Jong redt Oud - jongeren aan de slag met onroerend erfgoed

In hun dagelijkse omgeving, op weg naar school, op weg naar de voetbalclub, tijdens een spel met de jeugdbeweging … komen jongeren ongetwijfeld wel eens langs een kapel, een vakwerkhoeve, een molen, een bijzonder landschap … Jong redt Oud wil hen bewustmaken van al dat waardevols in hun eigen omgeving. Door jongeren nauw te betrekken bij dat erfgoed, door hen de verhalen erachter te laten ontdekken én hen (mede)verantwoordelijkheid te geven over het onderhoud en de ontsluiting, leren ze de waarde van het erfgoed kennen.

Bij elk Jong redt Oud-project worden experts met de nodige vakkennis betrokken. Zo wordt er samengewerkt met relevante partners zoals Monumentenwacht Limburg, het Agentschap Onroerend Erfgoed, de Intergemeentelijke Onroerenderfgoeddiensten, natuurorganisaties, heem- en geschiedkundige kringen, de kerkbesturen, lokale verenigingen, historici, gidsen, erfgoedwerkers … 

De vijf pilootprojecten worden begeleid door Mooss vzw in overleg met het PCCE.

Pilootproject Meeuwen-Gruitrode

Voor de Duinengordel in Meeuwen-Gruitrode ontwikkelden leidsters en leiders van de lokale jeugdbewegingen KAJ Louwel, Chiro-meisjes Opglabbeek en Chiro Gruitrode een spel dat door alle jeugdverenigingen en andere groepen gespeeld kan worden. De Duinengordel met de Oudsberg en andere landduinen is een populaire activiteitenlocatie voor jeugdbewegingen, maar is bovenal een uniek natuurgebied. Tijdens het spel komen de jongeren meer te weten over dit waardevolle natuurerfgoed en over het beheer ervan. De leiding van bovenvermelde jeugdbewegingen kwamen verschillende keren samen om het format van het spel te bedenken en uit te werken. Natuurpunt, medewerkers van de Duinengordel en de boswachter van het gebied zaten mee rond de tafel. Tijdens de Week van het Bos spelen de leden van de jeugdbewegingen het spel. Nadien is het spel voor elke groep met natuur- en erfgoedinteresse beschikbaar.

Pilootproject Bilzen

Eind mei gingen de leerlingen van de tweede graad van de Vrije Basisschool de Bammerd in Grote-Spouwen (Bilzen) aan de slag op het lokale, oude kerkhof. Dit project startte met een algemene kennismaking met erfgoed. Om even stil te staan bij wat erfgoed nu eigenlijk is, brachten de kinderen voorwerpen die hen dierbaar zijn en die ze zeker willen bewaren, mee naar de klas. Daarna leerden ze wat funerair erfgoed is en onderzochten ze grafsymboliek door een zoektocht op het oude kerkhof. Door de graven goed te bekijken en met de gepaste begeleiding en hulp van experts, ontdekte de klas van juf Mieke heel wat boeiende verhalen en mooie herinneringen!

Hierdoor groeide het besef bij de leerlingen dat het belangrijk is om dit erfgoed te bewaren. Zo vertelde William uit het 4de leerjaar: ‘We moeten zorg dragen voor het kerkhof, want we zijn eigenlijk allemaal ergens familie van elkaar.’ Daarom hielpen ze dan ook mee het kerkhof te onderhouden door zwerfvuil en onkruid te verwijderen. De leerlingen werden plechtig tot peters en meters van het kerkhof benoemd. De leerlingen van de Bammerd geven vanaf nu ieder schooljaar opnieuw hun kennis van het funerair erfgoed in hun dorp door aan de nieuwe leerlingen van de tweede graad, de volgende generatie peters en meters van het kerkhof in Grote-Spouwen!

Pilootproject Kinrooi

Tijdens de molenstage in en rond de Keijersmolen in Molenbeersel (Kinrooi) wonderen kinderen tussen 8 en 12 jaar ondergedompeld in de wondere wereld van windmolens. Een molenaar toont hen hoe de molen werkt, hoe de kinderen zelf graan kunnen malen en hoe de molen nadien ook weer grondig gepoetst moet worden. De kinderen zullen met hun zelfgemalen bloem broodjes of pizza bakken. Ze knutselen ook hun eigen windmolen in elkaar. Een stukje geschiedenis ontbreekt niet: de leerlingen leren een oud molenlied en maken een filmpje over de geschiedenis van de Keijersmolen. Aan het einde van de molenstage leiden de kinderen - als volleerde molengidsen - hun zusjes, broers, ouders en grootouders rond op de Keijersmolen. Bovendien laten ze hen een zelfgebakken broodje of pizza proeven. Tijdens de Molenfeesten kan ook het grote publiek kennismaken met de jonge molengidsen!

Pilootproject Kortessem

De stro- en hooischuur van de bio-beleefboerderij De Alverberg in Kortessem staat er sinds 1890. Ze is opgebouwd uit authentiek vakwerk. Na al die jaren is deze schuur toe aan een opknapbeurt. Lokale jeugdbewegingen zullen hierbij helpen. Ze ontdekken zo hoe vakwerk in elkaar zit en hoe het hele bouwproces - van houtwerk tot vitsen en lemen - verloopt. De studenten van de houtafdeling van BuSO De Dageraad starten in het nieuwe schooljaar met het maken van een maquette van een vakwerkgebouw. Dit wordt een uitdagend en educatief zelfbouwpakket dat bezoekers van De Alverberg in elkaar kunnen zetten.

Pilootproject Peer

Op de archeologische site Peer-Hoogstraat in Grote-Brogel werden onlangs twee cultusplaatsen met bijzondere voorwerpen ontdekt uit de overgang tussen de Keltische periode en de Romeinse tijd. De opgravingen brachten ware schatten en tot de verbeelding sprekende verhalen naar boven. Een groep jongeren wordt in de zomervakantie ingewijd in de archeologie en deze specifieke site. Dit traject start met een opgravingsinitiatie. Nadien krijgt de groep de kans om een kijkje te nemen achter de schermen van het depot waar de originele opgegraven artefacten momenteel bewaard en onderzocht worden. Ze brengen ook een interactief bezoek aan het Gallo-Romeins Museum in Tongeren. De jongeren staan stil bij de verhalen die de opgravingen met zich meebrengen en bij wat er zich in het verleden op deze bijzondere plek heeft afgespeeld. Daarna gaan ze aan de slag om deze verhalen ter plaatse te ontsluiten. Via digitale hulpmiddelen zoals een app of QR-codes brengen ze deze onzichtbare geschiedenis terug tot leven voor buurtbewoners en wandelaars die nu geen idee hebben welke bijzondere verhalen deze plek herbergt.

Bron: Het tijdschrift Limburgs Erfgoed 2017/2. Volg de pilootprojecten op hun Facebookpagina.