Het poëtische in E=mc2: zo schrijf je poëzie over wetenschap

Als jonge kerel ontdekte Thomas Ryon het oeuvre van Marc Tritsmans toen een leerkracht hem het gedicht ‘Museum van Vergeten Gebaren’ liet lezen. Zoveel jaren later doet hij, intussen zelf leerkracht Nederlands, hetzelfde: hij plant een zaadje bij zijn leerlingen.

Op het lijf geschreven

Die leerlingen zitten in het zesde jaar Techniek-Wetenschappen. ‘Vaak zien we dat taal bij hen stiefmoederlijk behandeld wordt. Ik probeer dat te doorbreken’, zegt Thomas. ‘De alfa- en bètawetenschappen hebben elkaar immers nodig, want ook een wetenschapper moet zijn inzichten kunnen verwoorden, moet ze aan het brede publiek kunnen overbrengen.’

‘Marc slaagt erin om dat heel toegankelijk, maar daarom niet minder gelaagd te doen. Hij zoekt behoedzaam naar de juiste woorden om een complex probleem te omschrijven. Dat is in deze tijden zo belangrijk: als de nuance verdwijnt, creëer je polarisatie. Dat hij daarbij vertrekt vanuit een grote fascinatie voor wetenschap ​​​​​zorgt ervoor dat zijn werk op het lijf van deze leerlingen geschreven is.’

Bloemlezing met opdracht

En zo zit dichter Marc Tritsmans, na een lange mailconversatie met Thomas en een even lang corona-oponthoud dus voor de tweede keer in deze klas. Tijdens de contactmomenten leest hij voor uit eigen werk en gaat hij met de leerlingen in gesprek over taal, wetenschap, de wereld en hun gevoelens.

Leerlingen gaan ook zelf aan de slag. Laten ze zich inspireren door een element uit de tabel van Mendelejev? Schrijven ze een antwoord op een gedicht van Marc? Of duiken ze in wetenschappelijke tijdschriften om een interessant gegeven naar een personificatie of een metafoor voor hun eigen gevoelens te vertalen? De keuze ligt bij hen en allemaal gaan ze met grote interesse aan de slag.

Interactie tussen leerling en dichter

Dat lukt alleen maar omdat Thomas geleidelijk opbouwt naar opdrachten als deze. Ook in de les Nederlands. ‘Het vraagt tijd voor leerlingen ervoor open staan’, zegt hij. ‘Dan pas kunnen gedichten beginnen groeien en bloeien.’ Hij reikt ze handvatten aan over hoe poëzie vormelijk gemaakt kan worden, welke beeldspraak er bestaat, wat een haiku is … ‘Ze moeten zich bewust zijn van die zaken, zonder ze te moeten gebruiken’, zegt Thomas. Intussen schrijven ze in hun eigen boekje ideeën, inspiratie, dingen die hen opvallen. Ook in andere lessen.

‘Marc blijft zoeken naar de juiste woorden om een complex probleem te omschrijven. Dat is in deze tijden zo belangrijk, want als de nuance verdwijnt, creëer je polarisatie’

Begeleidend leerkracht Thomas Ryon

Het feit dat de dichter zelf enkele keren naar de klas komt, is volgens Thomas een grote meerwaarde. ‘Het zorgt voor een heel andere beleving. De leerlingen hebben waarschijnlijk nog nooit een gesprek met een dichter gehad. Net die interactie is verrijkend voor hen. Marc weet bovendien het best waar de nuances in zijn poëzie liggen. Ik zal zijn gedichten nooit zo volledig begrijpen zoals hij ze vanuit zijn beleving heeft geschreven.’

‘Ik ben verbaasd door de inzet en voel veel belangstelling’, reageert Marc. ‘Ook een dikke pluim voor de leerkracht. Dat hij zoiets aandurft, is niet vanzelfsprekend. Ik vind het fantastisch om eens in een klas te komen. Ook bij mij beginnen de ideeën dan te knetteren.’

Moeten we dat voor het examen kennen?

Hoe het project verder gaat? ‘In de volgende stap leggen leerlingen hun eerste versies via e-mail voor aan Marc’, zegt Thomas. ‘Hoe en wanneer we net zullen landen, weten we nog niet. Dat zal afhankelijk zijn van de inspiratie van de leerlingen. Sowieso zal dit project een mooie aanvulling zijn op de jaarlijkse Gedichtendag van de school. Zo kan ik er ook de collega’s bij betrekken en zal het de schoolgemeenschap verrijken.’

‘Misschien brengen we ook een bundeltje uit dat ze hun leven lang kunnen bijhouden. Of komt er een presentatie in bibliotheek ARhus. Daar kunnen we dan poëzieliefhebbers van buiten de school samenbrengen. Maar het ontplooiingsproces van de leerlingen primeert.’ Moeten we dat kennen voor het examen? Nee, voor het leven, zou Herman de Coninck zeggen.