Beelden uit Babylon

Sandra Verkaart is filmmaker en kunsteducator. Voor dit project werkte ze samen met een OKAN-klas, of een onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers van de Provinciale Middenschool Gent. Juf Dominiek: ‘We hebben ervoor gekozen om het project te starten met een OKAN-klas waarbij het taalniveau al vrij hoog lag, met 19 leerlingen in totaal. Er zitten veel verschillende nationaliteiten en leeftijden bij elkaar. De leerlingen zijn tussen 13 en 17 jaar oud en komen uit Egypte, Palestina, Afghanistan, Syrië, Portugal, Spanje, Griekenland, Bulgarije, Peru, Colombia, India en Thailand. Een project rond welzijn in OKAN is altijd zeer boeiend en we kozen voor de groep met de meest talige kennis om zo dieper op de inhoud te kunnen gaan.’

Gevoelige snaar

Als literair uitgangspunt, werd gekozen voor het boek Het Gewicht van Water van de Ierse auteur Sarah Crossan. Daarin vertelt ze het verhaal van de jonge Kasienka die samen met haar moeder aankomt in Engeland, met niet veel meer dan een koffer kleren. Het leven in Londen is niet makkelijk, maar stilaan vindt ze haar eigen weg.

Het was niet zo makkelijk om alle leerlingen het boek te laten lezen: de fysieke exemplaren kwamen maar één week voor Sandra zou starten toe op school. Gelukkig leent de fragmentarische stijl van het boek zich er wel toe dat je als begeleider korte stukken kan selecteren die op zich staan. Sandra: ‘De inhoud van het verhaal is erg herkenbaar voor de leerlingen. Bij ‘uitsluiten’ kunnen ze zich absoluut iets voorstellen. En het idee van ‘hoe zien andere mensen jou?’, dat snappen ze allemaal. Het wordt zelfs een beetje filosofisch met deze groep! Het woordenspel is vaak heel raak en de reflecties van de hoofdpersoon krachtig.’

Juf Dominiek: ‘De fragmenten waarin omschreven wordt dat het hoofdpersonage als enige van de klas geen GSM heeft en waarbij ze gepest wordt maar steun vindt bij een jongen in de klas waarop ze verliefd wordt, vond ik het meest passen bij de leefwereld van onze leerlingen. Dat soort situaties kan zeker een gevoelige snaar raken’.

Voor een project als dit ben ik ervan overtuigd dat er geen sprake is van goede of foute resultaten. Het proces moet interessant zijn, dat is het belangrijkste.

Sandra Verkaart - filmmaker

Babylon

Het is geen sinecure om aan de slag te gaan met een groep waarin de leerlingen verschillende leeftijden en verschillende achtergronden hebben. De ene is wat extraverter dan de andere, die zich wat meer op de achtergrond houdt. Sandra: ‘Omdat veel leerlingen de taal nog niet zo machtig zijn om zich er vlot in te kunnen uitdrukken is beeld natuurlijk een mooi alternatief. Waar de taal een uitdaging bleek, was toch vooral om de inhoud van het project te communiceren. In plaats van te werken met een concept hebben we met inhoudelijke voorbeelden proberen te werken: ‘Denk aan een moment waarop je je niet welkom voelt’ bijvoorbeeld, of ‘probeer uit te beelden wat belangrijk is voor jou’.

Dominiek: ‘Het is vooral belangrijk om te zorgen voor een goede inleiding, zodat je de leerlingen kan enthousiasmeren en wat los kan maken. In een vertrouwde omgeving zullen ze meer 'bloot' geven. Het is ook belangrijk dat de leerlingen min of meer weten waar je naartoe wil, wat er met het eindproduct zal gebeuren en dat ze iets kunnen afwerken waar ze trots op kunnen zijn’.

Flipboekjes

Tijdens de eerste sessie maakten de leerlingen flipboekjes: boekjes met allemaal lichtjes verschillende tekeningen die zo samen een verhaal vertellen, als een soort heel basale vorm van animatie. ‘Ik liet hen tekeningen maken van dingen waar ze zich goed bij voelen, hun hobby's bijvoorbeeld. Om hen op te warmen begonnen we met een vrije associatie-ronde: waar doet dit woord je aan denken? De flipboekjes toonden aan dat je op een eenvoudige manier iets tot leven kan wekken en kan animeren. Tijdens de tweede sessie hebben we elke bladzijde gefotografeerd met een GSM, zodat we er op de computer gif-animaties van konden maken. Ik liet hen gifs zien van de Franse regisseur en fotograaf Romain Laurent, om hen te inspireren.’

Helaas doken er bij het maken van de gifs technische problemen op. Sandra: ‘Ja... Met digitale media werken brengt altijd technisch gedoe met zich mee. Het was onverwacht dat het internet niet altijd meewerkte, dat kan je moeilijk voorkomen.’

‘Ik heb Cultuur in de Spiegel wel gebruikt in de voorbereiding, maar eens je in de klas staat werk je toch vooral op het gevoel van dat moment.' 

Sandra Verkaart - filmmaker

Portretten

De sfeer in het lokaal is speels en informeel. Een iets of wat ‘gewaagde’ tekening zorgt voor een golf van gegiechel en gekrijs - op dat vlak zijn alle pubers nog een beetje hetzelfde. Sandra: ‘Voor een project als dit ben ik ervan overtuigd dat er geen sprake is van goede of foute resultaten. Het proces moet interessant zijn, dat is het belangrijkste. Ik maak buiten de gifs ook portretfoto’s: de leerlingen kiezen zelf welke beelden ze over zichzelf willen laten projecteren en die combinatie leggen we vast.’ Er zijn hechte vriendschapsbanden, die zich gemakkelijk vertalen in leuke, persoonlijke werkjes. De leerlingen poseren zonder problemen met elkaar en bedenken originele invalshoeken.