Een tweede leven voor verhalen van weleer | leerlingen ontdekken oude verhalen over hun school en schrijven er een eigen versie van
Een kapper met een gouden trap. De kolossale schoolbel die verhuisde. Of de bevroren limonades en pintjes in de overstroomde kelder van de buren. Stedelijke Basisschool Het Atelier uit Antwerpen zocht naar aanleiding van zijn 160-jarig bestaan straffe verhalen uit de oude doos. Die kregen met de hulp van Wilde Raven een fictieve twist.
160 jaar al doet het gebouw van Het Atelier dienst als school. Hoe zou het er vroeger in de buurt aan toe gegaan zijn? Dat werd de centrale vraag van een cultureel verjaardagsproject. Het oorspronkelijke plan om verhalen te sprokkelen bij bewoners uit woonzorgcentra, ging door Covid-19 niet door. Gelukkig had begeleider Nadine van culturele partner Wilde Raven weet van een eerder verhalenproject. Daarin haalden buurtbewoners in vaak sappig Antwerps herinneringen aan vroeger op.
Dezelfde elementen, ander verhaal
Het zijn die verhalen die de vijfdeklassers van Het Atelier een tweede leven gaven. ‘Eerst hebben we ze beluisterd en zijn we op wandel gegaan langs de plaatsen waarover verteld werd’, klinkt het bij leerkrachten Carmen Staes en co-teacher Tina Van Landeghem. ‘De leerlingen stippelden zelf de route uit.’
Nadien werden de anekdotes de basis voor een fictieve herwerking. Hoe je met dezelfde elementen een compleet ander verhaal kan maken, toonde Nadine aan de hand van Roodkapje. Ze legde het origineel naast Rood, Rood, Roodkapje van Edward van de Vendel en Isabelle Vandenabeele. ‘Zo leerden de leerlingen ook over de opbouw van een verhaal. Samen bepaalden we dan de verhaalelementen die we wilden behouden en legden we personages vast. Voor de rest kreeg hun verbeelding vrij spel.’
Illustraties drukken
In een tweede projectluik maakten de leerlingen illustraties bij hun verhaal met eenvoudige druktechnieken. ‘We vonden het belangrijk dat dat allemaal met kosteloos materiaal kon gebeuren’, vertelt Carmen. ‘Zo kunnen we die technieken ook na het vertrek van Nadine in de school toepassen. Als zij een echte etspers had meegebracht, dan was dat mooi, maar ook eenmalig. In die val wilden we niet trappen.’
‘Als zij een echte etspers had meegebracht, dan was dat mooi, maar ook eenmalig. In die val wilden we niet trappen’
Tot slot komen ook meer mediagerichte leerdoelen aan bod. De beste verhalen worden immers ingesproken door de leerlingen. Mét passende achtergrondgeluiden. Zo kunnen de leerlingen en hun ouders, maar ook andere klassen, de verhalen ontdekken tijdens een luisterwandeling. Ook dat stuk begeleidde Wilde Raven. Uiteindelijk kwam de organisatie 8 keer een voormiddag in de klas ondersteunen en inspireren.
Sterker worden in MuVo
Waarom kozen ze net voor die ene culture partner? ‘We voelden als team dat we voor MuVo vervielen in Pinterest en Google-ideeën’, vertelt Carmen. ‘Wilde Raven versterkt onze expertise op dat vlak. Het was de bedoeling dat ook de andere leerkrachten naar die muzische lessen kwamen kijken zodat ook zij de technieken in hun leeftijdsgroep konden toepassen. Doordat we in de eigen klasbubbel moesten blijven, moesten we helaas onze toevlucht nemen tot deurbezoekjes en foto’s.’
Wordt vervolgd
Carmen en Tina voelen dat ze nog meer uit dit project kunnen halen. ‘Uit allerlei hoeken waaien er nu immers nog verhalen binnen. Ook de uitbater van het cafeetje hier in de straat wil op school komen vertellen. Verder willen we de verhalen van de leerlingen en hun ouders een plek geven. Zij wonen hier, wij niet. Zij zullen onze gids in hun buurt zijn.’ De ideeën en plannen voor een vervolgproject krijgen dus stilaan vorm.
Wat ongetwijfeld ook nog een vervolg krijgt, is de saga rond de oude schoolbel. Dat verhaal houdt de leerlingen erg bezig. ‘Dat grote, zware ding blijkt naar een andere school verhuisd te zijn. Maar onze directeur heeft ervoor gezorgd dat die weer naar ‘huis’ kan komen. Hopelijk hangt de bel hier dus binnenkort weer te blinken.’
Tips van juffen Carmen en Tina
- Ga op zoek naar de juiste externe partner. Die ondersteunt je leerlingen, maar maakt ook jou als leerkracht rijker. Zoek buiten je comfortzone naar een samenwerking waar je later als team nog vruchten van plukt.
- Voor alles bestaat een oplossing. Geen externen op school, geen klasbubbels mixen, geen uitstapjes in de buurt en een quarantaine voor de hele klas midden in het project. Niks ging zoals gepland, maar door te denken wat wel nog kon, zijn we er toch geraakt!
- Trek voldoende tijd uit. Meer tijd betekent meer ideeën die je kan verwezenlijken. Vaak wellen er ook nog ideeën op in de loop van een project.
Versterk cultureel bewustzijn in de klas.
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek hoe.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- Verhalen van de senioren beluisteren.
- Twee versies van Roodkapje beluisteren en vergelijken.
verbeelden
- Geluiden verzinnen bij de zelf geschreven en ingelezen verhalen.
- De verhalen vervormen en aanpassen volgens hun eigen verbeelding, vertrekkend vanuit een plek die echt bestaat. ¬
conceptualiseren
- Het interpreteren van een sprookje en van andere verhalen.
analyseren
- Bij het drukken van een tekening wordt die vaak gespiegeld. Hoe komt dat? Waarom werkt het zo?
Dragers
lichaam
- Inkt, papier en andere materialen die nodig zijn voor het drukken.
voorwerpen
- De beluisterde verhalen die ze naar hun verbeelding en leefwereld omvormden.
taal
- De wandelroute uitzetten op een kaart.
Grafische tekens
- Stemgebruik voor de geluidsopname.