Boekenjuf Kaatje | ‘Ik geloof in aansporen, in leerlingen laten proeven van een breed aanbod’

‘Toen ik zelf nog op de lagere school zat, las meester Jan na elke zwemles voor. We zaten dan met z’n allen in de turnzaal te luisteren. Dat ik dat nog weet, het nog voor me zie, onderstreept welke indruk een boek en een voorleesmoment kunnen maken. Misschien is mijn hele boekenjufverhaal wel juist vanuit die herinnering ontstaan. De leerlingen van nu wil ik hetzelfde gunnen, zo’n ‘Boeken toe, we gaan lezen’-moment.’ 

‘Als klasjuf creëerde ik die momenten al. In het zesde leerjaar heb ik bijvoorbeeld een schooljaar lang Lampje van Annet Schaap voorgelezen. Een fantastische ervaring! Ik lees graag voor als ik het verhaal zelf nog niet ken, zo zijn we samen verwonderd. Leerlingen van die leeftijd vinden het voorlezen zeker nog leuk, maar je moet wel het juiste boek vinden.’ 

‘Als leerkracht vergeten we nog te vaak wat voor een rolmodel we zijn.’

Grote voorbeelden 

‘Toen ik boekenjuf Bieke leerde kennen op een bijscholing, dacht ik: ik wil die vrouw leren kennen. Hoe pakt zij haar job aan? Wat houdt het in? Kan ik dat ook? Ik trok m’n stoute schoenen aan en bezocht Biekes klas en stapte dan naar de directie. Het eerste jaar kreeg ik er 6 uur voor, nu mag ik het halftijds invullen. Ik weet dat ik nog een beginner ben, maar ik hoop dat je het lezen in onze school al proeft en ruikt.’ 

‘Ik heb eerst gewerkt aan de leesmotivatie. Die was wat verdwenen. De ik-doe-alsof-ik-lees-cultuur heerste. Leerkrachten hadden ook geen voeling meer met wat leerlingen leenden in de bib. Daarom zet ik ook in op hun kennis van de boekenwereld. En de leerlingen? Die moeten kunnen kiezen tijdens vrij lezen, maar ik geloof ook in aansporen, in hen laten proeven van een breed boekenaanbod.’ 

‘Hoe ik dat doe? Met verplichte boekentaken en vaste boekenlijstjes. Ik weet dat haast iedereen ertegen is. Toch geef ik ze. Eén keer in het vierde, vijfde én zesde. Ik maak een stapel van 30 boeken die ze uit zichzelf niet gemakkelijk uit het rek zouden plukken. Daaruit kiezen ze. Het gebeurt regelmatig dat een leerling achteraf zegt: “Dat was leuk, ik zoek nog iets van die auteur.” Als ze altijd zelf een boek kiezen, kom je vaak bij dezelfde reeksen uit.’ 

Actie! 

‘Bij de kleuters zetten we nu in op leesdidactiek: hoe gebruik je prentenboeken verdiepend? Hoe haal je er woordenschat uit? We werken met vraagkaartjes als wie, wat, plaats. Leerkrachten kiezen een themaboek, lezen het herhaaldelijk voor, visualiseren, activeren de voorkennis ...’ 

‘In de lagere school hebben we dit jaar woordenschat in de lessen WO erbij genomen. Ik ben door alle WO-thema’s gegaan en stelde een lijst van geschikte boeken per thema op. Welke zijn in de bib te vinden? Welke boeken kunnen we als school het best zelf aankopen?’ 

‘Voor elk leerjaar ga ik op zoek naar een passend leesmoment. Er zit een groeipad in al die momenten.’

‘Verder heb ik een mooi leeslokaal ingericht met een stapelbed als knusse leesplek. Ik stopte ook veel tijd in individuele leesgesprekken. Daar puur ik dan acties uit. Zo bleek dat leerlingen het moeilijk vinden om een boek op hun niveau te vinden. Dat hebben we opgelost door hun de vijfvingertest aan te leren.’ 

Groeipad 

‘Voor elk leerjaar ga ik op zoek naar een passend leesmoment. Daar houden ze over de jaren heen een leesdagboek over bij. In het eerste leerjaar beginnen we met niveaulezen. Daar helpen (groot)ouders aan mee. Het tweede en het vijfde gaat tutorlezen in samenleesboeken. AVI-lezen doen we met de leerlingen uit het derde. Lezers met min of meer hetzelfde niveau lezen hetzelfde boek. Als het boek uit is, bespreken we het samen. We lenen er AVI-boxen van de bib voor. Echt een geweldige service.’ 

‘Het vierde gaat vanaf volgend jaar toneellezen en het zesde zou ik willen inschakelen voor het projectlezen. Ik zou hen dan acties voor Voorleesweek en Jeugdboekenmaand laten organiseren. Zo geven we hun meer verantwoordelijkheid en zit er een groeipad in al die leesmomenten.’ 

Leerkracht is rolmodel 

‘Of ik nog belangrijke lessen over lezen leerde? Ik heb er drie. Als leerkracht vergeten we nog te vaak wat voor rolmodel we zijn. Als de verkoper op de boekenbeurs een klein stukje uit een boek vertelt, dan gaat dat boek die avond 6 keer over de toonbank. Wij leerkrachten hebben elke dag zoveel invloed. Een tweede: je kan voor elke les boeken als vertrekpunt kiezen. En een heel belangrijke nummer 3: doe het niet alleen, vorm een teampje. Dat maakt het makkelijker om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen. Kom je over vijf jaar weer kijken waar het ons gebracht heeft?’