Schrijfdansend door het bos
In het Bos van Bo heerst een drukte van jewelste. De boze heks heeft de verjaardagsfoto’s van kabouter Bo gestolen en zelfs de goede fee heeft geen goede toverspreuk. Het vierde jaar sociaal-technische wetenschappen van het Heilig Grafinstituut in Turnhout werkte een fantasierijk spel uit voor kleuters en nam hen mee naar een wereld vol konijnen, paddenstoelkoekjes en schrijfdansende vogels. ‘Een aantal van onze leerlingen wil later graag in het kleuteronderwijs stappen’, zegt Nathalie Van Cauwenberghe, leerkracht natuurwetenschappen.
De leerlingen die de richting sociaal-technische wetenschappen volgen, focussen bij het vak integrale opdrachten elk jaar op een andere doelgroep. Zo staan in het vierde jaar kleuters centraal, in het vijfde jaar leerlingen uit de lagere school en in het zesde jaar studenten en kansarme jongeren. De vierdejaars werkten in groepjes een activiteit uit op maat van kleuters en testten het met hen uit in het Bos van Bo in natuurreservaat De Liereman in Oud-Turnhout. De leerlingen schreven het verhaal, bedachten spelletjes en knutselden zelf al het materiaal. Drie woensdagvoormiddagen kwam telkens een andere tweede en derde kleuterklas het spel spelen in het bos.
Van biotoopstudie tot konijnenoortjes
In het kader van de lessen natuurwetenschappen deden de leerlingen aan het begin van het schooljaar een biotoopstudie van het Bos van Bo. Ze leerden welke planten er groeien en welke beestjes er leven. De lessen sociale wetenschappen, waarin de ontwikkeling van kleuters en hun motoriek uitgebreid aan bod komen, kwamen goed van pas bij het uitzoeken van geschikte activiteiten. De praktijk is vaak anders dan de theorie en dus gingen de leerlingen ook een dagje observeren in een kleuterklas. Daarna startten de voorbereidingen voor de kleuteractiviteit. ‘In groepjes brachten de leerlingen allerlei ideeën naar voor’, legt Nathalie uit. ‘Daarna kozen we de beste ideeën en bundelden we alles in een draaiboek.’
In het draaiboek werden alle delen van de activiteit uitgebreid beschreven. ‘De leerlingen kregen de keuze tussen toneelspelen, een groepje kleuters onder hun hoede nemen of een spel begeleiden’, zegt Nathalie. Iedere groep werkte zijn eigen deel helemaal uit. De toneelspelers schreven het verhaal en de spelbegeleiders werkten de spelen uit. ‘Het Bos van Bo heeft een bestaand kleuterpad waar spelletjes aan verbonden zijn’, legt Nathalie uit. ‘Onze leerlingen kozen telkens één spel en verzonnen één nieuw spel.’ De groepsbegeleiders knutselden het materiaal, zoals 160 konijnenoortjes, naamkaartjes en beloningsstickers.
Schrijfdansen met kikkertjes
In verschillende activiteiten verwerkten de leerlingen het schrijfdansen, waarbij op muziek de vorm van letters gemaakt worden. ‘We doen dit project al enkele jaren’, vertelt Nathalie. ‘Vroeger hielp een theatergezelschap bij de voorbereiding van het toneel, maar dat kunnen we ondertussen zelf. Dit jaar namen we Schrijfdans Vlaanderen onder de arm, omdat schrijfdansen een populaire methode is om kleuters voeling te doen krijgen met letters en schrijven. Een aantal leerkrachten volgden de workshops, zodat we volgend jaar zelf aan de slag kunnen.’
Tijdens de sessies kregen de leerlingen eerst de theoretische achtergrond voorgeschoteld. Vervolgens tekenden ze met grote bewegingen letters met hun handen, eerst in de lucht, daarna in gekleurd scheerschuim. In het Bos van Bo brachten de leerlingen hun kennis in de praktijk. Zo zongen ze een lied met de kleuters en wandelden ondertussen in de vorm van een acht. Bij andere spelletjes tekenden de kinderen bepaalde vormen in het zand bij het liedje de kikkertjes, de kikkertjes zijn aardig om te zien of deden ze, met een veertje in de hand, bepaalde bewegingen na in de lucht.
Kabouters en paddenstoelkoekjes
Toen de grote dag aangebroken was, stonden alle begeleiders, verkleed als kleurrijke kabouters, de kleuters op te wachten. De kindjes werden in groepen verdeeld en mochten gaan zitten op het laken met dezelfde kleur als hun naamkaartje. Op de tonen van Waar zijn die engeltjes? van K3 zongen de toneelspelers samen met de kinderen Wie helpt me? Wie helpt me? Waar zijn die fotootjes?. ‘De kleuterjuffen kregen op voorhand het concept van het spel te lezen’, zegt Nathalie. ‘Zo hadden zij met de kinderen het liedje dat onze leerlingen schreven, al ingeoefend.’ De leerkrachten van de kleuterschool evalueerden ook mee de leerlingen.
Elk groepje begon het spel bij een andere post in het bos. Na een kwartier kregen de kleuters een foto en schoof iedereen door naar een volgende activiteit. Een klasgenootje zoeken dat het geluid van een specht nabootst met blokjes, een vogelnest bouwen, waterdieren en insecten bestuderen of verkleed als konijntjes in hoepels springen, de spelletjes waren heel uiteenlopend. Op het einde van de voormiddag kreeg iedereen een beloningssticker en een zelfgebakken koekje in de vorm van een paddenstoel. En het mysterie van de verdwenen foto’s? Dat was eindelijk opgelost.
Tips van juf Nathalie
- Ga op zoek naar een culturele partner die een meerwaarde kan bieden voor de kleuteractiviteit.
- Zoek een goede locatie waar het thema van het spel helemaal tot leven kan komen. Zo is een bos ideaal om rond een verhaal met kabouters te werken.
- Verdeel de leerlingen in verschillende groepen, zodat iedereen een taak kan krijgen. Bij richtingen met veel leerlingen kan je de groep zo opsplitsen dat elke groep één keer de kleuteractiviteit doet en daarna aan een ander project werkt wanneer de volgende groep aan de beurt is.
- Laat de leerlingen allerlei ideeën aanbrengen. Kies daarna samen de beste ideeën uit en maak iedereen verantwoordelijk voor de uitwerking van een deel van de activiteit.
- Maak een draaiboek waarin elk aspect van de activiteit van het materiaal tot de toneeltekst zeer uitgebreid beschreven wordt.