Boekenjuf Tine | ‘Het is allemaal zo moeilijk niet als je een breed aanbod aan leesmateriaal hebt’
Juf Tine heeft een zwak voor humoristische prentenboeken. En voor haar 11-koppig ‘nestje’ van 6- tot 9-jarige leerlingen. Daarnaast is ze ook beleidsondersteuner. ‘We hebben de ambitie om een heuse leesschool te worden, want als we leerlingen alle doorstromingskansen willen geven, dan is taal cruciaal.’
‘Het motto van De Toermalijn is Samen schitteren. Een paar jaar geleden merkten we dat we daar onvoldoende in slaagden. Het liep niet zoals we wilden. De taal was een obstakel. Dan hoor en lees je dat leerlingen vooral woorden bijleren door te lezen. Als we dat stuk niet aanpakten, zou er dus niks veranderen aan de doorstromingskansen van onze leerlingen.’
‘98% van onze leerlingen is anderstalig en heeft vaak ook een vierdewereldproblematiek. Dat verplicht je om alles te herbekijken, want methodes zijn vanuit moedertaaldidactiek geschreven. Dat werkt hier niet. Ook het plezier vinden we belangrijk, wat zonder plezier plooien onze leerlingen zich snel terug in hun coconnetje.’
Wie is Tine Kuylen?
School: Vrije Basisschool De Toermalijn in Antwerpen
Functie: juf in de onderbouw en beleidsondersteuner
Favoriete kinderboek: Ieorg Idur, Roald Dahl, De Fontein
Van leesplezier tot visie
‘Diverse directiewissels hebben van ons een sterk 11-koppig team gemaakt dat de weg voor de toekomst heeft uitgezet. Die vertrekt vanuit het volgende idee: iedereen kan veel bereiken. Of je nu thuis een andere taal spreekt of al dan niet veel ondersteuning hebt.’
‘Het is onze ambitie om een echte leesschool te worden, eentje waar de hele dag van lezen doordrongen is. Een viertal jaar geleden gingen we daarom bijscholingen rond leesmotivatie volgen. We namen de boekenhoeken in de klassen onder handen. Dat zijn intussen boekenhoeken per bouw geworden. Ze staan in de gang, zodat iedereen er altijd aan kan.’
‘Kwartierlezen inbedden was het volgende stapje en dan zijn we boeken ook meer gaan betrekken bij luisteren en spreken. Elk schooljaar was er een ruim boekenbudget. Soms tot 250 euro per klas. Noem het gerust een bewuste keuze die aansloot bij onze visie en plannen.’
Intussen zitten Kwartierlezen, voorlezen op het einde van de dag - ook in de bovenbouw -, het leescircuit met functionele taaltaken … allemaal vast ingeroosterd in de dag. Vanaf het tweede leerjaar hebben we de methodes voor taal ook gelost. We vertrekken daar telkens vanuit reële teksten en boeken. Alleen voor het technisch leren lezen gebruiken we nog een methode. In de namiddag werken we in projecten rond wereldoriëntatie, godsdienst of muzische vorming. En ook daar koppelen we boeken aan en hangt er een talig doel aan vast.’
'Het is onze ambitie om een echte leesschool te worden, eentje waar de hele dag van lezen doordrongen is.'
In de boekenkast van juf Tine
- De wolf, de eend en de muis, Mac Barnett, Gottmer
- De Hugo's - De nieuwe trui, Oliver Jeffers, Hoogland & van Klaveren
- Drop het stoute eendje, Catharina Valckx, Gottmer
- Suzie Ruzie, Jaap Robbe en Benjamin Leroy, Gottmer
Externe partners en leesbeleid
‘Om dat allemaal te realiseren ben ik externe expertise gaan zoeken. Die vonden we onder meer bij het Centrum voor ErvaringsGericht Onderwijs (CEGO), dat ons rond flexibele leerwegen ondersteunt. Van de pedagogisch begeleider krijgen we dan weer tips rond voorlezen, vragen stellen, daarin differentiëren … Want niet alleen wat je voorleest is belangrijk, maar ook wat je er achteraf mee doet.’
PRO Lezen, een Lezen op School-project met de AP Hogeschool Antwerpen, Odisee Hogeschool en Iedereen leest, helpt ons dan weer met de uitwerking van ons leesbeleid. De drie speerpunten van onze visie? Taalkrachtigheid (lezen en taal zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden), het open karakter (je leest wat je wil) en iedereen leest (we lezen samen). We betrekken er dus de ouders bij. Zo maakten we vorig jaar samen een kookboek. Weten waarom we vandaag doen wat we doen, is zo belangrijk. Daar kan je dan ook de volgende stappen weer aan vasthangen.’
‘Met de expertise van PRO Lezen krijgen onze lessen ook meer diepgang. We trekken de kaart van functionele taaltaken en lezen een aantal dagen dezelfde tekst in de klas in plaats van elke dag een andere. Die weg, samen met de lees- en luisterstrategieën, het voordoen en het samendoen, zijn we nu aan het bewandelen. Ook monitoring en feedback staan nog op de agenda. We zijn er nog niet.’
'Niet alleen wat je voorleest is belangrijk, maar ook wat je er achteraf mee doet.'
Lestips van juf Tine
- Visualiseer je visie en plan
‘We kunnen onze schoolvisie en leesbeleidsplan in 1 A4’tje helder en visueel vatten. Dat is zo’n duidelijke kapstok geworden voor alles wat we doen.’
- Jeugdboekenmaand rond één boek
‘Jeugdboekenmaand is voor ons elk jaar een grote aanzet voor leesplezier. We werken dan altijd rond een heel toegankelijk boek en zetten wekelijks een voorleesmoment met de hele school op. Daar koppelen we dan een muzische verwerking aan vast.’
- Weetjesboek voorlezen
‘Zorg voor variatie in je voorleesmomenten en kies ook eens voor een weetjesboek. Je zal zien dat er plots andere leerlingen dichtbij komen zitten.’
- Inspiratiebron
‘De website van Edward van de Vendel is een echte aanrader. Hij heeft altijd heel waardevolle boekentips. Bijna elke week bespreekt hij een boek.’
Een echte bib op school
‘Een ongelooflijk geschenk dat op ons pad gekomen is, is het project Bib op school van de stad Antwerpen. Die installeerde hier een schoolbib met boeken van de bibliotheek, met dezelfde ordening en etikettering als in de bib. We hebben ze Boekenstad gedoopt. De boeken moéten mee naar huis, dat is de afspraak met de bib. Daarvoor hebben we de boekenzakken van De Toermalijn. Dat zijn linnen zakken met ons logo op. Gewoon in Messenger een foto van de boekenzak doorsturen naar de ouders en, hop, de dag erna zijn alle boekenzakken weer terug. Zo loopt het heel eenvoudig.’
‘We zijn zo blij met die schoolbib. Dat de hele reeks van De Waanzinnige Boomhut hier bijvoorbeeld staat, is echt zo sterk. Boekpromotie gaat nu bijna automatisch. Met een breed aanbod aan leesmateriaal krijg je leerlingen echt wel enthousiast voor boeken.’
De Beste Boekenjuf/meester van het jaar
De prijs voor de Beste Boekenjuf/Boekenmeester beloont leerkrachten (kleuterschool en basisschool) die een concrete en dagelijkse inzet tonen voor leesbevordering en het werken met kinderboeken in de klas. In het magazine brengen de kandidaten hun verhalen en je vindt er massa's tips en tricks rond lezen en leescompetenties in de klas.
Beste Boekenjuf/meester is een initiatief van CANON Cultuurcel in samenwerking met Iedereen Leest en Vlaamse kinder- en jeugdboekenuitgevers.
Nomineer jouw kandidaat
Wie besmet jou met zijn of haar passie voor (voor)lezen? Wie vult de boekenhoeken op school met een rijk en recent aanbod? En wie wakkert in jouw team het leesvuur aan? Kortom, welke juf of meester heeft op jouw school het grootste hart voor boeken? Ken jij zo iemand? Nomineer je kandidaat via Cultuurkuur.