Leerkracht en dko-docent brengen samen de cijfers en letters aan in het eerste leerjaar

Bij cijfers en letters denk je misschien niet meteen aan kunst. Met het dynamoPROJECT ‘Kunstig cijferen’ bracht de Vrije Basisschool van As daar verandering in. De Stedelijke Kunstacademie Dilsen-Stokkem begeleidde de leerkrachten van het eerste leerjaar om de leerlingen op een creatieve manier over cijfers en letters te leren. Ze maakten zowel individuele kunstwerkjes als een klassikale creatie.

‘We wilden de leerlingen van het eerste leerjaar laten zien dat letters en cijfers niet enkel in de taal- en rekenles voorkomen, maar ook in de alledaagse wereld’, vertelt dko-docente Lien Vanstiphout.

Als uitgangspunt gebruikte Lien boeken met cijfers en letters. Verspreid over vier namiddagen ging ze aan de slag met verschillende materialen en technieken waar de school weinig ervaring mee had. De focus lag op 3D-creaties. ‘We wilden niet alleen de leerlingen inspireren, maar ook de leerkrachten. Het is de bedoeling dat ze technieken in de toekomst zelfstandig kunnen gebruiken.’

Leerkracht Janne Verslegers is alvast enthousiast: ‘We zijn heel blij met wat we bereikt hebben. In een eerste leerjaar is het bijvoorbeeld niet altijd gemakkelijk om een creatief project te doen met klei. We maakten wel eens een slak of een spin, maar nu hebben we echt mooie figuren gecreëerd. Dat hadden we nooit gekund zonder hulp!’

Aap, Beer, Cheeta

De leerlingen zochten zelf dieren die bij de eerste drie letters van het alfabet pasten. De klas van Janne maakte aapjes in klei, de andere klas beertjes. Tijdens het proces was er aandacht voor cijfers door de nadruk te leggen op hoeveelheden zoals één mond, twee ogen. Aan de hand van een genummerd stappenplan maakten ze ook allemaal een tekening naar waarneming van een cheeta. Er was veel ruimte voor eigen inbreng. De leerlingen konden zelf grotendeels bepalen hoe hun creaties er uit zagen.

‘Lien leerde ons hoe we stap voor stap iets kunnen maken met de leerlingen. Ze gaf ons het vertrouwen om het in de toekomst ook zelf te doen’

Janne Verslegers – leerkracht 1ste leerjaar

Zowel de leerlingen als de leerkrachten waren verwonderd over wat je kan doen met oliepastel en ecoline. ‘We laten dat soort materialen sneller aan de kant liggen omdat we het niet kennen’, zegt Janne. ‘Maar eigenlijk is het niet zo moeilijk en vooral heel leuk. Ik durf niet zeggen dat ik het nu even goed kan als Lien, maar wel dat ik er volgend jaar zeker opnieuw mee zal werken.’

Individuele en klassikale deelprojecten

Naast de individuele creaties kozen de leerkrachten ook voor een klassikaal werk van grote letters in papier-maché. De leerlingen hebben de letters gemaakt, beplakt en geschilderd. Voor het patroon dat ze gebruikten moesten ze tellen. ‘We vonden het belangrijk dat ze ook samen leerden creëren’, legt Lien uit. ‘Ook in groep kan je een mooi resultaat bereiken.’

‘De leerlingen vonden het echt superleuk’, vult Janne aan. ‘De letters krijgen een mooie plek op school. Hun individuele creaties mochten ze mee naar huis nemen om mee te pronken. Ze wilden die heel graag laten zien aan familie en ophangen in hun kamer. Het waren dan ook knappe dingen die ze hebben gemaakt. Ze mogen trots zijn op zichzelf!’

Kunst- en cultuur als integraal onderdeel van de basisschool

Het project inspireert ook de rest van de basisschool. Zo hebben de leerlingen van het tweede leerjaar al iets geknutseld met papier-maché en willen verschillende leerkrachten iets doen met klei en ecoline. Voor de kunstacademie is het ultieme doel dan ook geslaagd: muzische vaardigheden en kennis verspreiden over de hele school. ‘Natuurlijk zal niet iedereen ineens een kunstenaar worden,’ zegt Janne, ‘maar ik merk dat de stap om iets creatiefs te doen nu veel kleiner is.’

De kunstacademie en de basisschool hebben al langer een nauwe samenwerking. Zo gaan er in het schoolgebouw kunstlessen door en gaan de leerlingen elk jaar op bezoek in de academie. Samen deden ze al verschillende dynamoPROJECTEN en een Kunstkuur. Zowel de directie als de leerkrachten willen cultureel bewustzijn nog meer inbouwen als integraal onderdeel van de lessen.

Tips van juffen Lien en Janne

Maak je (op voorhand) geen zorgen. De externe partner heeft genoeg expertise om je bij te staan tijdens het creatieve proces.
Stel jezelf open. Iedereen kan creatief zijn.
Deel je ervaring met collega’s. Vertel over wat je gedaan hebt en hoe je kan werken met verschillende materialen.
Doe mee met de leerlingen. Ervaar wat het is om zelf iets te creëren zodat je het later beter kan doorgeven.
Gebruik een smartboard ter ondersteuning. Het is een makkelijke manier om afbeeldingen te tonen en snel te wisselen.

Versterk cultureel bewustzijn in de klas.

Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek hoe.

Culturele vaardigheden

waarnemen

De leerlingen kijken naar foto’s en prenten van apen, beren en cheeta’s.
De leerlingen kijken naar cijfers in boeken.

verbeelden

De leerlingen zoeken woorden bij de letters van het alfabet (fruit, dieren, landen …).
De leerlingen gebruiken een bol papier en klei om aapjes en beertjes te creëren.
De leerlingen denken na over hoe cijfers terugkomen in kenmerken van dieren.
De leerlingen tekenen een cheeta. Ze beschilderen hun werk met ecoline.
De leerlingen maakten grote letters in papier-maché. Ze bepaalden samen welke patronen en kleuren ze gebruikten om de letters te veranderen in een kunstwerk.

conceptualiseren

De leerlingen beschrijven en benoemen de bouw en kenmerken van apen, beren en cheeta’s.
De leerlingen volgen de stappen van een genummerd stappenplan.
De leerlingen bespreken klassikaal hoe cijfers terugkomen in het dagelijks leven.

analyseren

De leerlingen zoeken verbanden tussen cijfers/letters en de alledaagse wereld.
De leerlingen blikken op het einde van het project terug op de letters: wat hebben we gedaan met de A, B en C? Ze koppelen terug naar het alfabet.

Dragers

lichaam

De leerlingen leren door het kleien gecontroleerde handelingen en fijne motoriek.
De leerlingen leren bij het maken van de letters grovere handelingen zoals scheuren en het plakken van grote proppen papier.