Boekenjuf Karen | Goed zelf een boek kunnen kiezen is zó belangrijk

Na een analyse bleek vijf jaar geleden dat de kinderen op Basisschool Vincentius in Essen niet graag lazen en dat het leesniveau ook niet snel genoeg vorderde. Juf Karen Peeters zette toen samen met het schoolteam haar schouders onder een vernieuwingsproject, het LIST-project, of ‘Lezen IS Top’.

LIST betekent dat iedereen op school elke dag een half uur met de kinderen leest in de boekenklas. De eerste stap was een grondige nulmeting of analyse van de beginsituatie. We gingen aan de slag met de volgende vragen: hoe is het gesteld met het leesniveau en de AVI-resultaten? Zijn de leerlingen voldoende gemotiveerd? Hoe gedragen ze zich met boeken? De situatie was simpel: de kinderen lazen niet graag en het niveau van sommige kinderen ging niet voldoende vooruit.

Van bij het begin was het hele team mee om dit project uit te werken. Het leeft bij elk kind en elke juf en dat werpt zijn vruchten af. De resultaten zijn merkbaar verbeterd. Kinderen komen me blij vertellen: ‘Juf, ik leer zoveel bij!’

Wie is Karen Peeters?

School:

Drie jaar zorgjuf en sinds dit jaar zorgcoördinator op Basisschool Vincentius in Essen-Horendonk.

Favoriete kinderboek:

Pudding Tarzan, Ole Lund Kirkegaard. Het gaat over een jongetje dat gepest wordt en dat wordt op een leuke manier opgelost.

Half uur lezen per dag

‘Het half uurtje begint met een mini-lesje van vijf minuten. Nadien mogen de kinderen hun boek nemen. Ik stel hen een gerichte vraag over iets waar ze op moeten letten, bijvoorbeeld ‘wie is het hoofdpersonage? Of ‘probeer te voorspellen wat er gaat gebeuren’. Voor het eerste leerjaar verloopt het anders, daar lezen we hardop. Vanaf het tweede leerjaar wordt er gewerkt met klasoverschrijdende groepen. Vanaf een bepaald leesniveau en door gesprekken met de kinderen, gaan ze naar de stilleesgroep. Deze groepen veranderen doorheen het jaar omdat kinderen groeien in het lezen. In de stilleesgroep houden de kinderen een leeslogboek bij waarin ze gericht vragen beantwoorden over hun boek.

Alle kinderen mogen altijd stoppen met lezen in hun boek, maar alleen na overleg met mij of met de juf. We vragen wat ze niet leuk vinden of wat er misloopt en geven hen advies. Soms komt een boek wat traag op gang en loont het de moeite om toch nog verder te lezen.

In het beginlesje vraagt de juf soms ook iets over grammatica. Dat de leerlingen op zoek moeten gaan naar de bijvoeglijke naamwoorden, bijvoorbeeld, maar het mag nooit te schools worden. Leesplezier is wat telt.

'Om tijd te maken voor LIST hebben we sommige aspecten uit de leerboeken laten vallen, zoals technisch lezen of woordenschatlijsten. Door dat half uur lezen per dag leren de kinderen die dingen ook.’

Karen Peeters

De Beste Boekenjuf/meester van het jaar

De prijs voor de Beste Boekenjuf/Boekenmeester beloont leerkrachten (kleuterschool en basisschool) die een concrete en dagelijkse inzet tonen voor leesbevordering en het werken met kinderboeken in de klas. In het magazine brengen de kandidaten hun verhalen en je vindt er massa's tips en tricks rond lezen en leesplezier in de klas.

CANON Cultuurcel en de Groep Kinderboekenuitgevers zoeken een juf of meester, zorgleraar of -coördinator uit het basisonderwijs (kleuter- en lager) die zich inzet voor leesbevordering en werken met kinderboeken aanmoedigt.

Nomineer jouw kandidaat

Wie besmet jou met zijn of haar passie voor (voor)lezen? Wie vult de boekenhoeken op school met een rijk en recent aanbod? En wie wakkert in jouw team het leesvuur aan? Kortom, welke juf of meester heeft op jouw school het grootste hart voor boeken? Ken jij zo iemand? Nomineer je kandidaat via boekenjuf.be.

Leesplekken bij de vleet

In deze school is er geen gebrek aan leeshoeken. Er is een leesklas voor de eerste drie leerjaren, en er is ook een bib met leeshoeken op de zolderverdieping van de school. Voor de hogere jaren, in het andere gebouw, is er nog een leesklas-annex-bib. De kinderen mogen vrij gebruik maken van de leesruimtes tijdens de speeltijden bijvoorbeeld. Daarnaast zijn er nog boekenhoeken in de klassen.

700 boeken

Ook aan boeken geen gebrek op deze school. Vier jaar geleden gingen de lokale vestigingen van de bib hier dicht. Ik ben toen gaan onderhandelen met hen en nu brengt de bib ons regelmatig een selectie van 350 titels. Omdat er twee vestigingen zijn aan onze school krijgen we er zelfs 700. Ik doe suggesties aan de bib en vraag ook aan de kinderen wat ze graag willen lezen. De gemeente komt de boeken brengen en halen en we mogen ze een jaar houden.

Er zit vanalles tussen, van jeugdboeken tot informatieve boeken. Er zijn heel veel recente boeken om uit te kiezen. Boeken die de kinderen goed vonden, en willen aanraden aan de anderen, krijgen een plaats op het venstertablet in de boekenklas. Het gaat van moppenboeken tot sprookjesboeken. Voor sommige kinderen zijn boeken met korte tekstjes de manier om meer leeservaring op te bouwen.

Talen

Voor onze anderstalige nieuwkomers zijn de boeken met prenten handig. Eén die goed scoort is Detectivebureau Trio & Co van Martin Klein en Amber Fuchs. Het LIST-project helpt ons bij het talenbeleid op school want goed kunnen lezen heeft op heel veel dingen invloed. Kinderen leren vanzelf een betere woordenschat en zinsbouw.

We werken met doelen, niet met punten op het rapport. Doelen zijn ‘Ik wijs goed, voor de kinderen die nog duo-lezen’ of ‘Ik kan goed een boek kiezen’ of ‘Ik kan al vlot lezen’ of ‘Ik weet waar mijn verhaal over gaat’ of ‘Ik kan me concentreren’.

Ouders komen ons door het LIST-project ook vertellen dat de kinderen weer boeken vragen als cadeau onder de kerstboom, bijvoorbeeld.

Karen Peeters

Op zoek naar ‘i’s’

We proberen zo veel mogelijk op school te lezen en door ons lees-halfuurtje kunnen we heel goed opvolgen welk boek geschikt is voor kinderen met dyslexie. We laten de kinderen niet los. Zo was er eens een meisje uit het eerste leerjaar dat moeite had met de letter ‘i’. Tijdens de speeltijd was ze een boek gaan zoeken en toen kwam ze me vertellen dat ze alle ‘i’s’ had gezocht in dat boek. Met hele kleine stapjes gaan zo’n kinderen vooruit.

We vinden het belangrijk dat ze het oefenen zo plezierig mogelijk vinden. In het vierde leerjaar was er eens een jongen die echt moeite had met lezen en er daardoor ook geen plezier in vond. Op een gegeven moment had hij een boek over Minecraft gekozen. Op zich was het te moeilijk voor hem, maar hij wilde het echt lezen uit interesse. Als het niet meer gaat, lezen we als juf mee.

Voor dyslectici hebben we de reeks van Makkelijk Leesplein in huis. Ook scoren weetjesboeken of prentenboeken goed bij die doelgroep. We proberen altijd eerst en vooral op zoek te gaan naar een boek dat de kinderen zelf interesseert, dat is het belangrijkste.

Boekpromotie

Ik heb zelf ook een leesgroep en heb ervaren dat boekpromotie héél vaak onderling door de kinderen zelf gebeurt. Kinderen raden elkaar spontaan boeken aan. Ze ruilen ook van boek soms.

We merken dat alle kinderen hier graag lezen, maar ze moeten wel het juiste boek aangereikt krijgen. Vaak starten ze met graphic novels, zoals De waanzinnige boomhut of Het leven van een loser, maar het is zaak om ze nadien bij de Roald Dahls van deze wereld te krijgen. Het enige dat daarvoor helpt is veel praten over boeken met de kinderen. Nauw opvolgen wat ze kiezen en waarom.

We zien de kinderen ‘groeien’ doordat ze de verantwoordelijkheid krijgen over hun eigen keuze, hun eigen leesproces. Goed zelf een boek kunnen kiezen is zo belangrijk. Sommige kinderen komen zelf vragen om een leestest te mogen doen om te zien hoe ver ze staan. Dat vind ik er zelf over (lacht). Kinderen leren zichzelf lezen, vanuit hun interesses, vanuit hun motivatie. Wij staan als juffen aan de zijlijn om te kijken of hun ‘leesweg' goed verloopt en zijn er om in te springen als het nodig is.’