Boekenjuf Sofie | ‘Als het voorlezen wegvalt, dan is de dag slecht begonnen’

‘We profileren ons al langer als leesschool en zijn er de voorbije jaren ook echt in gegroeid. Leesrijk Brussel, een project met het Onderwijscentrum Brussel (OCB), ondersteunt ons daarin. Visieontwikkeling, de leeslust vergroten, het begrijpend lezen opkrikken en het luik van het technisch lezen: we nemen het allemaal onder handen.’ 

‘Uitdagingen daarbij? De meertaligheid. Ik denk dat het al 8 jaar geleden is dat ik een leerling met thuistaal Nederlands in de klas heb gehad. Maar ook: een stabiele personeelsbezetting. Die is nodig om dingen op schoolniveau te kunnen aanpakken. Anders vervagen goede intenties door voortdurende wissels. De komst van een nieuwe directie, die duidelijk de leeskaart trekt, zorgt hier voor een hoopvolle sfeer.’ 

‘Alles wat we doen, wordt nu goed opgevolgd en geborgen. We komen samen met het beleidsteam en kunnen zeggen: daar verwateren de leesgesprekken en hier staat het voorlezen niet vast op de planning. Met een leuke werkvorm op de personeelsvergadering frissen we dan het hoe en waarom weer op. Of ik geef tips. Of de collega’s komen hospiteren. Op zulke uitwisselmomenten proberen we erg in te zetten. Ze geven ons de kans om kleine gelukjes te delen.’ 

‘We stellen ambitieuze doelen, bieden rijke taal aan.’

‘De nieuwe directie gaf ons ook op voor Leesradar. Dat test het begrijpend leesniveau via digitale toetsen. Binnenkort hebben we de analyse van de resultaten. We gaan zo een goed zicht op de beginsituatie krijgen voor we volgend schooljaar met het begrijpend lezen verder gaan en de leerlijn van het technisch lezen erin verweven.’ 

Oprechte interesse in elkaars verhalen 

‘Met de bib hebben we een warm contact. Toen we er dit schooljaar naar de auteurslezing van Vera Van Renterghem gingen, hingen mijn leerlingen aan haar lippen. Bij haar eerste vraag al “Wie leest er graag?” gingen zo goed als alle vingers van mijn leerlingen de hoogte in. Ik glunderde. Bij haar tweede vraag “Wie leest er niet graag?” staken leerlingen uit andere scholen hun vinger in de lucht. Ik zag de blik in de ogen van mijn leerlingen: “Heu, die lezen niet graag? Hoe raar!”’ 

‘Hoe ik ze zover krijg? Met leesgesprekken die we voeren na ons dagelijks leeskwartier waarin we vrij lezen. De leerlingen zijn oprecht geïnteresseerd in elkaars verhalen. Ook het voorlezen vinden ze geweldig. Het is de opener van de dag. In elke klas. Ik lees voor uit een boek dat ze zelf kiezen. Ze gaan resoluut voor spannende verhalen. Al hebben we ook al samen gehuild. Toen stoere Akkie stierf in Achtste-groepers huilen niet van Jacques Vriens bijvoorbeeld. Ze wilden ook de film zien, maar ze vonden het boek veel beter. Halleluja!’ 

‘Uiteraard praten we ook over het voorleesverhaal. Op het einde van het schooljaar hou ik er zelfs een grote leesquiz over. Dan voel je hoe sterk een verhaal heeft geleefd en hoeveel ervan blijft hangen. “Als het voorlezen wegvalt, dan is de dag slecht begonnen”, zeggen de leerlingen. Dat zegt alles.’ 

‘Saaie, droge, verplichte boekentaken geef ik niet. Dat is niet mijn stijl. Leerlingen kiezen zelf of ze een maquette maken van het huis, dan wel Facebookprofielen over hun personages schrijven. Ik verplicht hen bij de presentatie ervan ook niet om vooraan in de klas te gaan staan. We gaan gewoon de klas rond. Zo valt er al meteen veel stress weg.’ 

Forceer het niet 

‘In het begin is het soms wel zoeken naar boeken die aanspreken. Voor leerlingen en leerkrachten. “Die boeken interesseren ons niet, we willen manga’s”, hoor ik dan. Oké. Dan koop ik 40 tweedehands manga’s. Twee weken lang lezen ze niks anders en stilaan beginnen ze door korte gesprekken in te zien dat de verhaallijn bijvoorbeeld maar magertjes is. Nadien kan ik Het Leven van een Loser van Jeff Kinney aanbieden en zijn we vertrokken. Vooral dat in gesprek gaan is belangrijk. En het moet ook wat van je afstralen natuurlijk.’ 

‘Ik leer hun ook dat je een boek mag wegleggen als de schrijfstijl of het verhaal je niet aanspreekt. We discussiëren erover, maar ik forceer het niet. Ziet een boek er saai of stom uit? Geef het toch eens een kans, want never judge a book by its cover. 

Ambitieuze doelen

‘Ons talenbeleid is een uitgebreid document. Speerpunten? We proberen de transfer tussen alle leerdomeinen te maken en trekken de kaart van voorlezen, tot in de oudste groep. We zetten ook in op thematiseren. Daarmee bedoel ik dat we vertrekken vanuit onze doelen van WO en kijken naar de interesses van de leerlingen. Nu zijn we bezig met politiek en verkiezingen. Dan zoeken we daar informatieve teksten over, bieden er de woordenschat rond aan, differentiëren op dat vlak, activeren de voorkennis, het preteachen komt aan bod … We kiezen dus niet voor vereenvoudigde teksten en makkelijk lezen-boeken, want ook in het secundair zullen ze moeilijkere teksten moeten doorworstelen. Tijdens het thematisch werken geven we de leerlingen ook de kans om een onderzoek naar een eigen interessepunt te starten.’ 

'We zetten in op uitwisselmomenten. Ze geven het team de kans om kleine gelukjes te delen.'

‘Vroeger dachten we dat we niveauverlagend moesten werken omdat we nogal wat zwakkere leerlingen hebben. Tegenwoordig doen we het tegenovergestelde: we stellen ambitieuze doelen, bieden rijke taal aan. Dat is niet eenvoudig, want bij die teksten moet je in genoeg illustraties, filmpjes … voorzien. Begin maar eens met het begrip ‘volksvertegenwoordiger’. Maar ik juich als ze dan zeggen “Dat is dus een beetje zoals wij de vertegenwoordigers van de klas zijn bij de Leesjury?”’