Boekenjuf Ilka | Elk kind zijn boekenidentiteit
Ilka werd genomineerd voor de actie Beste Boekenjuf door de nieuwe directeur van haar school. Die was meteen na haar aanstelling onder de indruk van hoe ze het lezen in Leefschool Klavertje 4 faciliteert en aanmoedigt. ‘Ik trek misschien aan de kar, maar de rol van de kinderen en de leraren is net zo belangrijk. Het is echt een samen-verhaal’, benadrukt ze.
Ik had zelf een hekel aan lezen. We moesten dat luidop in de klas doen, ieder om de beurt. Ik kreeg er faalangst van, want ik was een trage lezer en greep liever naar een stripverhaal. Die ondersteuning met beelden werkte perfect. Later besefte ik dat ik zo traag las omdat ik een beelddenker ben: ik wil alles voor mij zien. Als ik het landschap voor mij zie, het huis waar het verhaal zich afspeelt … dan kan een boek me grijpen.
Pas toen ik mijn boekenidentiteit ontdekt had, ging ik echt lezen. Daarom wil ik kinderen helpen om hun eigen boekenidentiteit te ontdekken. Dat probeer ik door hen veel kansen te bieden om goede boeken te lezen. Ook probeer ik voor de leraren alles goed te organiseren, zodat zij op hun beurt de leesmicrobe kunnen doorgeven.
‘Tijdens de leesmomenten leest de leraar ook zelf, om rolmodel te zijn’
Anders gaan lezen
4 jaar geleden wilden we samen met de toenmalige directie het lezen anders aanpakken. We wilden dat kinderen hier op school vaker gewoon in een boek konden kruipen. Want eens ze leeskilometers maken, gaan ze veel lezen en gaan ze ook graag en beter lezen. We zijn ingestapt in het Nederlandse LIST-project. Drie jaar deden we mee aan het onderzoek en nadien hebben we bekeken welke elementen van LIST we verderzetten. Dat is de basis voor onze aanpak vandaag.
Leerlingen lezen elke dag op een vast moment 35 minuten in de klas. We streven ernaar om dat altijd na de speeltijd om halfelf te plannen. Dan is de hele school muisstil. De kinderen kiezen waar ze zitten. Weggekropen in de klaskeuken. Of in de boekenvloot. De vier boekenboten -grote curverbakken met een tapijtje en een kussen in- vormen samen onze boekenvloot. Die wordt 14 dagen lang in elk klas uitgeleend. Zulke ideetjes vind ik op Pinterest. Maar elke leraar heeft ook zijn eigenheid. Sommige bouwen tentjes in hun klas …
Wie is Ilka Van Hoogenbempt?
School:
Zorgcoördinator op Leefschool Klavertje 4 in Nevele.
Favoriete kinderboek:
Harry Potter en de Steen der Wijzen, J.K. Rowling.
Mini-lessen
De start en het einde van die leesmomenten zijn gezamenlijk met de leraar. Twee keer per week koppelt die er een mini-les aan. De leraar gaat dan bijvoorbeeld heel gericht op zoek naar een fragment dat je heel goed kunt visualiseren en leest het voor. Leerlingen zoeken dan ook zo’n stukje in hun boek.
De andere dagen leest de leraar zelf in een boek tijdens het leesmoment, om rolmodel te zijn. Of ze lopen rond in de klas om te observeren of om boekgesprekjes te voeren.
Een moeilijk woord tegengekomen? Vreemde spelling ontdekt? Dat gaat in de pot en komt aan bod tijdens woordenschatlessen of spelling. Tijdens het leesmoment zelf mag er geen enkel technisch leesaspect aan bod komen. Het moet echt leesplezier zijn. Dat is een duidelijke afspraak.
De Beste Boekenjuf/meester van het jaar
De prijs voor de Beste Boekenjuf/Boekenmeester beloont leerkrachten (kleuterschool en basisschool) die een concrete en dagelijkse inzet tonen voor leesbevordering en het werken met kinderboeken in de klas. In het magazine brengen de kandidaten hun verhalen en je vindt er massa's tips en tricks rond lezen en leesplezier in de klas.
CANON Cultuurcel en de Groep Kinderboekenuitgevers zoeken een juf of meester, zorgleraar of -coördinator uit het basisonderwijs (kleuter- en lager) die zich inzet voor leesbevordering en werken met kinderboeken aanmoedigt.
Nomineer jouw kandidaat
Wie besmet jou met zijn of haar passie voor (voor)lezen? Wie vult de boekenhoeken op school met een rijk en recent aanbod? En wie wakkert in jouw team het leesvuur aan? Kortom, welke juf of meester heeft op jouw school het grootste hart voor boeken? Ken jij zo iemand? Nomineer je kandidaat via boekenjuf.be.
Leren lezen vanuit echte prentenboeken
In het eerste leerjaar stapten we af van het slaafs volgen van de methode voor aanvankelijk lezen. We zijn op zoek gegaan naar prentenboeken waarin de woorden terugkomen die we aanbrengen. In plaats van een handleiding voor te lezen, kunnen we nu voor elk woord vertrekken vanuit een echt prentenboek. Zo vind je het woord ‘maan’ heel mooi in Tien bolle biggetjes keken naar de maan van Lindsay Lee Johnson.
Bij de kleuters start elk project of thema vanuit een boek. Daar koppelen we dan boeken aan die datzelfde thema net iets anders belichten. De inhouden van al die boeken vertakken zich in de hoeken waar de kleuters aan de slag gaan. In de derde kleuterklas koppelen we de lettertjes van de voorkant van het boek aan het letteraanbod. Daarvoor zoeken leraren de kwalitatief betere prentenboeken.
Als zo’n thema of project start, dan doen we aan pre-teaching met de taalzwakkere of de jongere kinderen van de graadklas. Hun taakspanning laat lang luisteren niet toe. We geven voorkennis van het verhaal en laten hen vertellen zodat ze uitgepraat zijn tegen het moment dat de juf het boek in de klas voorleest. Soms neemt de logopedist ook het boek over voor binnen haar therapie.
Coachende rol
Mijn rol bij de start van LIST was ondersteunend. Ik begeleidde de leerkrachten: hoe vulden ze die 35 minuten lezen in? Nu coach ik hen nog op vaste basis: ik kom zelf eens kijken, bekijk de observatieschriften en spreek erover met de leerkracht.
Verder hou ik de bib draaiend en levend zodat het lezen actueel en plezant blijft. We zijn trots op onze bib die midden in de gang een plek heeft. Een mama die een onafhankelijke boekhandel in Deinze heeft, zorgt ervoor dat we helemaal mee zijn met de hipste boekentrends. De school investeert er elk jaar 3500 euro in. Elk boek heeft een unieke QR-code die we scannen en koppelen aan de individuele code van een leerling. Zo weten we wie welk boek aan het lezen is.
‘Mijn taak is de goesting om te lezen te triggeren. Ik probeer de boeken visueel mooi voor te stellen, leg regelmatig een ander accent of zet iets in de verf’
Ook de Jeugdboekenmaand en Gedichtendag worden levendig gemaakt. Ik zet dan bijvoorbeeld met krijt een leesfragment op de grond, of ik hang een megagedicht in de bomen op de speelplaats.
Snel een geschikt boek kiezen
Leerlingen kiezen hier snel veel boeken. Dat kan omdat ze regelmatig langskomen en omdat het aanbod vlakbij is. De kinderen kiezen wat ze willen lezen, en dan is het aan de leraar om continu goed te observeren. Kinderen mogen moeilijkere boeken lezen dan ze technisch gezien aankunnen, maar als ze niet vorderen en hun motivatie daalt of ze beginnen te dromen, dan moet de leraar bijsturen door bijvoorbeeld samen met de leerling een boek te kiezen. Met de vijfvingertest evalueren ze zelf of een boek nog te moeilijk is. Ook in het zesde mag je nog starten met de Boomhut-reeks. Dat is allemaal oké, want die boeken zijn gewoon tof. Zo’n attitude moedigt kinderen aan om te lezen.
‘Ons boekenproject heeft effect op alle leerlingen: van het kleinste kleutertje tot wie hier buiten stapt’
Lezen en talenbeleid
Die rol van het lezen in ons talenbeleid is gigantisch. De hele kleuterwerking vertrekt vanuit het boek. In de lagere school is lezen een heel groot stuk van ons taalaanbod.
We gaan ervan uit dat kinderen die goed kunnen lezen, ook hun spelling sneller oppikken. Dat zien we in de resultaten. Als je leest, werk je ook aan je woordenschat.
Aanvankelijk waren de leerkrachten bezorgd. ‘Zullen we nog tijd hebben voor alle doelen die we moeten bereiken?’ Na drie jaar merkte de meester van de laatste graadklas op: ‘Ze hebben een rijkere woordenschat en kunnen beter omgaan met studerend en begrijpend lezen.’
Ook in de voor- en naschoolse opvang is onze aanpak doorgetrokken. Ook daar zijn er boeken die ze kunnen ontlenen!’
In de boekenkast van juf Ilka
- Tien Bolle Biggetjes keken naar de maan, Lindsay Lee Johnson
- De Waanzinnige Boomhut, Terry Denton, Lannoo. Met deze reeks krijg je elk kind aan het lezen. Als die stap genomen is, kun je beginnen linken, uitbreiden.
- Superjuffie, Janneke Schotveld, van Holkema & Warendorf
- Wildwoud, Colin Meloy, Cargo
- De reeks Bakkerij Bliss, Kathryn Littlewood: reeksen zijn sowieso fijn omdat kinderen bij een goede eerste kennismaking dan de hele reeks willen lezen.