Sticky Drama: leerlingen dichten en discussiëren met Dominique De Groen
Tijdens het project Sticky Drama in de kelders van Primark leerden de vijfde- en zesdejaars van de Scholen Da Vinci in Sint-Niklaas de poëzie van Dominique De Groen van nabij kennen. Ze lazen, analyseerden, discussieerden. Ze ontmoetten de dichteres en hoorden haar uit over de knepen en uitdagingen van het vak. Vervolgens gingen ze zelf aan de slag.
De Scholen Da Vinci in Sint-Niklaas hechten veel belang aan poëzie-onderwijs. Met de filosofie van Cultuur in de Spiegel in het achterhoofd, laten ze hun leerlingen graag uitgebreid van poëzie proeven. Heel geregeld halen ze daarom ook dichters naar de school. ‘We hebben eerder samengewerkt met Ellen Deckwitz, Carmien Michels en Charlotte van den Broeck. Voor dit project hebben we Dominique gevraagd’, vertelt leerkracht Nederlands, Engels en Frans Peter Cockelbergh.
‘Mijn collega Bas Matthynssens en ik leerden Dominique kennen tijdens een onderzoeksproject voor de Universiteit Gent. We zaten meteen op dezelfde golflengte. Daarom hebben we haar als partner voor ons dynamoPROJECT gevraagd.’
Samen rijden
‘Het is voor deze projecten nooit onze bedoeling om iemand voor een eenmalige workshop te vragen’, zegt Peter Cockelbergh. ‘We vinden het belangrijk om samen een traject te rijden. Zo kunnen we ook samen reflecteren en onze expertise bundelen.
‘Als het klikt tussen de betrokkenen, verlopen zulke gesprekken vlot. In plaats van steriel afspreken wordt het brainstormen en ideeën pingpongen. Dat is aangenaam, omdat je elkaars ideeën voortdurend verder ontwikkelt. Wij zijn zo tot een lange lijst voorstellen gekomen, die we vervolgens verfijnden tot het project op punt stond.’
Tips van leerkracht Peter Cockelbergh
- Onderschat je leerlingen niet. Het is niet omdat het om poëzie draait, of zelfs hedendaagse poëzie met een politieke insteek, dat het vanzelf te hoog gegrepen is. Leerlingen raken wel degelijk geïnteresseerd, al helemaal na een inspirerende ontmoeting met de dichter.
- Durf te experimenteren. Sommige dingen lopen meteen goed en dat is super. Maar andere lopen misschien niet zoals gepland, en dat is niet erg. Ook daarvan leer je.
- Laat leerlingen uit hun comfortzone komen. Daar is niks mis mee, zolang het zinvol, bewust en goed begeleid is. Ga het gesprek aan: wat is er aan de hand? Is dat erg? Wat gaan we ermee doen?
- Reflecteer. Maak tijdens en na het project tijd voor reflectie, zowel met de externe partner, de collega’s als de leerlingen.
- Neem het mee. We hebben enorm veel materiaal verzameld rond het werk van Dominique. Zelfs al kunnen we haar de komende jaren niet telkens terugvragen voor een even intensieve ontmoeting met onze leerlingen, we hebben een bron van materiaal waaruit we nog volop kunnen putten.
Analyseren en ervaren
Eerst doken de leerlingen in de poëzie. In duo’s of trio’s kozen ze één van de drie bundels die Dominique op dat moment al gepubliceerd had: Shop girl, Offerlam of Sticky Drama. ‘We hebben hen de poëzie zelf laten analyseren en ervaren. Ze kregen een viertal lestijden waarin ze zelfstandig aan de slag gingen, met de leerkrachten als begeleidende co-teachers. Wij circuleerden voortdurend, beantwoordden vragen of hielpen hen voort als ze vastzaten. Ook reflectie was hier belangrijk.’
Bij dit onderdeel kon de school gemakkelijk verscheidene vakken betrekken, al helemaal omdat de poëzie van Dominique erg maatschappelijk en politiek geladen is: er komen allerhande thema’s in aan bod. De leerkrachten legden verbanden waar ze maar konden. ‘In de Engelse les hadden we het over dystopische romans, een onderwerp dat ook Dominique erg interesseert. We hebben daarom enkele teksten die haar boeien in de lessen betrokken. Een collega gebruikte een gedicht uit Sticky Drama in een les Cultuurwetenschappen over ecologie, omdat het gedicht daar eveneens over ging. Zo groeide ook het vakoverschrijdende luik organisch.’
'We vinden het belangrijk om samen een traject te rijden. Zo kunnen we ook samen reflecteren en onze expertise bundelen.'
Ontmoeting
Daarna kwam Dominique naar de school. In elk van de vijf betrokken klassen gaf ze een lezing-performance, en nam ze uitgebreid de tijd om met de leerlingen te praten: hoe kom je als jonge dichter aan de bak? Welke vooropleiding had ze genoten? Welke dichters hebben haar beïnvloed? Waar was ze nu mee bezig?
Zelf schrijven
‘Vervolgens gingen de leerlingen aan het schrijven op basis van vier recepten die Dominique voorstelde en die we ook weer samen voorbereidden’, zegt Peter.
De ervaring was voor elke leerling anders. Wie sowieso van schrijven hield, haalde zijn of haar hart op. Anderen kwamen ver uit hun comfortzone. ‘Maar het feit dat Dominique erbij was, deed veel. Een jonge dichteres met al enkele bundels en prijzen op haar naam las hun werk en gaf feedback. Dat zorgt voor een bijzondere sfeer die je anders niet kunt creëren in een klas.’
Eigen bundeltjes
In een laatste fase experimenteerden leerlingen die er zich kandidaat voor stelden met publicatievormen: ze maakten zelf bundeltjes of magazines. ‘Achteraf gezien was dat het moeilijkste onderdeel van het project. De leerlingen waren tevreden en het was een fijn moment. Maar we hadden wat praktische problemen om aan al het materiaal te geraken en we hadden nog wat extra tijd kunnen gebruiken. Ook dat ondervinden is echter interessant: een volgende keer pakken we het dan gewoon net iets anders aan.’
Wil jij ook samenwerken met een dichter of auteur in jouw klas? Dat kan!
- De dynamoPROJECT-subsidie neemt voor jou de financiële drempels weg. Je krijgt tot 2000 euro voor jouw artistiek project op school. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
- Ontdek de kunstenaars en cultuureducatieve organisaties op Cultuurkuur. Of kies je eigen partner in je schoolbuurt.
- Op zoek naar inspirerende voorbeelden van andere scholen? Doorzoek onze praktijkvoorbeelden op onderwijsniveau of discipline.
Culturele vaardigheden en dragers
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- In het voorbereidende traject rond de bundel Offerlam toonden de leerkrachten hun leerlingen ter vergelijking een afbeelding van Het Lam Gods van Van Eyck.
- De leerlingen keken en luisterden naar een performance van Dominique, maar zagen ook filmpjes waarin ze haar poëzie voor een publiek brengt.
verbeelden
- De leerlingen schrijven zelf een gedicht. Ze gaan bijvoorbeeld op zoek naar ‘gevonden gedichten’ of laten zich inspireren door een specifiek beeld, waarop ze dan hun gedicht baseren.
conceptualiseren
- Aanvankelijk associëren de leerlingen poëzie haast vanzelf met eindrijm. Ze merken op dat Dominique daar zelden of nooit gebruik van maakt. Waarom is haar poëzie dan toch poëzie? Op die manier toetsen ze allerhande typische concepten rond poëzie af: komen ze in haar werk aan bod of niet? Wat doet dat met het gedicht?
analyseren
- Poëzie analyseren is een van de rode draden door het project. De leerlingen gaan zelfstandig aan de slag om een selectie gedichten van Dominique te analyseren: waarover gaat het gedicht, welke thema’s komen erin voor, waarom spreken die aan? Is er een rijmschema? Zo niet, maakt ze gebruik van alliteratie en/of assonantie? Welk effect heeft dat op het werk?
- De leerlingen bekijken de cover van de bundel Offerlam. Waar doet die hen aan denken? Waarom is voor deze illustratie gekozen? (In de linkerbovenhoek van de cover staan zwarte strepen die geïnspireerd zijn op de stralen rond het Lam in Het Lam Gods van Van Eyck).
Dragers
lichaam
- Je kunt poëzie lezen, maar je kan het ook fysiek voor een publiek brengen en er zelfs een echte performance van maken.
voorwerpen
- Poëzie heeft een drager nodig. Dat kan een boek of bundel zijn. De leerlingen ondervonden hoe belangrijk vormgeving voor poëzie kan zijn.
taal
- Mondeling, schriftelijk, live voor publiek, op een papieren dan wel audiovisuele drager: poëzie ís taal.
Grafische tekens
- De leerlingen maken een poëziecollage en bekijken welke rol die specifieke vormgeving speelt. Ze bestuderen het belang van de illustraties in de bundel Offerlam.