De Klimpaalrace | Timmeren en verven aan zelfgemaakte zeepkisten
GO! basisschool De Klimpaal in Sint-Jans-Molenbeek organiseert elk jaar een straatfeest waar de hele buurt op is uitgenodigd. En daar past een zeepkistenrace perfect bij. Kunstenaar en zeepkist-koning Olivier D’Hose zette alle leerlingen op het juiste spoor. Een fanfareparade, in goede banen geleid door Bart Nagels van de Molenbeekse Fanfakids, zorgt voor de nodige muzikale ambiance.
Op het jaarlijks straatfeest van GO! basisschool De Klimpaal zijn niet enkel de leerlingen van de school en hun ouders welkom: de hele buurt is uitgenodigd. De school hield op vorige edities van het straatfeest al eerder zeepkistenraces. Maar dat bleek niet zo eenvoudig: er komt technisch wel wat bij kijken. Na een paar jaar zonder races staken de leerkrachten de koppen weer bij elkaar. Hoe konden ze op een haalbare manier toch weer een zeepkistenrace organiseren?
Mister Box
De oplossing vond de school bij Mister Box, kunstenaar Olivier d’Hose. Hij biedt een bouwpakket aan waarmee je frames van zeepkisten eenvoudig in elkaar kan steken. Olivier: ‘Vroeger maakte de school de zeepkisten helemaal zelf, met materiaal dat toevallig beschikbaar was. Ik ontwikkelde een soort bouwpakket voor de basis van een zeepkist. Hoe je de wagen verder aankleedt en personaliseert, bepaal je zelf’.
‘De bouwpakketten zitten zo in elkaar dat ik het maakproces niet intensief hoef te begeleiden’, vertelt Olivier. Olivier zette de leerlingen in gang, besprak de volgende stappen met de leerkrachten en kwam op afgesproken tijdstippen langs om de leerlingen verder te helpen. Bij de bouwpakketten zit ook een informatiebundel, een werkpakket met plannen van de zeepkist en een soort checklist. Het is nooit moeilijk om kinderen hier enthousiast voor te maken. STEM, techniek, met hout werken, bouwen, vijzen en boren, leren hoe elektriciteit werkt, dat is gewoon heel leuk om te doen.’
‘De leerlingen leren in groep werken, een stappenplan volgen en ze krijgen meer technisch inzicht door gereedschap te gebruiken. Dat is super voor hun zelfvertrouwen.’
Ready set go
Meester Sander: ‘Per klas - van het eerste tot en met het zesde leerjaar - zetten de kinderen hun eigen zeepkistenframe in elkaar. De zeepkisten worden verder bewerkt volgens een ontwerp dat door de klas gekozen en uitgewerkt is. Binnen elke klas werkten kleinere groepjes aan specifieke decoraties en addities. De leerlingen gingen niet alleen beeldend aan het werk maar konden ook gebruik maken van elektronische circuits om licht- en geluidseffecten toe te voegen.’
'Olivier begeleidde het proces goed en functioneel, ook inzake vertaling van technische kennis. De leerlingen waren betrokken en gemotiveerd. Ze wisten duidelijk wat er verwacht werd en het proces werd stap voor stap aangepakt.'
De leerlingen leren allerlei nieuwe vaardigheden
‘Ze leren in groep werken, een stappenplan lezen en volgen en ze krijgen meer technisch inzicht door gereedschap te gebruiken. Dat is super voor hun zelfvertrouwen’, gaat Olivier verder. ‘Ook de leerkrachten steken er wat van op. Iedereen kan met deze bouwpakketten werken, ook als je niet zo technisch aangelegd bent. Eens je het proces een keer gevolgd hebt, kan je het zo vaak herhalen als je wil. De zeepkisten kunnen volledig weer uit elkaar worden gehaald en tot tien keer opnieuw gebruikt worden.’
‘Wat de leerlingen vooral gaat bijblijven is de race zelf’, zegt Sander. We hebben alle zeepkisten op een rij gezet, en elke leerling mocht racen. Welke klas precies aan welke auto had gewerkt, maakte niet meer uit. Ze konden met de hele school fier zijn op wat er gemaakt was.’
‘De leerlingen konden tijdens de verschillende ateliers proeven van verschillende technieken en vaardigheden, ze ontdekten nieuwe dingen wat een aanzet was tot verdere uitdaging en ontplooiing.’
Muziek
De zeepkistenrace werd bovendien muzikaal opgeluisterd door een fanfareparade. Daarvoor werkte de school samen met Bart Nagels van de Fanfakids, een groep jonge muzikanten van buurthuis Centrum West in Molenbeek.
‘De fanfare was een muzisch pareltje! Barts aanpak is ronduit sterk! Door zijn duidelijke instructie en kansen tot experimenteren en exploreren verruimde hij de muzische wereld voor onze leerlingen’, vertelt Sander.
‘Hij maakte met de leerlingen eigen muziekinstrumenten waarop ze vervolgens een eigen ritmische compositie maakten. Ook het spelen op de bestaande trommels en het zelf schrijven was een muzikale verrijking. Ook zette hij enkele leerlingen in om de fanfare te ‘leiden’: de Fanfakids die bij ons op onze school zitten, gaven hun ervaring door aan andere leerlingen op donderdagmiddagen in een percussie-atelier. Leerlingen geven les aan leeftijdsgenoten en leren zo verantwoordelijkheid opnemen, leiding geven … Verder rekruteren ze zo ook: leerlingen die het echt graag doen kunnen bij de Fanfakids aansluiten.’
‘Projecten als deze zijn vooral belangrijk naar samenwerking toe, zowel met elkaar als met externe kunstenaars, de ouders en onze buurt. Het is een verruiming voor de belevingswereld van onze kinderen. De betrokkenheid met de buurt verhogen past in onze brede schoolvisie: het samen school maken en ons coöperatieve verhaal.’
Tips van meester Sander
- Reken voldoende tijd. Als er nog dagen over zijn, kan je je project altijd nog wat uitbreiden. Het omgekeerde is lastiger.
- Wees niet bang om extra hulp te vragen. Misschien zijn er ouders of andere vrijwilligers die een handje willen toesteken.
- Stel een werkgroep samen. Die kan het voortouw nemen in het project en ervoor zorgen dat het breed gedragen wordt door het hele team.
- Informeer je goed over de beschikbare subsidies. Een financieel steuntje in de rug kan het project naar een hoger niveau tillen.
- Betrek de buurt. Laat de leerlingen eventueel flyers maken en verdeel die in de buurt - als iedereen weet wat je als school organiseert, voelen de omwonenden zich ook betrokken en gerespecteerd.
Wil jij ook een creatief project bij jou op school?
- Dat kan! De dynamoPROJECT-subsidie neemt alvast de financiële drempels weg. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
- Op zoek naar inspirerende voorbeelden van andere scholen? Doorzoek onze praktijkvoorbeelden op onderwijsniveau of discipline.
Culturele vaardigheden en dragers
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- De informatiebundel rond de bouwpakketten bevat voorbeeldfoto’s van allerlei afgewerkte zeepkisten. Op die manier kunnen de leerlingen zien welke mogelijkheden er binnen handbereik liggen.
verbeelden
- In een tweede fase konden de leerlingen hun eigen droom-zeepkist verzinnen. Wilden ze graag een haai maken? Of toch liever een Formule 1-wagen? Niet alleen de zeepkisten zelf, ook de helmen die de racepiloten gingen dragen werden gepersonaliseerd.
conceptualiseren
- Binnen elke klasgroep werden verschillende ontwerpen van zeepkisten geschetst en op de muur geprojecteerd, zodat er besproken kon worden met welk idee de groep uiteindelijk voort wou gaan.
analyseren
- De zelfgemaakte zeepkisten kregen al voor het straatfeest een vuurdoop. De leerlingen konden hun creaties al eens testen op de speelplaats, voor ze gingen racen.
Dragers
lichaam
- Wanneer de Fanfakids muziek maken, staan ze er natuurlijk niet bij als stijve harken. Een fanfare wandelt rond, perfect op het ritme van de muziek en moedigt het publiek aan om enthousiast mee te dansen.
voorwerpen
- De muziek van de Fanfakids, ontstaan in 2000, is gebaseerd op allerlei Afrikaanse, Zuid-Amerikaanse en Europese ritmes. Ze spelen met trommelstokken op grote en kleine trommels, bedenken zo eigen ritmes en leren telkens weer nieuwe kinderen trommelen.
- De werkinstrumenten zoals hamers, zagen ... om de zeepkisten te maken.
taal
- Het project werd op voorhand besproken in de klas. Die gesprekken gingen voornamelijk over het 'thema' en de aankleding van de zeepkist. Na het straatfeest was er een klassikale evaluatie. Onderwerpen die aan bod kwamen waren de watervastheid van de zeepkisten - het was een dag met een druilerig begin - en de opzet van het raceparcours.
Grafische tekens
- De zeepkisten werden niet enkel technisch in elkaar gestoken maar ook versierd, onder andere met ‘haaientanden’, lichtjes, cijfers - zoals echte racewagens - en zelfs natuurkundige formules. E=MC2 is misschien wel de bekendste formule ter wereld en is verbonden met de relativiteitstheorie van Albert Einstein.