Boekenjuf Maaike | 'We maken plaats en tijd voor lezen'

‘We merkten dat het leesniveau daalde. Net als de leesmotivatie. En er ging een erbarmelijk aantal leerlingen in hun vrije tijd naar de bib. Dat moeten we aanpakken, dachten we. Zo is het kernteam rond lezen in onze school gestart. Daar zit ik sinds drie jaar in en ik krijg er ook drie lesuurtjes voor. Naast mijn klaswerking heb ik dus ook een voetje in het beleid. Ideaal, als je het mij vraagt. Het project Leerkracht-Leeskracht bracht onze ambities in een stroomversnelling. Het hielp om prioriteiten te leggen. Dat werden onder meer het begrijpend lezen en tijd maken voor lezen.’

'Er volgde een hele lijst actiepunten. Elke klas van de tweede en derde graad werkte bijvoorbeeld drie brede DENK-thema’s uit. Die manier van werken biedt voldoende houvast, maar laat ook marge om eigen accenten te leggen. Waarom DENK? De focus op begrijpend lezen sprak ons daarin aan.’

 

‘We maken tijd voor lezen en laten leerlingen dagelijks in contact komen met lezen.’

 

‘De kleuters en eerste graad zijn meer met LIST bezig, met hommellezen en RALFI-lezen. Het kleuterteam is ook fel in de woordenschat en woordenschatlijsten gedoken. In het eerste leerjaar komt al wel een eerste DENK-thema ‘light’ aan bod. Het is nog pril om uitspraken over de effecten te doen. Al toonden de laatste LVS-testen wel een sprong vooruit.’

Meer leestijd maken

‘Om meer leestijd te maken, onze tweede prioriteit, hebben we een vaste dag gekozen waarop de hele school leest. Dat is maandagnamiddag geworden. Het is een heel verbindend moment. De vlag hangt uit aan de schoolpoort, zodat ook ouders het weten en er een gesprek met hun kinderen over kunnen aanknopen.’

‘Met de hulp van de boekenworm en de leesfee geven we body aan dat moment. Ze gaan langs in alle klassen. De leesfee heeft altijd een gedicht mee, want ze houdt van poëzie en rijmen. Boekenworm houdt meer van weetjes en strooit die gul in het rond.’

‘Los van dat moment op maandag plannen we het lezen in de klas structureel in. We maken er tijd voor en laten leerlingen dagelijks in contact komen met lezen. Dat zorgt voor een routine en maakt dat ze sneller, liever, meer lezen. In mijn lessen zoek ik bewust naar manieren om lezen te integreren, zonder dat het alles domineert. Onlangs had ik het WERO-thema spijsvertering. In plaats van een clipje van schooltv.nl, neem ik een Waanzinnig om te weten-boek. Dat maakt van die les geen les rond boeken, maar er is toch maar een boek in geweest. Staan er medianen en gemiddelden op de planning? Daar past een boek met infografieken bij. Zo sluipen boeken in elke les  binnen.’

Wat zegt een 8 op 10?

‘Bij een nulmeting gaven ouders aan dat ze wel wisten dat we op school met lezen bezig zijn. Maar wat we juist deden? Daar zei dat ene vage punt op het rapport niks over. Transparante communicatie naar ouders stond dus ook op onze to-dolijst. We proberen dat nu met klasblogs en we hebben bladwijzers voor elke graad gemaakt. Die zitten het hele schooljaar in de agenda, waardoor ze een goede reminder voor ouders zijn. Er staat op welke thema’s we behandelen, waar we zitten op de leeslijn en wat we verwachten. Zelf lid worden van de bib bijvoorbeeld (derde graad), of er samen met de ouders naartoe gaan (tweede graad).

‘Ook onze rapporten zijn belangrijk in dit verhaal. We gaven ze de vorm van een meegroeimap voor de hele schoolloopbaan. Elke rapportperiode opent met een gepersonaliseerd woordje van de leerkracht. Daar probeer ik altijd een gedicht in te stoppen. Verder zijn er de punten, die we koppelen aan concrete doelstellingen als ‘tekstsoorten onderscheiden’ en ‘een uitnodiging kritisch lezen’. Een 8 op 10 zegt nu dus veel meer dan vroeger.’

‘We hebben ook zelf een intern klasscoreformulier gemaakt volgens het DENK-schema. Het uitgebreide Excel-bestand van DENK hebben we zo schooleigen gemaakt. Hoe verloopt het  gesprek met het denkmaatje? Gaat dat goed, dan krijgt die leerling een code groen. Bij oranje of rood geef je als leerkracht een opmerking (bijvoorbeeld werkt niet goed samen). De intonatietoetsen, de schrijfmotoriek … al die evaluaties zijn op een en dezelfde plek gebundeld. Handig als je wil nagaan hoe het vorig jaar met een leerling liep.’

 

‘Ik zoek bewust naar manieren om lezen te integreren, zonder dat het alles domineert.’ 

Actueel en kwalitatief boekenaanbod

‘Als je binnenkomt in onze klassen, moet je voelen: hier werkt men rond boeken. Elke klas heeft intussen een boekenhoek. Die hebben we ook eens aan elkaar voorgesteld. Dat was fijn om te doen. We wilden actuele, kwalitatieve boeken in onze klassen en begonnen dus Marie Kondo-gewijs te ontspullen. Ik heb een subsidiedossier uitgeschreven voor een Cera-project. Dat deed ik bewust vanuit DENK: we willen die thema’s in de klassen uitwerken, dan hebben we een ruim aanbod informatieve boeken nodig. Het subsidiebedrag betekende een welkome ruggensteun voor elke klas. Ook ons oudercomité deed een financiële inspanning.’

‘Ik probeer met ons klasaanbod de bib te spiegelen: leerlingen labelen elk nieuw boek zoals in de openbare bibliotheek. Dat vaste, eigen aanbod vullen we aan met boeken van de bib in Gistel. Daar gaan we met de oudsten maandelijks met de fiets naartoe. De jongere leerlingen gaan wat minder frequent, met de schoolbus. Regelmatig spring ik ook de bib van Oostende binnen voor extra’s.’

De droom met het laddertje

‘Elke collega probeert zo ruim mogelijk aan te bieden. Ik selecteer deels op buikgevoel, deels naar zijn persoonlijke smaak, maar ik probeer me ook te verplaatsen in de lezer die ik niet ben. Heb ik wat minder met Geronimo Stilton, dan bied ik het wel in mijn klas aan, maar zal ik het niet voorlezen. Voorlezen doe ik trouwens heel regelmatig. Mijn volgende boek wordt Julia en de haai van Kiran Millwood Hargrave. Dat verhaal heeft wat Lampje-vibes en is mooi vormgegeven. Daar heb ik wel een zwak voor.’

'Ik probeer me ook te verplaatsen in de lezer die ik zelf niet ben.'

‘Door plaats en tijd te maken voor boeken, creëren we volop kansen om leerlingen een boekenklik te laten maken. Bij sommigen is dat liefde op het eerste gezicht, bij anderen wordt het een moeilijkere zoektocht die ik graag met hen aanga. In mijn ultieme droomschool gebeurt dat in een extra ruimte die helemaal aan boeken is gewijd, naast de klas. Met een podium en een aulagevoel. Dat zou ideaal zijn voor auteurslezingen. Daar koppelen we dan nog een wall of fame aan en allemaal  leuke leesplekken. En zeker ook een laddertje. Een laddertje maakt het pas echt af.’