Boekenjuf Thais | Het is vertrouwen schenken aan de leerlingen dat ze zo ook leren lezen
Er was eens een letterwinkeltje, ’t stond midden in de stad, daar woonde opa Brom die héél veel letters had. Thais Mortelmans maakte haar klas tot een echt letterwinkeltje met kastjes vol letters in alle vormen en maten en ze dompelt haar jonge lezers onder in een wereld van woorden en boeken met grastaarten en zelfs een beetje Frans. ‘Alles wat te maken heeft met letters, komt in mijn klas terecht.’
Thais Mortelmans koestert een uitzonderlijke liefde voor prentenboeken en kinderboeken. Ze stelt alles in het werk om de kinderen op alle mogelijke manieren in contact te brengen met letters. Gezellig lezen in de letterhoek, letters timmeren als het wat moeizamer gaat of verhalen schrijven over verliefde koppeltjes, in de klas van juf Thais ontdekken alle kinderen gaandeweg de magie van letters en woorden.
Wie is Thais Mortelmans?
School: Eerste en tweede leerjaar op Leefschool Dagpauwoog in Koningshooikt.
Favoriete kinderboek: Het Letterwinkeltje van Marianne Busser en Ron Schröder.
Geven de boekenmicrobe door omdat … ‘prentenboeken en leesboeken kinderen zin geven om hun eerste stappen te zetten als jonge lezers. In de klas zijn altijd boeken te vinden over het thema waar we rond werken. Ze inspireren de leerlingen om zelf aan de slag te gaan aan de typemachine.’
Mmm, een taart van gras
De kinderen leren lezen op een natuurlijke manier met woorden en zinnen uit hun eigen leefwereld. ‘De woorden uit een leesmethode hebben vaak geen betekenis voor hen’, legt Thais uit, ‘maar zinnetjes over iets wat ze zelf hebben meegemaakt, zijn veel motiverender.’ Zo was er begin september iemand jarig en las juf Thais het verhaal De verjaardag van de eekhoorn van Toon Tellegen voor. ‘De eekhoorn maakt veel verschillende taarten en de kinderen mochten er één kiezen. Op bord schreef ik hun eerste zinnetje mmm, een taart van gras, die we samen letter per letter ontcijferden.’
Elke leerling heeft een boekje waarin de nieuwe woorden en zinnen worden gekleefd met prentjes en liedjes. ‘Dit is meteen hun eerste leesboek dat ze fier mee naar huis kunnen nemen’, zegt Thais, ‘want in het eerste leerjaar duurt het meestal even voordat ze een echt boek kunnen lezen. Met de aangeleerde woorden vormen ze nieuwe zinnen. Het is durven loslaten en het vertrouwen schenken aan de leerlingen dat ze op die manier ook zullen leren lezen.’
Natuurlijk leren lezen
Bij natuurlijk leren lezen komen de woorden en zinnen in de taalles van de leerlingen zelf. De leerkracht maakt geen gebruik van een bestaande leesmethode en vertrekt van de ervaringen en belevenissen van de leerlingen. Zo zijn hun eerste zinnen op schrift verbonden met hun eigen gedachten en leefwereld en wordt steeds in een voor hen zinvolle context gewerkt. Natuurlijk leren lezen motiveert leerlingen en zorgt dat lezen iets is dat ze meteen kunnen gebruiken.
Letterzetten met de drukpers
De leerlingen maken de woorden en zinnen na met alle verschillende soorten letters die ze kunnen vinden in de klas. Met legoletters, stempelletters of letters uit de kastjes van de letterwinkel laten ze hun creativiteit de vrije loop. ‘Als we een nieuwe letter of tweeklank geleerd hebben, maken we daar een boekje van’, vertelt Thais. ‘Zo hebben we au-boekjes en ie-boekjes, waarvan elke leerling een exemplaar mee naar huis krijgt.’
‘Als iemand de letter d niet meer kent, is er altijd wel een ander kind dat kan helpen'
Juf Thais is bijzonder trots op haar authentieke drukpers in de klas. De kinderen zetten zelf de letters, bevestigen die met magneten en wrijven de letters in met inkt of met verf. ‘In het begin was ik bang dat de kinderen in verwarring zouden geraken, omdat je de letters in spiegelschrift op de drukpers moet leggen’, zegt Thais, ‘maar ze hebben daar helemaal geen problemen mee.’ Werken met de drukpers is ook een ideale gelegenheid om samen te werken. ‘Als iemand de letter d niet meer kent, is er altijd wel een ander kind dat kan helpen.’
De Beste Boekenjuf/meester van het jaar
De prijs voor de Beste Boekenjuf/Boekenmeester beloont leerkrachten (kleuterschool en basisschool) die een concrete en dagelijkse inzet tonen voor leesbevordering en het werken met kinderboeken in de klas. In het magazine brengen de kandidaten hun verhalen en je vindt er massa's tips en tricks rond lezen en leesplezier in de klas.
CANON Cultuurcel en de Groep Kinderboekenuitgevers zoeken een juf of meester, zorgleraar of -coördinator uit het basisonderwijs (kleuter- en lager) die zich inzet voor leesbevordering en werken met kinderboeken aanmoedigt.
Nomineer jouw kandidaat
Wie besmet jou met zijn of haar passie voor (voor)lezen? Wie vult de boekenhoeken op school met een rijk en recent aanbod? En wie wakkert in jouw team het leesvuur aan? Kortom, welke juf of meester heeft op jouw school het grootste hart voor boeken? Ken jij zo iemand? Nomineer je kandidaat via boekenjuf.be.
Leerlingschrijvers
In de klas van juf Thais kruipen de leerlingen vaak zelf in hun pen. Als een echte auteur schrijven ze aan de typemachines en aan de computers een eigen tekst. Thais hangt de verhalen op in de klas en bespreekt de teksten met hen, zodat de kinderen ook elkaars teksten kunnen lezen. Zo krijgt elke leerling op zijn manier en tempo het spelen met taal in de vingers. ‘Een van mijn leerlingen is heel sterk in taal’, vertelt Thais. ‘Ze schrijft zelfs al vervolgverhalen op haar teksten. Als ik haar gewoon taalblaadjes zou geven, zou ik haar eerder tegenhouden dan vooruit helpen.’ In de verhalen die de klas niet verlaten, worden niet alle taalfouten verbeterd. ‘Leerlingen uit het eerste leerjaar moeten nog geen spellingregels zoals dt of open en gesloten lettergrepen kennen’, zegt Thais. ‘Als ik al die fouten zou verbeteren, is het niet meer leuk voor hen.’
En français
De kinderen brengen zelf ideeën aan voor schrijfprojecten. Tijdens een rit naar de Ardennen kreeg iedereen luisterverhalen te horen. ‘Daarna wilden ze er zelf een maken’, vertelt Thais. ‘Elke leerling verzon een verhaal over een raceauto en daarna legden we alles bij elkaar. Een muzikale ouder en een oud-leerling kwamen naar de klas om mee de gepaste geluiden te bedenken bij de verschillende fases in het verhaal.’
Hoewel het nog niet op het programma staat, is het nooit te vroeg om kinderen een voorsmaak van een vreemde taal te geven. Het bezoek van twee kinderen die vorig jaar met hun ouders naar Frankrijk verhuisden, greep Thais aan om de leerlingen een mondje Frans te leren. De klas maakte een eigen woordenboek Nederlands-Frans en Juf Thais gaf elke leerling een exemplaar van de gebundelde pagina’s mee naar huis.
‘Ik probeer bij alles wat gebeurt in de klas boeken te betrekken. Zo ontdekken alle kinderen hoe fijn het is om te lezen en met taal te spelen’
Letterhoek met legoclubblad
Elke woensdag mag een leerling tijdens de boekenronde op een toffe manier een boek voorstellen. ‘Sommigen maken een tekening, iemand speelde zelfs poppenkast. Ook kinderen die minder graag lezen tonen wel eens een boek dat ze goed vinden. In een stripreeks als Jump vertellen de prenten het verhaal zonder tekst, maar als ze dat echt een leuk boek vinden, is dat ook oké.’
In de letterhoek kunnen de kinderen naar hartenlust lezen en kijken in boeken. Niet alleen gekochte boeken, maar ook boekjes en tijdschriften die juf Thais in de loop van de jaren met de leerlingen maakte staan in de rekken. ‘Tijdens ons project rond lego hebben de leerlingen en ik met knipsels, plaksels en foto’s van hun werk een legoclubblad gemaakt’, vertelt Thais. ‘Ik probeer bij alles wat gebeurt in de klas boeken te betrekken. Zo ontdekken alle kinderen hoe fijn het is om te lezen en met taal te spelen, net zoals in de letterwinkel van opa Brom.’
In de boekenkast van juf Thais
- De Kat met de Hoed van Dr. Seuss
- De fantastische meneer Vos van Roald Dahl
- Fred en de wolk van Dirk Nielandt en Tom Schamp
- Een rijm in mijn oor van Riet Wille
- Het ABC van Gaston Durnez van Gaston Durnez