Leerlingen met een visuele beperking verleggen grenzen en ontwerpen hun eigen treincoupé!
Twintig leerlingen met een visuele beperking van Kasterlinden Buitengewoon Basisonderwijs bezochten de expo Oriënt Express in het Brusselse Train World. Een onvergetelijk begin van het kunsttraject Blind Date op de Oriënt Express, begeleid door Barbara Beel van Casa Blanca vzw. Samen recreëren ze de sfeer en de ervaring van de passagiers van deze legendarische trein.
Casa Blanca vzw heeft ervaring met cultuurbeleving van kinderen met een sensoriële beperking. Barbara Beel: 'We werkten eerder samen met Kasterlinden voor een project rond dove en slechthorende leerlingen. Deze keer vonden we elkaar om samen te werken met kinderen van de Visus-afdeling.'
Die Visus-afdeling is een groep voor blinde en slechtziende leerlingen, die nood hebben aan een veilige omgeving, maar toch ook genoeg moeten worden uitgedaagd. De school zet bewust in op het stimuleren van zelfredzaamheid en zelfstandigheid.
Het nieuwe project kreeg de titel Blind date in de Oriënt Express. Het verhaal van deze mythische trein, die in 1883 begon te sporen, stond centraal.
Projectverantwoordelijke Els Dresselaers: 'Bij onze visus-groep is het muzisch werken al goed ingeburgerd. Deze leerlingen zijn vaak bezig met muziek en doen regelmatig theateropdrachten. Muzisch werken koppelen aan een erfgoedverhaal was nieuw voor ons: een mooie versterking van wat we al aanbieden in de klasgroepen.'
'Muzisch werken koppelen aan een erfgoedverhaal was nieuw voor ons: een mooie versterking van wat we al aanbieden in de klasgroepen.'
Gemengde groep
Barbara startte het project met een bezoekje aan alle betrokken klassen. Barbara: 'Ik wilde de kinderen van juf Joke, juf Els en juf Laura eerst wat leren kennen. Het is een diverse doelgroep, met kinderen tussen de zes en de twaalf jaar. Er zijn volledig blinde kinderen bij, maar bijvoorbeeld ook slechtziende en kleurenblinde leerlingen.'
Els: 'We kiezen er bewust voor om een project te realiseren met enkele werkgroepen samen. De connectie met elkaar creëert voor onze leerlingen een veilig kader om op ontdekkingstocht te gaan.'
Barbara introduceerde het thema: 'Met de jongste groep gingen we vooral fantaseren rond de Oriënt Express en zochten we samen uit welke geluiden horen bij zo’n luxueuze trein. Bij de oudere groep gebruikte ik het kinderboek Diefstal op de Oriënt Express uit de Geronimo Stilton-reeks. En ook zij experimenteerden met geluid, door audio op te nemen met tablets.'
Eerste halte: Train World
Het volgende op het programma: een bezoekje aan het prachtige Brusselse museum Train World, waar enkele wagons van de Oriënt Express opgesteld stonden! Els: 'Voor blinde en slechtziende kinderen is een museumbezoek niet zo evident. Vaak zijn musea niet goed toegankelijk voor onze doelgroep.'
Train World voorzag een rondleiding op maat van deze leerlingen, met extra opportuniteiten om voorwerpen aan te raken en speelse opdrachten. De groep kreeg ook een aparte werkruimte ter beschikking.
Kasterlinden Express
Na het museumbezoek bouwden de kinderen op school een eigen treincoupé.
Barbara: 'We onderzochten via korte dramaopdrachten hoe het er nu in het echt aan toe zou kunnen gaan in zo’n trein. We verzonnen personages en zochten uit hoe die zouden bewegen of spreken. We bedachten kleine verhalen over diefstallen en moordpogingen en zetten die om in korte scènes.' Barbara probeerde altijd creaties en vondsten uit vorige sessies te verwerken in de daaropvolgende sessies.
Juf Joke: 'Toneelspelen is soms wat zoeken omdat blinde kinderen ruimte volledig anders beleven. Maar samen konden we hen genoeg input geven om tot spelen te komen. Onze leerlingen hebben geleerd op geluidsfragmenten op te nemen met een iPad. Die vaardigheden kunnen we zeker nog meenemen naar toekomstige projecten.'
Tips van juf Els
- Observeer aandachtig en neem wat je opmerkt mee in je project (en daarbuiten). Als je bij een leerling een bepaalde fascinatie of een talent spot, probeer dat dan mee te verwerken in een latere sessie.
- Overweeg om verschillende leeftijden of klasgroepen te laten samenwerken. Zeker als de groepen niet al te groot zijn, kan dit goed werken. Leerlingen smeden vriendschappen, helpen elkaar en leren van elkaar.
- Praat met culturele organisaties en instituten over wat jouw groep leerlingen nodig heeft. Leg uit wat er door hun specifieke noden moeilijk ligt en wat zou helpen. Met een beetje geluk hebben ze oren naar je behoeften en zijn ze bereid om jullie op allerlei manieren tegemoet te komen, zodat een bezoek toch haalbaar en aangenaam is.
- Betrek en inspireer ook de ouders. Zij kunnen buiten de schooluren een grote rol spelen wat betreft cultuur in het leven van hun kinderen.
Toonmoment
Elke sessiedag werd afgesloten met een afrondend momentje. Eén keer maakte de groep bijvoorbeeld een filmpje met hun mening over het museumbezoek. De laatste sessie werd afgesloten met een intern toonmoment. Barbara gaf een woordje uitleg bij het verloop van het project. Daarna speelden de leerlingen korte scènes in hun zelfgemaakt decor.
Juf Laura: 'Op het toonmoment kregen alle kinderen ruimte om vanuit hun eigen persoonlijkheid en mogelijkheden te schitteren op het podium. Wat ze toonden kwam echt van hen. Je voelde dat het niet was opgelegd of ingestudeerd.'
Els: 'Sommige leerlingen spelen een instrument, andere denken heel beeldend of zijn verbaal sterk. Het toonmoment is voor de leerlingen een moment van empowerment waar ze zichzelf kunnen laten zien.'
Wil jij ook samenwerken met een creatieve partner in jouw klas? Dat kan!
- De dynamoPROJECT-subsidie neemt voor jou de financiële drempels weg. Je krijgt tot 2000 euro voor jouw artistiek project op school. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
- Ontdek de kunstenaars en cultuureducatieve organisaties op Cultuurkuur. Of kies je eigen partner in je schoolbuurt.
- Op zoek naar inspirerende voorbeelden van andere scholen? Doorzoek onze praktijkvoorbeelden op onderwijsniveau of discipline.
Culturele vaardigheden en dragers
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- Er werd zwaar ingezet op tastzin. Leerlingen mochten in de klas ‘juwelen’ en andere kostbare zaken aanraken. Tijdens het bezoek aan Train World mochten de kinderen voelen aan fluwelen gordijnen en treinzetels.
- In het museum werden ook geluidsfragmenten afgespeeld.
- De kinderen kregen foto’s en omschrijvingen te horen van mogelijke verdachten, die een diefstal of moord gepleegd zouden kunnen hebben aan boord van de trein. Ze kregen de opdracht enkele eigenschappen van die personen te identificeren en te onthouden. In een drama-opdracht waarbij ze journalisten speelden, moesten ze de verdachten zo goed mogelijk omschrijven.
verbeelden
- Het mythische verhaal van de Oriënt Express was een ideale opstap om te dromen van een wereld van glitter, glamour, rijkdom en spanning. Barbara stimuleerde de verbeelding van de kinderen via verschillende kanalen te stimuleren: met muziek uit roaring twenties en foto’s uit de film over de Oriënt Express.
- In Train World werden speciale belevingsactiviteiten uitgewerkt voor de leerlingen. Zo mochten ze kruiers zijn en oude koffers op een trein zetten, het uniform van een conducteur aantrekken… waardoor ze zich enorm konden inleven.
conceptualiseren
- Barbara deelde tijdens de oefensessies allerlei elementen uit de geschiedenis van de Oriënt Express. Ze beschreef de route van de trein, duidde hoe mensen vele lange uren onderweg waren, praatte over hoe die rit enkel weggelegd was voor mensen van met bepaalde financiële mogelijkheden… Die concrete elementen werden opgepikt door de leerlingen en vonden hun weg naar de scènes die ze zelf bedachten.
analyseren
- Onderzoeken van criminele activiteiten aan boord van de trein. Welke passagiers zijn verdacht? Wat zijn hun karakteristieken? Hebben ze een alibi?
- Er is een ‘audit’ gemaakt van het museumbezoek. Hoe beoordeelden ze het bezoek? Wat is belangrijk voor bezoekers met een visuele beperking? Wat zijn hun conclusies? Alle bevindingen werden doorgegeven aan de publieksverantwoordelijke in een filmpje. Hij gaat met de info aan de slag. Hij overweegt om in de toekomst prikkelarme bezoekdagen te organiseren, waarop de verlichting, de audio en de bezoekersaantallen van het museum worden aangepast.
Dragers
lichaam
- Sommige kinderen vonden het geweldig om zich te verkleden, op te maken en in de huid te kruipen van een personage - met een eigen lichaamstaal.
voorwerpen
- De Jooki-speler, een draadloze speaker bedoeld voor kinderen, was een ontdekking. Dit toestel kan zelfstandig bediend worden door de leerlingen.
taal
- De kinderen maakten zelf kandelaars uit klei, voor in het decor.
Grafische tekens
- De kinderen ontwierpen stoffenpatronen die ze met vetkrijt aanbrachten op textiel.