Plein publiek: verwerk je schoolomgeving tot kunst in al zijn vormen!
Het Schweitzerplein, vlakbij GO! BS Zavelberg, is een unieke plek in Brussel - met opvallende geometrische patronen. De leerlingen van het vierde leerjaar maakten er even hun terrein van - en keken met een frisse blik naar alles wat er op het plein gebeurt. Met de hulp van Sara van Lilith & Mo werden ze echte stadsverzamelaars!
GO! BS Zavelberg heeft een brede waaier aan cultuuractiviteiten. De leerlingen komen in contact met verschillende kunstenaars en krijgen de kans om tijdens hun schoolcarrière verschillende culturele activiteiten te bezoeken: de opera, het museum voor Schone Kunsten...
In de school staat ook outdoor learning centraal. Met die twee factoren als vertrekpunt en geïnspireerd door hun eigen Poëteek, trok Sara van der Zande van Lilith & Mo met het vierde leerjaar weg van het klaslokaal, en zelfs van de school.
De Poëteek
Bestemming: het Schweitzerplein in Sint-Agatha-Berchem. Insteek: de Poëteek, een artistieke installatie die er verdacht veel uitziet als een bureau. Deelnemers krijgen een camera, een vergrootglas of een nepsnor waarmee ze kleine opdrachten kunnen uitvoeren. Ze onderzoeken de omgeving met alle zintuigen en documenteren hun verrassende ervaringen.
‘Op mijn vraag bracht de brede schoolcoördinator mij in contact met Lilith & Mo', zegt juf Dorien De Ridder. 'Ik wilde Muzische Vorming eens op een andere manier bekijken en nog meer naar buiten trekken. Ik wilde dit nieuwe project met het vierde leerjaar doen omdat we hier graag nog in andere schooljaren een vervolg aan willen breien.’
'Ik wilde Muzische Vorming eens op een andere manier bekijken en nog meer naar buiten trekken. '
Op onderzoek
‘We hebben een aantal artistieke en poëtische onderzoekjes gedaan op het plein, waar we vervolgens in de klas dieper op hebben verder gewerkt', legt Sarah uit. 'Denk maar aan het observeren en uittekenen van de bewegingspatronen van mensen die zich over het plein bewegen. Samen hebben we met die patronen een choreografie en parcours gemaakt, dat uitmondde in een filmpje. Daarin spelen de leerlingen allerlei personages die ze op het plein hebben geobserveerd. Verder maakten we ook soundscapes, gebaseerd op opnames en onze eigen verbeelding.’
Zes weken lang mochten de leerlingen in het project duiken.
'De eerste sessie was gericht op het experimenteren op het plein', zegt juf Dorien. 'Nadien kwamen in de verschillende sessies het verwerken en vormgeven van de experimenteerfase aan bod. Het overleg en de samenwerking met de externe partners verliep heel erg vlot, waardoor we een mooi coherent geheel kregen.'
Tips van juf Dorien:
- Zorg voor een veilige sfeer, zeker bij creatieve projecten. Als zowel de leerlingen als de leerkrachten zich veilig voelen bij elkaar, zullen ze zich makkelijker muzisch durven te uiten.
- Trek naar buiten. Ook in de winter kan je perfect buitenactiviteiten doen - het geeft de groep letterlijk en figuurlijk wat zuurstof. En je kan verder gaan dan enkel de speelplaats.
- Evalueer het project in de klas. Het is soms verrassend om te horen wat de leerlingen vooral onthouden hebben en waar ze van genoten hebben.
Verloren voorwerpen
In de klas werd er verder gewerkt. Met gevonden voorwerpen werden nieuwe fantasie-'landschapjes' gemaakt met behulp van planten, hout en mannetjes. De leerlingen bedachten vragen om te stellen aan voorbijgangers. De interviews werden opgenomen en later gepresenteerd als audiofragment.
De leerlingen participeren ten volle en worden deels verantwoordelijk gemaakt voor het resultaat. Hierdoor durven ze vaak verder te gaan in het ontwikkelen en verdiepen van hun eigen creativiteit.
Vervolgtraject
‘Alle leerlingen hebben met veel enthousiasme meegedaan', zegt Sara. 'Het feit dat hun muzische leerkracht al vaker iets uitgebreidere en abstracte muzische activiteiten heeft gedaan was duidelijk te voelen. Ik denk dat de groep daardoor meer ontvankelijk was voor mijn aanpak en sneller en dieper mee kon gaan met onze manier van werken. Daardoor zijn we ver kunnen gaan in onze opdrachten en ateliers.’
Een vervolg lijkt zich aan te dienen?
‘We werken graag structureel', zegt Sara. 'Of dat nu een manier van werken is die voortgezet kan worden, of een vervolg van samenwerking. We noemen de Poëteek soms het begin van iets groters. We bekijken graag hoe we een mogelijk vervolgtraject kunnen vormgeven.’
‘Het is soms zoeken voor mij om buiten muzisch aan de slag te gaan, of muzisch buiten de speelplaats van de school te gaan werken', geeft juf Dorien toe. 'Het project heeft mij geleerd hoe ik dit als leerkracht kan aanpakken en heeft mijn blik ruimer gemaakt. De leerlingen hebben leren samenwerken, leren kijken naar hun omgeving, mensen aanspreken…’.
Wil jij ook samenwerken met een culturele organisatie in jouw klas? Dat kan!
- De dynamoPROJECT-subsidie neemt voor jou de financiële drempels weg. Je krijgt tot 2000 euro voor jouw artistiek project op school. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
- Ontdek de kunstenaars en cultuureducatieve organisaties op Cultuurkuur. Of kies je eigen partner in je schoolbuurt.
- Op zoek naar inspirerende voorbeelden van andere scholen? Doorzoek onze praktijkvoorbeelden op onderwijsniveau of discipline.
Versterk cultureel bewustzijn in de klas.
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek hoe.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- De zintuigen zijn een belangrijke focus binnen de Poëteek. Veel van de onderzoekjes focussen op een van de zintuigen. Aanraking is belangrijk bij de de texturen van oppervlakken buiten arceren op papier met vetkrijt, en ook het zoeken en definiëren van een gevonden voorwerp. Er is ook een opdracht waarbij een specifieke geur in een potje worden verzameld, gelabeld en voorzien worden van een inspirerende naam.
verbeelden
- De leerlingen verwerken al hun indrukken tot kunst in verschillende verschijningsvormen,
conceptualiseren
- Zogenaamde ‘gestolen woorden’ krijgen in een verdiepend atelier een andere betekenis uit de context.
analyseren
- Het verzamelde materiaal op het plein wordt in de ateliers in de klas opnieuw bekeken, geïnterpreteerd, vormgegeven of gebruikt voor beeldend werk. Met de klas wordt daarna samen nagedacht hoe het materiaal gepresenteerd kan worden als kunstwerk in een expo.
Dragers
lichaam
- De leerlingen maakten bewegingsfrases die voortkwamen uit de wandelparcours van tientallen voorbijgangers op het plein.
voorwerpen
- De leerlingen zochten alledaagse voorwerpen op het plein. We dagen ze daarbij uit om niet elke flessendop op te rapen, maar op zoek te gaan naar verloren schatten, kleine voorwerpen waar je normaal overheen kijkt.
taal
- Opdracht ‘Gestolen woorden’: het opvangen van woorden uit gesprekken tussen mensen op het plein. Daarmee hebben we in de klas geassocieerd en uiteindelijk samen gedichten gemaakt. Dat zijn woorden in het Nederlands, Engels en het Frans.
Grafische tekens
- De leerlingen tekenen blind de geluiden op het plein en tekenen er daarna op verder in de klas. Dit mondde uit in zelfbedachte symbolen voor bijvoorbeeld hard geluid en constant geluid.