Recyclen is een kunst!
De tweedejaars van Go! technisch atheneum campus De Brug in Vilvoorde scherpten hun milieubewustzijn én hun gevoel voor schoonheid en creativiteit. Met plasticafval gingen ze aan de slag. Ze maakten bomen, bloemen, gras en dieren. Zo ontstond stilaan een een heuse tuin… een tuin van afval.
‘Mijn allereerste idee was om eens iets echt groots te maken met de B-klas’, zegt leerkracht kunst Stephanie Adriaens. ‘Daarbij kwamen vanzelf competenties als samenwerken kijken. Vervolgens ging ik op zoek naar een actuele insteek. En wat is er actueler dan afval en recyclage?’ In haar zoektocht stuitte ze op het Future Forest van kunstenaar Thomas Dambo in Mexico: een heus bos gemaakt van plasticafval. ‘En kijk: een match!’
Het werd een traject van acht weken. De eerste twee sessies duurden een volle dag. Toen kwam externe partner Muzische Workshops langs op school om de leerlingen de juiste technieken bij te brengen. Plastic reageert anders dan papier, karton of hout. Een lijmpistool kun je bijvoorbeeld niet op elk type plastic gebruiken: ze kunnen ervan smelten. ‘We hebben allerlei technieken geleerd’, vertelt Mehmet. ‘Zo hebben we bijvoorbeeld leren zagen.’ Ariana vult aan: ‘En nagelen, een cuttermes gebruiken…’ Damon: ‘Ik vond het interessant dat we leerden om ijzerdraad te gebruiken, wat van pas kwam om de poten van onze spin te maken.’ Ze bestaan uit kleine plastic flesjes die in de lengte aan elkaar zijn bevestigd door er ijzerdraad door te rijgen. Zo zijn ze beweeglijk, net als échte spinnenpoten.
De creatie van een tuin
Op uitstap in het recyclagepark vernamen de leerlingen allerlei over het recyclingproces van papier, plastic en glas. En vervolgens mochten ze zelf aan de slag, onder begeleiding van kunstleerkrachten Stephanie Adriaens en Margot De Baets. Een concept bedenken, materiaal kiezen en het idee uitwerken: het kwam allemaal vanuit de leerlingen zelf. De leerkrachten begeleidden en gaven tips als er ergens wat vastliep. ‘We hebben hen eerst waarnemingstekenen laten doen en laten nadenken over wat ze tekenden: wat is een plant, wat is een tuin? Hoe is een blad of boom opgebouwd? Hoe kun je je schetsen omzetten in structuren? Welke materialen lenen zich ertoe?’
De ideeën voor de uiteindelijke bijdragen aan de gemeenschappelijke tuin kwamen behoorlijk vlot en de creativiteit stroomde zoals ze stroomde. Stephanie Adriaens: ‘Het ene groepje kreeg eerst een idee, en ging dan gericht op zoek naar geschikt materiaal. Andere leerlingen vertrokken vanuit materiaal waarin ze iets zagen en lieten het idee van daaruit ontstaan.’
Mehmet en Ismael zijn zichtbaar tevreden over hun resultaat. ‘Vind je het niet het mooist van al?’ vraagt Ismael. ‘Het is een hond. We hebben de poten aan het lichaam geplakt. En nu moeten we nog wat textuur toevoegen: dat is de vacht, zie je? Dan is hij klaar.’ Berra mag zich intussen met recht en reden grasexpert noemen. Druk knippend, vertelt ze: ‘Wij maken gras en bloemen, omdat je die natuurlijk nodig hebt in een tuin. En niemand was al op dat idee gekomen. Ik heb veel geleerd van dit project. Dat je nog mooie dingen kunt maken van oud plastic, bijvoorbeeld. Ook dat is een vorm van hergebruik.’
Tips van kunstleerkrachten Stephanie en Margot:
- Zorg voor een goede opbouw: waar moet je eerst bij stilstaan, wat volgt daarop, waar wil je naartoe? Maar ook: welke externe partners heb je nodig, welke insteek kies je?
- Haal er voldoende externen bij. De leerlingen steken enorm veel van hen op en ze luisteren op een andere manier naar hen dan naar leerkrachten. Het verbreedt hun kijk op de dingen.
- Maak het concreet, hou het gebald. We zijn soms wat gebotst op het grote aantal leerlingen. Ze hadden nog vrij veel begeleiding nodig en dat was soms wat veel voor twee leerkrachten. Een volgende keer zouden we voor een kort en intens project willen kiezen en ook meer collega’s willen betrekken.
- Betrek andere vakken. Gaandeweg beseften we dat we makkelijk meer links hadden kunnen leggen naar andere vakken. Schetsen van de structuur van een blad? Dat komt dicht bij biologie. In de loop van het project kwamen we erachter dat collega’s het in hun lessen over plastic soup hadden: ook dat is een link die we in komende projecten zouden kunnen leggen.
- Je weet niet alles vooraf en dat is oké. We hadden best wat stress toen we aan dit project begonnen: zou het wel lopen zoals we wilden? Gaandeweg hebben we effectief moeten bijsturen en dat is net goed: je speelt in op wat er gebeurt en je ziet wel waar je dat brengt. Het vergt wat durf, maar het hoort bij het proces dat je doormaakt.
Er gebeurt veel
‘De sessies van Muzische Workshops waren intensief’, zegt Margot De Baets. ‘Maar daardoor konden we wel ons volledige lokaal ombouwen, stellingen maken, met boormachines werken… dat lukt niet als je maar twee lesuren hebt. Het was fijn om die vrijheid te kunnen nemen en de leerlingen eens heel lang aan één ding te laten werken.’
Stephanie Adriaens: ‘De leerlingen halen enorm veel uit dit project en als leerkracht zie je ook veel gebeuren: kunnen ze zelfstandig dingen bedenken? Zijn ze creatief genoeg om materiaal om te vormen tot iets heel anders? Hoe goed kunnen ze samenwerken? Voor mezelf vond ik het boeiend om te zien hoe zo’n project groeit. In het begin had ik best wat stress: komt er wel iets van terecht? hebben we het niet te groot gezien? Nu zie ik dat ze er veel aan hebben gehad, en dat het ook echt uitgroeit tot iets wat de moeite waard is.'
De leerlingen halen enorm veel uit dit project en als leerkracht zie je ook veel gebeuren: kunnen ze zelfstandig dingen bedenken? Zijn ze creatief genoeg om materiaal om te vormen tot iets heel anders?
Wil jij ook samenwerken met een creatieve partner in jouw klas? Dat kan!
- De dynamoPROJECT-subsidie neemt voor jou de financiële drempels weg. Je krijgt tot 2000 euro voor jouw artistiek project op school. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
- Ontdek de kunstenaars en cultuureducatieve organisaties op Cultuurkuur. Of kies je eigen partner in je schoolbuurt.
- Op zoek naar inspirerende voorbeelden van andere scholen? Doorzoek onze praktijkvoorbeelden op onderwijsniveau of discipline.
Culturele vaardigheden en dragers
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- De leerlingen bestudeerden planten, bladeren, bomen en deden aan waarnemingstekenen.
- De leerlingen bekeken een virtual tour door het Future Forest van Thomas Dambo in Mexico.
verbeelden
- Je hebt een plastic flesje in de hand: wat zou je daarvan kunnen maken? Wat zie je erin?
conceptualiseren
- Het uitwerken van de eigen creatie vergde inzicht in structuren: wat wordt de basis, hoe zal je creatie blijven staan? Ze werkten laag per laag: eerst de structuur, dan de bedekking. Per onderdeel bepaalden ze welk materiaal en gereedschap nodig was.
analyseren
- Ze leerden het werk van Thomas Dambo te bekijken, te herkennen, er inzicht in te verwerven: wat zie je, hoe is het opgebouwd…?
- Ze leerden ook terug te koppelen: past dit idee, dit concept, dit ontwerp wel bij wat we voorop hebben gesteld?
Dragers
lichaam
- In het begin van het project brachten ze een bezoek aan wegwerkzaamheden in de buurt. De leerlingen mochten letterlijk in een container duiken en er allerlei bruikbaar plasticafval, zoals buizen, uitvissen. Het zette meteen de verbeelding in gang.
voorwerpen
- De leerlingen werkten met allerlei materialen, zoals boren, zagen, nagels, schroeven, verschillende types lijm en lijmpistolen, en verschillende soorten plastic met elk hun eigen kenmerken.
taal
- Samenwerken is communiceren. De leerlingen moesten voortdurend overleggen, afspreken, en dat met respect voor elkaar.
Grafische tekens
- De leerlingen tekenden een grondplan voor hun creatie.