
  • De leerlingen gebruikten verschillende materialen om hun kunstwerken te maken.

taal

  • Op de voorkant van de mapjes werden woorden gemaakt met rechthoekige witte en zwarte papiertjes. Patries leerde de kinderen hoe ze daaruit alle letters van het alfabet konden maken.

Grafische tekens

  • Er kwamen verschillende tijdslijnen/balken aan bod. Gebeurtenissen uit de barok werden aangevuld binnen de grotere geschiedenis.
Dien je eigen subsidieproject in
Auteur Natacha Michiels
School SBS Klavertjevier
Organisaties MUS-E Belgium
Onderwijsniveau
  • Basisonderwijs (lager en kleuter)
  • Gewoon basisonderwijs (lager en kleuter)
Thema
  • architectuur
  • beeld
  • dans en beweging
  • drama en theater
  • erfgoed
  • geluid en muziek
Sleutelcompetenties
  • Sociaal-relationele competenties
  • Wiskunde – wetenschappen – technologie – STEM
  • Historisch bewustzijn
  • Zelfbewustzijn
  • Cultureel bewustzijn
Schooljaar 2020-2021

Praktijkvoorbeelden

Toon alle praktijkvoorbeelden →
Leerling gaat creatief aan de slag met literatuur

Creatief omspringen met meertaligheid? Breng een schrijver in je klas!

In 2021 lanceerde de Vlaamse Gemeenschapscommissie Kunstenaars in de klas, een oproep om kunstprojecten te stimuleren in het Nederlandstalig secundair onderwijs. Een van de projecten die subsidies ontving, is de samenwerking tussen schrijver Arno Boey, het Atheneum Brussel en internationaal...

Lees meer

Leerkrachten én leerlingen ontdekken hun creativiteit tijdens Kunstkuur

Expertisedeling tussen leerkrachten. Muzisch sterker in de schoenen staan. De leerlingen laten kennismaken met de academie en met het plaatselijke Gemeenschapscentrum De Zeyp. Hun culturele blik verruimen. Hen de kans geven om hun creativiteit te ontdekken én te tonen… Het lijstje doelen waar de...

Lees meer

Het moois dat ontstaat als er ruimte is voor toeval en experiment

‘Vaak kiezen leraren op school nog voor sterk afgebakende muzische opdrachten. Dan is het fijn als zij én hun leerlingen, samen met een dko-docent, kunnen ontdekken wat voor moois er ontstaat als er ruimte is voor toeval en experiment.’ Aan het woord zijn Simon Vermeulen en Goedele Pauwelyn...

Lees meer
Leerlingen zitten in de klas en houden boomwhackers vast waarmee ze musiceren.

Leerstof herhalen, verdiepen en verwerken via beeld, dans en woord? Deze Kunstkuur toont hoe het kan

Tijdens muzische vorming dansen ze hoofdletters of zingen ze het verloop van de Eerste Wereldoorlog in een marslied. De krantenartikels die de leerlingen in de taalles schreven? Die gieten ze in een mediageniek journaal. Zo wekken Anke Vrinssen van Kunstacademie Dilsen-Stokkem en leraren Els Coox en...

Lees meer
Leerlingen en leerkrachten beluisteren podcasts

Podcastproject 'Sounds Like C' leert luisteren naar erfgoed

De eeuwenoude ruïnes van de Gentse Sint-Baafsabdij inspireerden de leerlingen van het naburige Sint-Lievenscollege tot een serie podcasts die je bewuster leren omgaan met geluid én stilte. Wij gingen op bezoek en verwerkten onze impressies tot - je raadt het al - een podcast!

Lees meer

Nieuws in de kijker

logo Poëziesterren secundair

Poëziesterren voor secundair onderwijs

De Poëziesterren geven poëzie een prominente plaats in het secundair onderwijs.

arrow leftpoëzie
Lees meer
Meisje houdt verfborstels voor gezicht vast

Kunstkuur: nieuwe aanvraagronde schooljaar 2023-24

Van 1 december 2022 tot 15 februari 2023 kan je je aanvraag indienen.

arrow leftKunstkuur
Lees meer
Leerling steekt boeken in de lucht

Netwerk Lezen op School. Doe je mee?

Op zoek naar lesmateriaal en boekentips rond leesmotivatie en leesbevordering in de basisschool? Dan is het Netwerk...

Lees meer
Inspiratiedag 2022

9/2 - Online infosessie Cultuurkuur voor organisaties

Hoe kan je als cultuurorganisatie Cultuurkuur inzetten om je scholenaanbod bekend te maken? In deze infosessie kom je te...

Lees meer
cover Seneca Kunst van het geven

WIN het boek 'De kunst van het geven'

Vincent Hunink verzamelde belangrijke delen uit Seneca's De Beneficiis over gunsten en het geven.. Maak kans op 1 van 3...

Lees meer
Bekijk alles van nieuws

Nieuwsbrief

Schrijf meteen in en ontvang talrijke tips en inspiratie over meer en beter cultuuronderwijs op school, activiteiten, subsidies en deadlines, praktijkvoorbeelden en onze evenementen. Je mag de nieuwsbrief twee keer per maand in je mailbox verwachten.

 
 

Door in te schrijven stem je in met de privacyverklaring.

Voetmenu

Voor scholen

  • Activiteiten voor jouw klas
  • Cultuurpartners ontdekken
  • Jouw schoolpagina
  • Gratis vervoer met De Lijn
  • Financiële steun voor jouw project
  • Samenwerking school en academie
  • Acties en evenementen
  • Inspiratie
  • Reviews van leerkrachten

Voor cultuurpartners

  • Zo start je op Cultuurkuur
  • Organisatiepagina maken
  • Activiteit toevoegen
  • Culturele bestemming worden
  • Scholen in de buurt zoeken

Over Cultuurkuur

  • Over het platform
  • Kalender
  • Veelgestelde vragen
  • Schrijf je in op de nieuwsbrief

Contacteer ons

  • mailContactformulier
  • phone02 553 96 63
  • Facebook Volg ons op Facebook (opent in een nieuw tabblad)

Vlaamse overheid

Departement onderwijs & vorming

Koning Albert II-laan 15

1210 Brussel

Cultuurkuur.be is een initiatief van CANON Cultuurcel i.s.m. publiq (opent in een nieuw tabblad)

© 2022 Cultuurkuur

  • Contact
Cultuurkuur

Cultuurkuur.be is een officiële website van de Vlaamse overheid

uitgegeven door Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (opent in een nieuw tabblad)
Vlaanderen is cultuur en onderwijs