Straatfanfare met anderstalige nieuwkomers

Spreken zonder taal  

In een murga, een straatfanfare met muziek, dans en personages, staat de expressie van de identiteit centraal. Murga laat de leerlingen van diverse achtergronden toe elkaar en zichzelf te vinden zonder de barrière van hun taal. Joana speelt op trom, laat hen bewegen en zelf ritmes maken. Daarnaast heeft ze een waaier aan acteeroefeningen op maat van de leerlingen. In één oefening haalt Joana kaartjes met tekeningen van personages en dieren boven. Ze vraagt: ‘Wat kan er gebeuren met een motor en een mier?’ Een leerling beeldt dit uit, de anderen raden wie of wat het is. De groep gaat op in het toneelspel. De leerkrachten zijn verrast door de vindingrijkheid en humor van hun leerlingen.  

In de murga vinden ze een andere connectie dan afkomst. Het is verrassend om te zien dat zij opeens een vriendenkring worden. En het Nederlands wordt hun gemeenschappelijke taal.

juf Katrijn

Samen door de tunnel 

Naarmate het project vordert, worden de leerlingen rustiger en meer gefocust op wat ze daar samen doen. Het is niet langer alleen maar een leuke uitlaatklep. De leerlingen voelen dat ze veilig zijn om zich uit te drukken en dragen zorg voor elkaar. Eén leerling sluit pas aan bij de vijfde sessie met Joana. Hij is nieuw in België en nieuw op de school, maar wordt meteen opgenomen in de groep. Zo gaat één van de leerlingen spontaan naar de jongen toe op het moment dat ze allemaal samen een tunnel maken. Katrijn: ‘In de murga vinden ze een andere connectie dan afkomst. Het is verrassend om te zien dat zij opeens een vriendenkring worden. En het Nederlands wordt hun gemeenschappelijke taal.’ 

Veiligheid  

Een tweeling die aanvankelijk teruggetrokken is en steeds samen blijft, komt door het ritme van de murga langzaamaan los van elkaar. Het enthousiasme waarmee de drie wereldklas-leerkrachten zelf meedoen, verlaagt de drempel voor de leerlingen en verhoogt het vertrouwen dat het ok is om zich te tonen in deze groep. Leerkracht Karin vertelt over een meisje dat in het begin amper sprak. Tijdens de murga-sessies zien ze dat dit meisje haar meer expressieve vriendin opzoekt. Dit contact sterkt haar en gaandeweg wordt ze zelf ook expressiever. ‘Ze helpen elkaar om open te bloeien. Dat is mooi.’

Gericht loslaten - Onvoorspelbaarheid 

Karin, Katrijn en Kevin zijn het vanuit hun vormende rol als leerkracht gewoon om resultaatsgericht te werken. De manier waarop Joana te werk gaat, is voor hen zowel uitdagend als leerrijk. Ruimte geven aan creativiteit gaat immers gepaard met onvoorspelbaarheid en niet weten waar je zal uitkomen. Op het moment dat één van de leerlingen in een oefening een denkbeeldig vuurwapen uit een koffer haalt, happen de leerkrachten naar adem. Joana blijft rustig en laat het gebeuren. Het beladen voorwerp wordt in stilte doorgegeven tot een meisje zegt ‘ik moet dat niet hebben’ en het terug in de imaginaire koffer plaatst. Probleem opgelost, de boodschap wordt door iedereen begrepen. Het blijft Karin bij als een belangrijke les: ‘Je hebt als leerkracht de neiging om de dingen te proberen controleren. Als wij waren tussengekomen, was dit niet gebeurd. Het vraagt vertrouwen en loslaten van de zekerheid.’

Ook voor directrice Ann is dit een waardevolle les: ‘We hebben vaak de idee dat wij als leerkracht de input moeten geven, dat die anders niet voldoende zal zijn. Maar er zijn andere manieren om aan input te komen. De creativiteit wordt getriggerd, je moet durven het proces het proces te laten zijn.’

Al doende het recept maken

Hoe Joana werkt, is zoals koken met alleen maar een lijst van ingrediënten. Ze zet de krijtlijnen uit, de rest komt van de leerlingen. Zo vraagt ze: ‘Wat hoort er bij murga, wat weet je nog van de vorige keer?’ De leerlingen tekenen waar ze aan denken: een tunnel, een labyrint, games … Het zijn zaken die ze zich herinneren van een workshop rond ritme waar Joana niet bij was. Joana reageert rustig met ‘tof, zet dat er maar bij’ en integreert het in de murga-bewegingen. Wanneer een leerling een prinses tekent, is haar reactie: ‘Dat is keifijn, dat ingrediënt hadden we nog niet, een kostuum, een personage zijn, mooi zijn.’ In een andere oefening stelt een leerling voor om te werken met robots als personage. De volgende sessie begint Joana met het ontwaken van de robots. Ze slaat op de trom en iedereen begint te bewegen als een robot op het aangegeven ritme.

In de murga vinden ze een andere connectie dan afkomst. Het is verrassend om te zien dat zij opeens een vriendenkring worden. En het Nederlands wordt hun gemeenschappelijke taal.

directrice Ann Smans

Talenten ontdekken

Door de veelzijdigheid van murga krijgt iedereen zijn kans om zijn of haar talent te tonen of ontdekken. 'Iemand die niet goed kan dansen, bloeit open als hij op de trommel slaat,' zegt Karin. ‘Of ze merken dat ze goed zijn in het bedenken van een grappig idee of een leuk personage. De leerlingen zien dan dat Joana hun ideeën oppikt en dat maakt hen trots.’ De ene danst, de andere bedenkt, nog anderen houden hun ritme op de trom. Voor directrice Ann is dat wat zo schoon is: dat iedereen een talent kan ontdekken waar ze fier op kunnen zijn. En terwijl alles bezig is, wordt er al luidop gedroomd dat de murga van de wereldklas zou uitgroeien tot een heuse schoolmurga. Karin zegt: ‘Murga zijn ritmes, die ritmes, onze ritmes, willen we meenemen naar volgend jaar en verder.’