OKAN-leerlingen werken aan spreekvaardigheid met ritueel theater rond herinneringen
Onder begeleiding van Gina Beuk van jeugdtheater Larf! gingen 10 OKAN-leerlingen van de secundaire school Richtpunt in Gent op zoektocht naar talige en niet-talige vormen van expressie rond het thema rituelen. Met hun stem en lichaam als instrument gaven de leerlingen op een creatieve manier vorm aan hun ervaringen, herinneringen en dromen.
Spreekdurf
Met dit theaterproject wilden de leerkrachten van Richtpunt Campus Gent Abdisstraat persoonlijke talentenontwikkeling koppelen aan taalvaardigheid. ‘Door gesproken taal toe te passen in verschillende situaties zetten de deelnemers stappen in hun taalontwikkeling en wordt hun spreekdurf gestimuleerd’, legt leerkracht Femke Decraemer uit. Ook de keuze voor rituelen als onderwerp was niet toevallig: zo kon er namelijk mooi een link gelegd worden met de belevingswereld van de leerlingen.
Elke van de zeven sessies met Larf! benaderde het thema van rituelen op een andere manier. Telkens vormden de eigen ervaringen van de leerlingen het vertrekpunt. In één sessie maakten de leerlingen zelf een haka-ritueel rond mooie herinneringen. In een andere sessie gingen ze aan de slag met hun ochtendrituelen.
Rituelen in beeld
De vraag ‘hoe vier jij je verjaardag?’ en ‘welke feestdag zou jij willen verzinnen?’ bracht de leerlingen ertoe verschillen vast te stellen tussen hoe dingen hier gebeuren en in hun land van afkomst. Zo was er een leerling die een ‘dag dat alles omdraait’ bedacht: een dag waarop de meisjes zich kunnen gedragen als jongens en omgekeerd.
In samenwerking met de leerkracht crea gingen de leerlingen ook aan de slag met beeldende kunstvormen. Zo maakten ze hun eigen maskers die ze vervolgens, samen met voorwerpen uit de omgeving, op rituele wijze in de ruimte legden. In cirkels geknipte en aan elkaar geknoopte strengen T-shirt werden gebruikt om begrippen als verbinding vorm te geven.
‘Door gesproken taal toe te passen in verschillende situaties zetten de deelnemers stappen in hun taalontwikkeling en wordt hun spreekdurf gestimuleerd.’
Los schudden
Gina ondervond dat de fysieke theateroefeningen en spelvormen met beweging en geluid hielpen om de leerlingen ‘los te schudden’. Het speelse bracht de leerlingen aan het lachen en zorgde ervoor dat ze zich op hun gemak voelden om zich aan elkaar te tonen.
Femke, één van de drie begeleidende leerkrachten Nederlands, stelde vast hoe de ‘niet-talige’ oefeningen expressie en creativiteit losmaakten. Ze denkt hierbij aan de basketbalmatch met een onzichtbare bal: ‘Ik had dit niet verwacht, ze gingen hier echt helemaal in op, liepen van de ene kant van de zaal naar de andere en vielen op de grond alsof ze de bal echt incasseerden. De imaginaire bal was nu eens klein, dan weer groot en ook dit was zichtbaar in hun spel. Echt mooi om te zien.’
Taal
De leerlingen vonden het project een bevrijdende manier om met taal om te gaan. En ook voor de leerkrachten Nederlands was het een inspiratie. Zo was er een oefening waarbij kaartjes op de grond lagen met woorden als ‘ridder,’ ‘agent…' Deze woorden werden uitgebeeld aan de hand van één beweging of geluid. Eén groep beeldde een woord uit, de andere groep moest raden welk woord het was. ‘Het was leuk om hen op een actieve manier woordenschat te zien verwerven. Door de beweging en de humor komt de betekenis van de woorden beter binnen.’
Alle scripts werden geschreven door de leerlingen zelf. Ze vertrokken steeds vanuit hun eigen ervaringen, herinneringen en dromen. Stap voor stap brachten ze deze samen tot één verhaal. Gina gaf hierbij heldere richtlijnen en kaders die de leerlingen hielpen vorm te geven aan hun fantasie.
Tips van leerkracht Femke
- Zorg voor voldoende afwisseling. Wissel de theaterinitiatie af met andere activiteiten zoals het maken van maskers of andere rekwisieten.
- Maak de sessies niet te lang. Theatersessies zijn erg intens, met twee uur per sessie heb je zeker voldoende tijd .
- Werk stapsgewijs. Geef kaders en richtlijnen mee voor het schrijven van de scripts en deel de opdrachten op in duidelijke stappen.
Verbinding
Voor Gina was het grootste succes te zien hoe de leerlingen vol plezier en aandacht naar elkaar keken. ‘Wanneer één van hen iets bracht waren de anderen stil, ze keken en luisterden vol aandacht, leefden mee, lachten en klapten voor elkaar. Die betrokkenheid was echt mooi.’
Ook in de klas bracht het project de leerlingen dichter bij elkaar, letterlijk en figuurlijk: ‘Voor corona deed ik soms wel eens een rollenspel en dan konden de leerlingen rondlopen in de klas,' zegt Femke. 'Met corona mocht dat niet meer en moesten we ver van elkaar blijven. Die afstand was blijven hangen. Dankzij het dynamoPROJECT voelen we ons weer meer op ons gemak om vrij in de klas te bewegen.’
'Wanneer we het verschil zie tussen hoe de leerlingen hier de eerste keer binnenkwamen en hoe ze er nu staan dan zijn we heel trots', zeggen Femke en Gina. 'Ze bewegen vrijer, spreken met luide stem in groep en staan nu comfortabel op het podium. Ze zijn creatief met de verhalen die ze vertellen en gaan op in elkaars verhalen.'
Wil jij ook samenwerken met een theatermaker in jouw klas? Dat kan!
- De dynamoPROJECT-subsidie neemt voor jou de financiële drempels weg. Je krijgt tot 2000 euro voor jouw artistiek project op school. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
- Ontdek de kunstenaars en cultuureducatieve organisaties op Cultuurkuur. Of kies je eigen partner in je schoolbuurt.
- Op zoek naar inspirerende voorbeelden van andere scholen? Doorzoek onze praktijkvoorbeelden op onderwijsniveau of discipline.
Culturele vaardigheden en dragers
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- Het ‘doorgeven van de woesj’: één leerling doet een beweging, de anderen bootsen deze beweging één voor één na. Is de cirkel rond, dan initieert de volgende een nieuwe beweging.
- Hoe bewegen verschillende personages? Hoe klinkt hun stem? Wat doen ze?
verbeelden
- De leerlingen verzinnen een eigen haka.
- De leerlingen brengen eigen herinneringen samen tot één verhaal. Ze voegen hierbij elementen toe als: er moet één geheim in zitten, één ding dat niet kan, één ruzie, een dansritueel...
conceptualiseren
- De leerlingen denken na over de concepten ‘ridder’, ‘agent’ en ‘acteur’ en hoe ze deze kunnen omzetten in beweging of geluid.
- De leerlingen maken kennis met het concept ‘haka’.
analyseren
- De leerlingen ontdekken dat kunst ook kan bestaan uit alledaagse voorwerpen als stukken fiets, computers, tandwielen … Ze laten zich inspireren door het werk van kunstenaar Jean Tinguely.
- De leerlingen vergelijken verschillende vormen van rituelen en gewoontes. Ze denken hierbij na over verschillen tussen wat meisjes en jongens kunnen doen in verschillende landen.
Dragers
lichaam
- Stem, gebaren, beweging en dans worden allen ingezet als expressiemiddel.
voorwerpen
- De leerlingen ontwerpen en maken zelf maskers.
taal
- Het schrijven van eigen scripts, uitbeelden van woordenschat.