Boekenjuf Elien | Leesplezier wordt groter als je het deelt
In elk hoekje van haar tijdelijke klas staat wel iets rond lezen: een leescircuit, een boekje in de kijker, de gevoelsthermometer, een schatkist met boeken in andere talen … Met veel inzet, professionaliteit en goesting geeft deze jonge juf haar leerlingen een leesboost. En wat werkt, deelt ze graag met andere leerkrachten via haar blog.
De Gele Ballon is nog een jonge school. Elien kon er drie jaar geleden meteen na haar afstuderen aan de slag. Toen startte de school ook net een traject rond lezen op. ‘Ik stapte mee in de werkgroep,’ zegt ze. ‘We zijn toen begonnen met simpele activiteiten voor de hele school: ouders die kwamen voorlezen, leerlingen van het tweede die voorlazen aan kleuters, leerlingen van het zesde leerjaar die een poppenkast voorbereidden voor het eerste leerjaar ... Zo ontstond er een cultuur van klasoverschrijdend werken, zonder dat de leeswerkgroep dat nog moest vragen. Ik wou ook dat alle evenementen rond lezen niet alleen in de klas, maar ook in de school leefden. Dat duwtje heb ik mee gegeven.’
Wie is Elien van den Bergh?
School:
Juf in het tweede leerjaar op de Stedelijke Basisschool De Gele Ballon in Antwerpen
Favoriete kinderboek:
Kasper wordt een kip , van Sam Copeland, Gottmer
Een boekenhoek ontwerpen met je klas
Na dat eerste jaar stond lezen een jaar in de kijker binnen het schoolteam. Tijdens pedagogische studiedagen en vergaderingen stond het altijd op de agenda. ‘Zo hebben we stapsgewijs het lezen in onze school vorm gegeven,’ zegt Elien. ‘Daaruit is een actieplan gekomen. Eén van de dingen die met stip bovenaan stond, was een boekenhoek voor elke klas. Werk je idee uit, maak er een plan van en schat de kosten in. Die opdracht kreeg elke leerkracht. Ik heb mijn toenmalige klas laten brainstormen, we hebben de mooiste en de meest praktische ontwerpen samengevoegd na een stemronde, en gaven de boekenhoek vorm. Ook de meubels hebben we samen in elkaar gezet.’
Die boekenhoek verhuisde mee naar Eliens tijdelijk klas, nu het schoolgebouw wordt gerenoveerd. ‘Er staat een mix van prentenboeken, leesboeken, weetjesboeken … Ik deel ze niet echt op in categorieën. Ik heb ook een abonnement op het LEGO magazine. Een deel van de boeken ‘verberg’ ik, zodat ik ze regelmatig met andere boeken kan wisselen en de leerlingen dus altijd iets nieuws kunnen ontdekken. Daarnaast hebben we ook onze schoolbibliotheek. Daar vinden we per thema steeds verschillende soorten boeken.’
‘ Ik zet vrij lezen als taakje op het planbord. Leerlingen vinden het fijn als afwisseling tussen andere taken’
Schatkisten vol boeken
In haar klas pronkt een gouden thuistalenkoffer. Elien: ‘Daar zitten een 20-tal boeken in verschillende talen in. Meestal komen ouders daaruit voorlezen. Of oudere leerlingen.’ Veel van haar leerlingen zijn anderstalige nieuwkomers. Hoe verloopt het lezen bij hen? Elien: ‘We proberen hen zoveel mogelijk mee te laten draaien tijdens de gewone klaswerking en de leestijd in de klas. In het begin gaat het nog vooral over genieten van interactief voorlezen. Daarna evolueren ze naar zelf lezen. Door de vele prentenboeken in de klas kunnen ook zij leesplezier beleven.’
Ook gespot in haar klas: leeskoffers van de bib. Elien: ‘We gaan er elke maand naartoe. De leerlingen kennen ongeveer hun leesniveau en kiezen dan zelf. Meestal zit dat vrij goed. Ik vind niet dat er slechte boeken bestaan. Als ik denk ‘Dat is verouderd’, dan zijn er toch leerlingen die het nemen. Wat voor mij niet aantrekkelijk is, ziet er in de ogen van een kind soms anders uit.’
Wat staat er nu bovenaan de actielijst van de leeswerkgroep? ‘We zoeken naar een manier om ouders effectief bij het lezen te betrekken. Vaak kunnen ze zelf niet lezen en is de bib een systeem dat ze niet kennen. We leggen bij het begin van het schooljaar wel uit waarom we veel lezen in de klas en wat een bib is. Als ik dan een bingo voor thuis meegeef, dan hoor ik nog vaak ‘Juf, we hebben geen boekjes thuis. Waar haal je ze? In de bib. Wil je het adres nog eens geven, juf?’ Misschien gaan we wel eens in kleine groepjes van kinderen en ouders naar de bib.’
In de boekenkast van juf Elien
- Karel Eend is verliefd van Mattias De Leeuw, Lannoo
- Dokter Doppert van Marieke van Hooff, Van Halewyck
- Geluk voor kinderen 2, Warme verhalen over echte vrienden: vriendschap van Leo Bormans, Lannoo
- Het boek zonder tekeningen van B.J. Novak, Lannoo
- Waar denk je aan? van Laurent Moreau, Lannoo
Delen, inspireren, samenwerken
Het motto van Elien is ‘Alles wordt groter als je het deelt’. Ook leesplezier. ‘Iets wat ik maak en goed werkt, deel ik graag via mijn blog of mijn Instagramaccount. Of ik zet het op KlasCement. Iedereen is op zoek naar ideeën en materiaal. Het is fijn dat mijn werk ook in andere klassen gebruikt wordt. Op Instagram zet ik soms recensies die ik samen met mijn leerlingen schrijf. Dat heeft als fijn neveneffect dat uitgeverijen me ook wel eens boeken opsturen. Verder koop ik er veel zelf, al steek ik geen geld in 1000 informatieve boeken. Die kan je gemakkelijk in de bib halen.’
Ze is een fan van ICT. ‘Ik ontwikkelde bijvoorbeeld QR-codes om leerlingen naar voorleesverhalen te leiden.’ Welke werkvorm slaat aan bij haar leerlingen? ‘Eén werkvorm die bij elke leerling past, bestaat niet, denk ik. Daarom gebruik ik zes werkvormen per maand in een leescircuit, dat ik zelf uitwerkte. In totaal heb ik ongeveer 30 opdrachten. Ze werken daarbij aan lezen, maar ratelen niet gewoon leesrijtjes af. Die mix van technisch lezen met leesplezier, probeer ik altijd te vinden. Mijn leerlingen lezen, maar hebben het niet altijd door. Zo wil ik hen ook tonen dat we niet lezen om te lezen, maar ook om dingen te leren. Ook de collega’s gebruiken het intussen.’ Lezen met het leescircuit staat op haar planbord. Net als het taakje ‘vrij lezen’ dat tegen het einde van de week klaar moet zijn. ‘Dit vinden ze wel fijn als afwisseling tussen de andere taken.’
‘Aangezien het merendeel van onze leerlingen enkel met boeken en lezen op school in aanraking komen, ligt hier een belangrijke taak voor ons’
Elke week lezen leerlingen van Eliens tweede leerjaar ook een halfuurtje samen met hun leesmaatje uit het vierde. Sinds kort proberen ze eenvoudige begrijpend lezen opdrachten uit waarbij de strategieën aan bod komen. Elien: ‘Weinig leerlingen uit het tweede leerjaar hebben het leesniveau dat je zou kunnen verwachten. Dan is het moeilijk om echt tot begrijpend lezen te komen. Na een brainstorm met de collega van het vierde zijn we tot een doorschuifsysteem met verschillende opdrachten gekomen. Het vierde past daarin de verworven opzoekstrategieën toe zodat het tweede leerjaar die ook leert kennen. Dat loopt fijn, want ze kunnen bijna 1 op 1 werken. We hebben het net uitgetest en merken dat ze in die kleine groepjes echt wel de denkstappen doen.’
Lestips van juf Elien
- Deel je materiaal!
Iets wat ik maak en dat goed werkt, deel ik graag via mijn blog of Instagramaccount. Of ik zet het op KlasCement. Er zijn super veel leuke dingen in klassen te vinden. Op mijn blog kan ik goed zien hoeveel keer iets is gedownload. Mijn kalender? De leescarrousel? Rond de 1500 keer. Ik heb er veel tijd in gestoken, het is fijn dat het niet alleen was om in mijn eigen klas te gebruiken. Iedereen is op zoek naar materiaal. De opdrachten die ik heb uitgewerkt zijn bijvoorbeeld racelezen, duolezen, dobbellezen, voorlezen bij kleuters, een boek zoeken op Boekenzoeker, een stapelgedicht maken, een raadgedicht maken, een illustratie maken bij een boek, een recensie schrijven, een klasverhaal verzinnen, theaterlezen …
- Leesportfolio
We werken met een leesportfolio die we twee keer per schooljaar tijdens het kindcontact invullen. Dat portfolio gaat mee tot het eind van het zesde leerjaar. De reflectievragen zijn elk jaar anders en groeien met het kind mee.
- Gebruik de gevoelsthermometer!
Het technisch lezen evalueren we via AVI, leesplezier door middel van recensies en de gevoelensthermometer. Het is moeilijk voor deze leerlingen om hun emoties onder woorden te brengen. Wat is verlegen zijn? Ik heb de gevoelsmeter uitgetest, aangepast, en er de woorden ook in andere talen bijgezet. De boekjes Wat Viktor voelt sluiten er heel goed bij aan en staan daarom in de klas in de kijker. Het helpt. Zo zei een leerling onlangs ‘Ik wil nu gewoon efkes alleen maar mijn zin krijgen. Ik ben koppig nu.’
Ontdek de gevoelsthermometer van juf Elien op jufelienmaakt.wordpress.com
- Boekrecensies op instagram
Na het voorlezen vullen we steeds klassikaal een recensie in van een boek. Ik laat leerlingen in het tweede leerjaar sterren geven. Hier gaan we steeds in discussie over het aantal sterren dat een aspect verdient. Soms schrijf ik hun antwoorden uit tot een instagrampost.
Vorig jaar in het derde liet ik de leerlingen echt creatieve opdrachten rond een boek uitwerken: een trailer, een nieuwe poster … Of ik laat ze met de kaarten van Aiden Chambers een aantal reflectievragen in groep beantwoorden.
Meer tips om interactie aan te moedigen? Kies er eentje uit op cultuurkuur.be/werkvormenvoordeboekenkring
- Vind jij het gouden ticket?
Om leerlingen te motiveren om nieuwe boeken te leren kennen, verstop ik een gouden-ticket in een boek. Je vind boeken bij ons in de klasbibs, maar ook in de refter waar de leerlingen telkens na de boterhammen een boek kiezen. Zo is er dagelijks nieuw leesvoer voor wie wil.
Als ze een gouden ticket in een boek vinden, moeten ze het eerst lezen en vertellen waarover het gaat vooraleer ze hun prijs in ontvangst mogen nemen. Als beloning breng ik bijvoorbeeld in een kleine groep een bezoek aan de bib of lees ik een stukje voor uit het boek. Sst, dit is ons geheim!
De Beste Boekenjuf/meester van het jaar
De prijs voor de Beste Boekenjuf/Boekenmeester beloont leerkrachten (kleuterschool en basisschool) die een concrete en dagelijkse inzet tonen voor leesbevordering en het werken met kinderboeken in de klas. In het magazine brengen de kandidaten hun verhalen en je vindt er massa's tips en tricks rond lezen en leesplezier in de klas.
CANON Cultuurcel en de Groep Kinderboekenuitgevers zoeken een juf of meester, zorgleraar of -coördinator uit het basisonderwijs (kleuter- en lager) die zich inzet voor leesbevordering en werken met kinderboeken aanmoedigt.
Nomineer jouw kandidaat
Wie besmet jou met zijn of haar passie voor (voor)lezen? Wie vult de boekenhoeken op school met een rijk en recent aanbod? En wie wakkert in jouw team het leesvuur aan? Kortom, welke juf of meester heeft op jouw school het grootste hart voor boeken? Ken jij zo iemand? Nomineer je kandidaat via boekenjuf.be.