‘Samen kom je verder’: balans na twee jaar projecten begrijpend lezen

‘Het leesniveau van de leerlingen stijgt. Dat is de beste motivator’

‘We wilden al enkele jaren inzetten op lezen, omdat we merkten dat het leesniveau van een groot aantal leerlingen vrij laag was. Ze lopen daardoor vast terwijl we er als school voor buitengewoon onderwijs net voor willen zorgen dat ze zichzelf kunnen redden. Ik probeerde als logopediste extra in te zetten op lezen tijdens individuele therapie, maar zo veranderde er niet veel. Daarom ben ik ook zo blij met dit project: het ondersteunt ons om op schoolniveau verder te geraken.’ 

Actieplan met prioriteiten 

‘Als eerste stap stelden we een kernteam samen en werkten we aan een actieplan met concrete doelen. Daar hielp een coördinator van Iedereen Leest bij. Onze eerste prioriteit was het boekenaanbod aanpakken. Dat wilden we vernieuwen en diverser maken. Dus zijn we beginnen te wieden. Dankzij een royale boekencheque konden we onze klasbibliotheken meteen ook weer aanvullen. We hebben daarvoor een bevraging bij leerlingen en leerkrachten gedaan en een aantal vormingen gevolgd. In de klassen worden de boeken nu ook tentoongesteld.’ 

‘Het tweede doel was structureel tijd maken om te lezen. Daarom hebben we het kwartierlezen vast ingeroosterd. Voorlezen, zelf lezen of lezen met een gek stemmetje: hoe maakt niet uit, als het maar gebeurt en voor een grotere leesmotivatie zorgt. Het lezen alleen sec benaderen, dat doen we niet meer.’   

‘Een gezellige leesplek creëren was doel nummer drie. In elke klas kwam er een leeshoek met inbreng van de leerlingen. Als we naar de geplande nieuwbouw verhuizen, gaan we er nog meer werk van maken. Onze klusjesman heeft alvast een grote leesbank voor de speelplaats gemaakt. Daar kan een hele klas rustig buiten op liggen lezen. Die wordt heel vaak gebruikt.’  

Leesprikkels 

‘Vanuit het kernteam organiseren we ook allerlei ludieke activiteiten. Zo hebben we de boekencategorieën met gekleurde stickers visueel gemaakt. Elke twee maanden stellen we aan de leerlingen zo’n categorie voor zodat ze die boeken leren kennen. Ze krijgen dan ook een attentie om de kleur extra in de verf te zetten: een blauw smurfensnoepje, een gele banaan, een paars vruchtendrankje.’  

‘Met Gedichtendag of tijdens Jeugdboekenmaand zorgen we voor een klasoverstijgende activiteit. Zo hebben we met de ganse school een gedichtenbundel gemaakt en introduceerden we The Masked Reader. De leerlingen vragen nu al wanneer de tweede editie komt. Ze merken intussen dat lezen niet saai hoeft te zijn.’ 

‘In je eentje spring je niet ver. Met een sterk kernteam lukt dat wel.’

Karen Roelandts

Gesprongen en gewonnen 

‘Op de meest recente leestesten zien we een grote vooruitgang. Leerlingen die niet meer vooruit geraakten, boekten nu wel winst. Sommigen zijn wel drie of vijf niveaus gesprongen. Zien dat wat wij doen rechtstreekse gevolgen heeft voor het leesniveau van de leerlingen, dat is een echte motivator voor het hele team.’ 

‘Wat ik door dit project vooral erg besef, is dat je in je eentje niet ver springt. Met een sterk kernteam lukt dat wel. Daarom gaan we op de ingeslagen weg verder, ook nu dit project afgelopen is.’ 

‘We geven onszelf nog twee jaar om het project te verdiepen en te verankeren’

‘Het was boeiend om kennis te maken met de wetenschappelijke inzichten van professor dr. Thoni (A.A.M.) Houtveen en de LIST-methode en DENK!-principes die eruit voortvloeiden. Zodra we die vaardigheden als leerkracht onder de knie hadden, zagen we ook snel het effect ervan bij de leerlingen: de leesmotivatie neemt toe en de resultaten van de kennistoetsen zijn beter. Leerlingen ervaren nu bovendien ook dat de aangeleerde inzichten helpen als ze zich leerstof uit andere lessen eigen moeten maken. Zo bereiken we dat ze zelfstandig nieuwe kennis kunnen verzamelen en verwerken.’ 

Van één leerkracht tot de hele school 

‘We zijn klein begonnen. Eerst hebben we een regieteam samengesteld. Daarin zaten wij vanuit het kernteam, maar ook een leerkracht die al sterk bezig was rond lezen in de klas. Bij die trekkersleerkracht uit het derde leerjaar gingen we ondersteunen en mee uitproberen. Daarna zijn we naar de parallelleerkracht getrokken en deden we een aanzet in het vierde leerjaar. Afgelopen schooljaar werd de derde graad erbij betrokken en hebben we het opengetrokken naar de volledige school door er een schoolproject van te maken.’ 

‘In dat schoolproject zijn we twee weken bezig geweest rond dezelfde onderzoeksvraag: hoe zijn we met elkaar verbonden? In de kleuterklassen waren er startmomenten rond een boek. Leerkrachten speelden het verhaal na en koppelden er activiteiten aan in de klas. Het eerste en tweede leerjaar werkten met De meest eenzame walvis ter wereld van Kim Crabeels. Dat boek ligt net boven het kunnen van de leerlingen. Door het herhaaldelijk te vertellen, veel te modelleren, het na te spelen en er muzische activiteiten rond te doen, hebben de leerlingen zich een groot deel van de moeilijke woordenschat eigen gemaakt.’ 

Bij elkaar gaan kijken 

‘De tweede en derde graad werkten rond principes van DENK!. Via het verzamelen van kennis, het uitdiepen en herschrijven van teksten kwamen zij tot een eindresultaat. We zijn na die twee weken met het hele team in elkaars klassen gaan kijken naar de resultaten. De collega’s van de lagere school waren verbaasd hoe creatief de kleuterleidsters ermee omgegaan zijn en hoeveel taal ze hadden aangeboden. Omgekeerd stonden de kleuterleidsters versteld tot welke mooie zaken dat leidt in het zesde leerjaar.’ 

‘Het traject met OVSG is nu na twee schooljaren afgerond. Maar we hebben onszelf nog een derde jaar gegeven om ons er verder in te verdiepen. En een vierde jaar zal nodig zijn om het te verankeren in het hele schoolleven. Volgend schooljaar willen we in alle klassen van de tweede en derde graad de DENK!-principes in twee WERO-thema’s toepassen. De zoektocht naar goede onderzoeksvragen daarvoor doen we samen. De ene collega denkt nu eenmaal sneller out of the box dan de andere. Ondertussen verrijken we ook ons boekenaanbod. We voorzien in budget dat leerkrachten kunnen spenderen aan boeken die gerelateerd zijn aan hun onderzoeksvraag.’ 

‘Door het stapsgewijs aan te pakken en mee te denken en te ondersteunen vanuit het regieteam, voelden de collega’s dat we hen niet zomaar in het diepe gooiden’

Kristl Maxy en Lies Theys

Meedenken en ondersteunen 

‘De combinatie van corona en dit traject was best pittig. We hebben soms op de rem moeten staan door veel afwezigheden. We hebben er ook voor gekozen om de leerkrachten zo min mogelijk naschools te belasten. Door het stapsgewijs aan te pakken en mee te denken en te ondersteunen vanuit het regieteam, voelden de collega’s dat we hen niet zomaar in het diepe gooiden.’