Boekenjuf Lies | Ik vertrek altijd vanuit een boek. Zo gebruikte ik De GVR van Roald Dahl om te koken
Lies is juf muzische vorming en taalleerkracht op de Gemeentelijke Basisschool Van Asbroeck in Jette. Zij probeert in alle klassen op verschillende manieren haar liefde voor boeken door te geven. Dit is niet altijd evident, aangezien 90% van de leerlingen anderstalig zijn, maar toch slaagt zij keer op keer opnieuw in haar missie.
Boeken komen bij ons op school heel vaak aan bod. Ik zorg ervoor dat de diversiteit bewaard blijft. Die afwisseling begint al bij de keuze van boeken: zowel strips, informatieve boeken, klassiekers in de kinderliteratuur, prentenboeken, kunstboeken, kookboeken, luisterboeken, boeken rond filosoferen met kinderen … noem maar op. Ik geloof dat ik alles al een keertje heb uitgeprobeerd.
‘Ik voer een constante zoektocht naar boeken die aansluiten bij de leefwereld van onze leerlingen of die een thema uit de klas verrijken’
Boeken in een museumshop worden vaak vergeten, maar toch vind je daar pareltjes terug. De vijf zintuigen van Hervé Tullet bijvoorbeeld kan je in verschillende vakdomeinen gebruiken: binnen WO ligt dat voor de hand, maar ook binnen drama, beeldend werk, kookactiviteiten of een informatieve tekst lezen. Zelfs sociale vaardigheden behoren tot de mogelijkheden.
Wie is Lies Punnewaert?
Lies is leerkracht muzische vorming en taalleerkracht op de Gemeentelijke Basisschool Van Asbroeck in Jette.
Via de bib hebben we een onuitputtelijke bron aan boeken
Wij werken heel nauw samen met de bibliotheek van Jette. Wij hebben slechts een bepaald budget en dit geven we eerder uit aan culturele projecten dan aan boeken. Toch slagen we erin om de leerlingen een ruim aanbod aan boeken aan te bieden: slechts één telefoontje naar de bibliotheek kost het ons om ieder boek te krijgen dat zij aanbieden. Ik weet dat er scholen zijn die een heuse bibliotheek hebben, maar persoonlijk vind ik de samenwerking met de bibliotheek een meerwaarde omdat je bij de bibwerking ook ouders kan betrekken.
Boekenbende aan huis
Zo organiseren wij samen met de bibliotheek het project Boekenbende aan huis. Dit is een initiatief van de Brusselse bibliotheken met ondersteuning van de lerarenopleiding van Odisee. Hierbij worden voornamelijk scholen geselecteerd waar er veel leerlingen zijn met taalarmoede.
De studenten lerarenopleiding gaan vijf keer voorlezen aan huis. Vervolgens wordt er een afsluitmoment georganiseerd waarbij de voorlezer de leerling en zijn ouders uitnodigt in de bibliotheek van Jette, waar ze een rondleiding en geschenk krijgen. Dit initiatief bestaat al jaren en werkt bijzonder drempelverlagend: het verhoogt de positieve gevoelens rond Nederlands bij allochtone gezinnen.
De Beste Boekenjuf/meester van het jaar
De prijs voor de Beste Boekenjuf/Boekenmeester beloont leerkrachten (kleuterschool en basisschool) die een concrete en dagelijkse inzet tonen voor leesbevordering en het werken met kinderboeken in de klas. In het magazine brengen de kandidaten hun verhalen en je vindt er massa's tips en tricks rond lezen en leesplezier in de klas.
CANON Cultuurcel en de Groep Kinderboekenuitgevers zoeken een juf of meester, zorgleraar of -coördinator uit het basisonderwijs (kleuter- en lager) die zich inzet voor leesbevordering en werken met kinderboeken aanmoedigt.
Nomineer jouw kandidaat
Wie besmet jou met zijn of haar passie voor (voor)lezen? Wie vult de boekenhoeken op school met een rijk en recent aanbod? En wie wakkert in jouw team het leesvuur aan? Kortom, welke juf of meester heeft op jouw school het grootste hart voor boeken? Ken jij zo iemand? Nomineer je kandidaat via boekenjuf.be.
Liefde voor lezen bevorderen we door creatief te werken met boeken
Het vergt voor anderstalige leerlingen veel moeite om technisch lezen onder de knie te krijgen. Strips worden graag gelezen, maar soms zijn Suske en Wiske al te moeilijk. Daarom krijgt de school ook steun van het Onderwijscentrum Brussel. Zij ondersteunen basisscholen op het gebied van taalvaardigheid, omgaan met diversiteit en differentiatie en het samenwerken met ouders. Zij houden zich bezig met het uitwerken van leesstrategieën, maar dat wil nog niet zeggen dat een leerling automatisch graag leest. Er zijn een aantal leerlingen die liever wachten tot er een film van het boek verschijnt. Deze attitude proberen wij net te doorbreken door creatief te werken rond boeken en belang te hechten aan leesplezier.
In het eerste leerjaar zijn de meeste leerlingen gemotiveerd om te leren lezen, maar gaandeweg verliezen ze hun interesse. Daarom organiseer ik in iedere klas activiteiten en probeer ik een boekensfeer aan te wakkeren.
Ik probeer leesplezier en het ontwikkelen van sociale vaardigheden aan elkaar te koppelen. Dit is niet altijd gemakkelijk voor ons doelpubliek, maar gelukkig zijn er heel wat boeken die zwaardere thema’s op een toegankelijkere manier aankaarten. Binnenkort willen wij een project opstarten rond het thema pesten en daarvoor heb ik al een boek klaarstaan!
Ieder jaar leggen we het accent op één groot boekenproject
Er zijn talrijke initiatieven waarop je kunt inspelen, maar we springen niet blindelings op de kar. Onlangs hebben we een project georganiseerd rond het thema ‘slapen’ omdat we opmerkten dat leerlingen te weinig slapen. Daarnaast is er ook een project geweest rond verkeersveiligheid.
Dit jaar hebben we gekozen om een groter project uit te werken rond de Voorleesweek. Hiervoor maakte ik verschillende voorleesboekjes op maat van de 1ste, 2de en 3de graad. Deze boekjes werden uitgedeeld met een woordje uitleg voor de ouders. Het is namelijk de bedoeling dat de ouders meewerken en voorlezen aan hun kinderen. Dit bleek problematisch: de leerlingen uit het eerste leerjaar hebben thuis geen boeken. Daarom besloten we om korte verhalen van Jip en Janneke in de bundel te integreren. Wij geven overigens ook taallessen aan allochtone ouders die wensen de taal onder de knie te krijgen.
Voor Gedichtendag kreeg ik carte blanche van mijn schoolhoofd. Ik besloot om een poëzieroute te maken op school. Daarom droeg ik in iedere klas een gedicht voor waarmee ze verder aan de slag konden. De leerlingen schreven zelf gedichten en deze vulde ik verder aan met gedichten die hierbij aansloten. Deze gedichten werden verspreid over de hele school: van in het toilet tot bij ons schoolhoofd!’
‘Het vergt voor anderstalige leerlingen veel moeite om technisch lezen onder de knie te krijgen. Strips worden graag gelezen, maar soms zijn Suske en Wiske al te moeilijk’
Ik vertrek altijd vanuit een boek
Eigenlijk ben ik officieel aangenomen als leerkracht muzische vorming. Toen ik tien jaar in het onderwijs stond, besloot ik om creatieve agogiek te studeren, omdat ik het muzische verder wilde uitdiepen. Ik vertrek altijd vanuit een boek. Zo gebruikte ik De GVR van Roald Dahl om te koken.
Daarnaast gebruik ik ook veel kunstboeken, zelfs in de kleuterklas. Mijn collega had een boek liggen van Wassily Kandinsky. Dit boek was natuurlijk veel te moeilijk en daarom zette ik het om naar hun niveau. Kandinsky vertrekt bijvoorbeeld vaak vanuit bewegingen van een danseres en dit integreerde ik ook in de kleuterklas: zij moesten deze bewegingen nadoen en vervolgens tekenen op papier. Ik vertel vooral uit alternatieve boeken, maar soms ook uit klassiekers.
Als er budget over is, proberen we activiteiten te organiseren of bij te wonen die de meeste leerlingen anders nooit zouden doen. Ik heb goede contacten met jeugdtheater Bronks, die soms voorstellingen met leerlingen en jongeren maken. Ik neem regelmatig contact op om te kijken of ze theaterstukken spelen die op maat zijn van onze leerlingen. We zijn met de leerlingen ook gaan kijken naar Brooddoos van Dimitri Leue. Dit was een aanzet om Dimitri ook als schrijver te leren kennen.
Schoolhoofd Sonia De Cooman over boekenjuf Lies
Lies onderscheidt zich op verschillende vlakken: door haar creativiteit, persoonlijkheid, gevoel voor humor, haar belevening en omgang met leerlingen en door haar interesse voor het muzische. Door al deze capaciteiten slaagt ze erin om verhalen op een originele manier over te brengen op leerlingen. Ik zou haar niet meer willen missen!’
Van zelfgemaakte verfilmingen tot reuze kookboeken
Ieder jaar wordt in Jette een leesproject georganiseerd. Je krijgt een thema van de organisatie waarrond je zelf een activiteit moet uitwerken. Zo kregen wij ooit het thema ‘koken’ en ontwierpen we een kookboek waarvoor we de eerste prijs kregen. In een ander jaar kregen we het thema ‘sprookjes’ opgelegd. Veertien dagen lang werkten we rond sprookjes in het Boudewijnpark ofte het magische sprookjesbos.’
‘Ik probeer leesplezier en het ontwikkelen van sociale vaardigheden aan elkaar te koppelen’
In het zesde leerjaar kregen we de opdracht om het sprookje ‘Roodkapje’ van de gebroeders Grimm te laten herwerken door het zesde leerjaar. Sommige leerlingen kenden het sprookje wel, maar boeiend vonden ze het niet. De leerlingen kregen de opdracht om thuis om zoek te gaan naar varianten van Roodkapje, zoals Rood Rood Roodkapje van Edward van de Vendel. Dit prentenboek is een grondige bewerking van het originele sprookje, want in dit boek is Roodkapje niet het brave meisje: ze is namelijk gek op alles wat rood is en dat is vrij problematisch voor de grijze wolf. Roodkapje heeft namelijk een bijl en hakt de wolf in mootjes! We besloten om dit verhaal te verfilmen en dat was een extra motivatie voor de leerlingen.
1 + 1 is meer dan 2
Ik prijs mezelf erg gelukkig dat ik mag werken in een zeer dynamisch team dat probeert in te spelen op de leefwereld van leerlingen. Wie een idee heeft, gooit het in de groep en daaruit groeien de mooiste dingen! Zelf geniet ik enorm veel van lezen: pure ontspanning voor mij! Mocht ik de Beste Boekenjuf van 2011 worden, dan is dat een titel die ik opdraag aan al mijn collega’s!