Elvis Peeters | Kijk dan toch! De weg naar vertraging en tevredenheid
Hoe kan je iemand ervan overtuigen dat, in een wereld waarin steeds meer gebeurt, het echt wel de moeite loont om op zoek te gaan naar minder? Zonde, dachten Jos Verlooy en Nicole van Bael, verbonden in het pseudoniem Elvis Peeters, dat de vreugde voor het oprapen ligt, maar dat kinderen en jongeren vooral met fear of missing out en rusteloosheid kampen. Die gedachte kiemde tot een verhaal, dat in Sebastiaan Van Doninck de gedroomde illustrator vond. Zo ontstond Kijk dan toch!, een boek over hoe minder toch meer kan zijn.
Een slak wordt uitgenodigd door een pad om samen met haar uit te zien naar het ‘iets’ dat die dag staat te gebeuren. De pad stemt in, waarna de slak op een boomstam klimt en verwachtingsvol in stilte voor zich uitkijkt. Maar de pad is ongedurig. Bedoelt de slak de stoet mieren die voorbijtrekt? Of zijn het de kibbelende mussen? Was dat de grote gebeurtenis? Of is het soms de wiegende distel waarop de bij neerdaalt? ‘Ik zie niks’, zegt de pad herhaaldelijk tot ergernis van de slak. ‘Kijk dan toch’, verzucht die op haar beurt. Ondertussen stijgt de zon steeds hoger, totdat het middaglicht de hemel in lichterlaaie zet en het bos in een kleurexplosie onderdompelt.
‘Kijk dan toch! is onze uitnodiging om te observeren en te genieten van de schoonheid die de wereld ons aanreikt.
Verwonderd stilstaan
Nicole: ‘We zeggen weleens dat de wereld in een hoog tempo draait, maar als beeld is dat verraderlijk passief: het is de mens zelf die met een rotvaart leeft. We gaan snel, sneller, snelst. Daarom hebben we in Kijk dan toch! voor twee extreem trage dieren gekozen: een slak en een pad. Je gewoon al in die twee dieren proberen in te leven, is een oefening in geduld en in vertragen.’
Jos: ‘Mensen willen zo graag een groots en meeslepend leven, ze willen Thailand en New York nog zien, en daarna en daarna … Wie elke dag bezig is met het organiseren van de eigen prikkels, vindt meestal geen tijd om ergens rustig bij stil te staan. Verwondering is een manier van in het leven staan, je moet tijd nemen of maken om aandachtig te kunnen zijn.’
Zien versus kijken
Nicole: ‘In essentie gaat Kijk dan toch! ook over tevredenheid. Pad en slak zijn er allebei naar op zoek. De slak heeft deugd van de dag, de pad vindt er maar niets aan – nochtans beleven ze hetzelfde stuk leven, krijgen ze dezelfde wereld te zien.’
Jos: ‘Ze zien hetzelfde, maar ze kijken anders. En precies dat willen we aan kinderen en jongeren meegeven: kies hoe je kijkt, want hoe je de wereld ziet, bepaalt hoe je deze beleeft en dat zal bepalen hoe je het leven ervaart.’
Nicole: ‘Kijk dan toch! is onze uitnodiging om te observeren en te genieten van de schoonheid die de wereld ons aanreikt. Of zoals ik in een lezersrecensie las: “Vanavond liep ik van het huis van mijn moeder naar mijn eigen huis. De zon scheen en ik deed mijn ogen even dicht. Ik haalde diep adem en genoot van dat ene moment. Ik denk dat slak trots op me geweest zou zijn.”’
DE BOON VAN HET PUBLIEK
De lezers kozen het prentenboek Kijk dan toch! van Elvis Peeters en Sebastiaan Van Doninck als winnaar van de Boon publieksprijs 2024 voor kinder- en jeugdliteratuur. De keuze van de jury viel op de young-adultroman Neem nooit een beste vriend van auteur Erna Sassen en illustrator Martijn van der Linden.
5 lestips van juf Maaike
Maaike Verstraete, klasleraar vijfde leerjaar en beleidsondersteuner op Gemeentelijke Basisschool De Horizon in Snaaskerke:
‘Kijk dan toch! van Elvis Peeters en Sebastiaan van Doninck doet leerlingen stilstaan in een digitale maatschappij op tempo. Er is ruimte voor verwondering. De herkenbare karakters van pad en slak worden geschetst in een dompelbad vol rijke taal.’
‘Het verhaal is geschikt voor de oudste kleuters, maar het zet zeker ook oudere (voor)lezers aan het denken. De opdrachten kan je aanpassen aan jouw klasgroep. Het boek nodigt uit om even tot stilstand te komen en tijd te nemen. Iets wat we als leerkracht soms zelf ook te weinig doen …’
1. Verwonder en verstil
Het verhaal zelf is erg sterk. Trek er met je leerlingen op uit in de buurt. Zoek een streepje natuur of groene omgeving en laat hen om de beurt verstillen en zich verwonderen.
- In duo’s laat je hen elementen uitpikken met de slagzin Kijk dan toch!.
- Aansluitend benoemen ze in volzinnen wat ze uitlichten: ‘Ik toon je deze paardenbloem omdat ik de wind de pluisjes zag wegblazen.’ ‘Hier is een mooi spinnenweb dat je bijna niet kan zien.’
- Leerlingen van de bovenbouw kunnen kaartjes schrijven om de slagzin aan te vullen. Verzamel de kaartjes in een potje en laat ze om de beurt eentje trekken. 'Hier groeit heldergroen mos op een stronk.’ Waar zie je dat? Leg het kaartje erbij. Goed geraden? De schrijver bevestigt of corrigeert.
2. Waterverf / Luisteractiviteit
De knappe illustraties geven het verhaal een extra dimensie. De mimiek van pad geeft hem een heel menselijk kantje. Laat de leerlingen een deel van het verhaal beluisteren of observeren. Daarna bied je een ‘gebeurtenis’ aan als muzische luisteropdracht. Bijvoorbeeld het fragment met de distel.
- Kopieer pad op de kei en plaats hem onderaan op een groot tekenblad.
- Lees expressief het fragment voor en laat de leerlingen schetsen wat ze horen. ‘Hoog in de distel prijkt een paarse bloem.’ ‘Een bij komt aanvliegen en buigt zich over de bloem.’
- Bij een tweede luisterbeurt kunnen de leerlingen hun schets verfijnen en schilderen met waterverf.
- Presenteer nadien de verschillende werken. Welke gelijkenissen of verschillen zie je? Wie voegde elementen toe vanuit de eigen fantasie?
3. Rijke taal
Elvis Peeters serveert een rijk gebruik van de Nederlandse taal zonder dat het gekunsteld overkomt. De woorden vloeien uit hun pen en geven het verhaal een meerwaarde.
- Ga met de klas op zoek naar rijke woordenschat: geschuifel, stugge, bloemkelk, weegbree, nevel …
- Laat de leerlingen de woordenschat gebruiken in zinnen of in een woordtrap. Bijvoorbeeld: Wat is sneller dan schuifelen?
- Link of voeg deze woordenschat toe aan het klassieke woordpakket. Dicteer een zin met weegbree. Rubriceer nevel bij verenkelen.
4. Vragen staat vrij
Het verhaal geeft tal van aanzetten tot nadenken. Gebruik ze binnen je klasgroep. Als leerkracht ben jij de spilfiguur om het gesprek via goede vragen naar een hoger niveau te tillen.
- Wat vind je mooi in het bos? Waar sta jij bij stil?
- In welk dier herken je jezelf het meest? Wat herken je dan?
- Als er een derde dier in het verhaal zou mogen bijkomen, welk dier zou dat zijn? Hoe zou zijn of haar karakter zijn?
- Welke gebeurtenis spreekt jou het meest aan?
- Wat zou jij zeggen tegen pad als tip om beter te kijken?
5. Thematisch
Een feest of gebeurtenis op school is vaak thematisch uitgewerkt. Kijk dan toch! biedt kansen om dat breed aan te pakken: het is een fijn (voor)leesboek én een mooie basis voor allerlei activiteiten. Uit een slimme boekenkeuze haal je meer. Win-win!
- Een knap talig draaiboek voor een reflectiemoment of ritueel met een aanzet tot filosoferen?
- Een kort toneel voor heel de school als creatieve verwerking van een natuuruitstap of schoolreis?
- Een MOSsige uitdaging om stil te staan bij de natuur in de schoolomgeving?
- Een boeiend boek voor opa Jos tijdens Voorleesweek?
- De kleuterproclamatie met het verhaal als leidraad?
De Beste Boekenjuf/meester van het jaar
De prijs voor de Beste Boekenjuf/Boekenmeester beloont leerkrachten (kleuterschool en basisschool) die een concrete en dagelijkse inzet tonen voor leesbevordering en het werken met kinderboeken in de klas. In het magazine brengen de kandidaten hun verhalen en je vindt er massa's tips en tricks rond lezen en leescompetenties in de klas.
Beste Boekenjuf/meester is een initiatief van CANON Cultuurcel in samenwerking met Iedereen Leest en Vlaamse kinder- en jeugdboekenuitgevers.
Nomineer jouw kandidaat
Wie besmet jou met zijn of haar passie voor (voor)lezen? Wie vult de boekenhoeken op school met een rijk en recent aanbod? En wie wakkert in jouw team het leesvuur aan? Kortom, welke juf of meester heeft op jouw school het grootste hart voor boeken? Ken jij zo iemand? Nomineer je kandidaat via Cultuurkuur.