Theaterstuk ‘Wij, Mens’ verenigt cursisten van alle leeftijden en culturen

Betoverende live muziek vult de ruimte. Eenendertig mensen van zeventien verschillende nationaliteiten tussen de negentien en zevenenzeventig jaar oud vullen elkaar aan op de scène.

Ze vinden een gemeenschappelijke taal in woord, dans en zang. We zien en horen in ‘Wij, Mens’ persoonlijke verhalen uit Ghana, Eritrea, Syrië en Wondelgem. Voor universele thema’s als reizen, liefde, feest en verdriet zijn er niet altijd woorden nodig.

‘Via sectoruitwisseling binnen de centra voor basiseducatie zagen we een voorbeeld van een succesvolle theaterproductie met cursisten en collega's uit Turnhout met HETGEVOLG’, zegt educatief medewerker Stien Van Opstal. ‘Het inspireerde ons om de inhoud van de modules samenwerken, handelen in groep en zeker zijn van jezelf aan een creatief project te koppelen. Als extra doel stelden we het verbeteren van non-verbale communicatie.’

Het sociaalartistieke Victoria Deluxe was de ideale partner. Zonder hun hulp hadden we wel toneeltje kunnen spelen, maar nu hebben we echt theater gemaakt.’ – Stien Van Opstal

Na een oproep bij cursisten uit alle opleidingen kwamen er maar liefst honderdzeventig reacties. Een maand later bleven er nog achtendertig over. ‘Het tartte onze verbeelding dat zoveel mensen zich wilden engageren’, zegt Stien. ‘De cursisten hebben nood aan originele werkvormen en manieren om zich uit te drukken.’

Eindeloos engagement

‘Victoria Deluxe was echt een fantastische partner’, zegt Stien. ‘Er waren geen grenzen aan hun engagement en ze wisten heel goed waar ze mee bezig waren. Door hun passie en verbindend werk zorgden ze ervoor dat iedereen zich thuis voelde. Vanuit gelijkwaardigheid focusten ze op mogelijkheden in plaats van op tekorten.’

Regisseurs Sara Vilardo en Klaas De Roo repeteerden dertien maandagnamiddagen met de cursisten. De eerste maand deden ze losse workshops. Zo was er een speeddate waarbij ze persoonlijke dingen deelden. Met de input die naar boven kwam gingen ze verder aan de slag.

‘Omdat we vaak werken met mensen die geen Nederlands spreken integreren we al veel interactiviteit en lichaamstaal in de lessen. Dit project geeft zeker inspiratie tot meer. Zo vormden de acteurs in de voorstelling letters met hun lichamen. Het is heel interessant om dat opnieuw te doen tijdens de lessen. Ook de visuele ondersteuning met tekeningen en foto’s gaan we zeker nog gebruiken.’

Gemeenschappelijke taal

Sara, Klaas en de muzikant van Victoria Deluxe gingen met de cursisten op zoek naar verschillende communicatiemanieren. ‘Ze legden alle puzzelstukjes bij elkaar en maakten een rode draad van de universele thema’s’, vertelt Stien. ‘Alle teksten, muziek en dans kwamen van de cursisten zelf. Sara en Klaas waren echt sponzen en stonden overal voor open. Ze zorgden ervoor dat iedereen die deelnam een verhaal kon vertellen.’

‘Wat vertrok van kleine groepjes leeftijdsgenoten, landgenoten en klasgenoten veranderde in WIJ, de acteurs, mensen. Samen spelen deed de verschillen wegebben. We verstaan elkaar niet altijd, maar dat hoeft ook niet. Samen zoeken naar oplossingen lukte wel.’ – Stien Van Opstal

Ongeziene talenten

Dankzij de Stadsdagen kon de groep de professionele zaal Minnemeers van NTGent gratis gebruiken. Daar speelden ze de voorstelling drie keer voor meer dan honderdvijftig bezoekers. De leerlingen droegen elkaar letterlijk en figuurlijk. Ieder kreeg de ruimte om zich te uiten. De combinatie van de sterke verhalen, beelden, dans en ritmes tilden het geheel naar een professioneel niveau.

‘Dit soort projecten legt talenten bloot’, zegt Stien. ‘In het begin wilden we enkel op taal focussen, maar dan had niemand geweten wat voor talenten er in de groep zaten. We hadden dan misschien alleen opgemerkt dat de danser niet goed Nederlands sprak en de module moest overdoen … Nu heeft iedereen gezien dat hij een topdanser is.’

De begeleiders merken dat er vooral veel spreekdurf, zelfvertrouwen, taalexpressie en cultuurontwikkeling bleef hangen bij de deelnemers. Zelf verklaren de cursisten dat ze er een heel positief gevoel aan overhouden. Ze mochten zichzelf zijn, aanvaardden elkaar en durfden opkomen voor zichzelf.

Tips van educatief medewerker Stien Van Opstal

• Maak een scenario met beelden en foto’s voor weinig taalkundige studenten.
• Begin op tijd met de voorbereiding. Voor zo’n groot project heb je (financiële) middelen nodig en een duidelijke planning. Iedere maandagvoormiddag hielden we een vergadering met de begeleiders van Leerpunt, de regisseurs, de leiding van Victoria Deluxe, een stagiaire en de muzikant. Na de repetitie zaten we een uur samen om te evalueren.
• Zorg voor goede psychosociale ondersteuning. Persoonlijke verhalen maken heel wat los.
• Wees onzichtbaar als begeleider. Het zijn de acteurs die mogen schitteren.
• Zorg er achter de schermen voor dat alles heel vlot verloopt zodat de artiesten zich op het creatieve kunnen richten
• Pas gedragsregels vanuit het onderwijs toe om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen

Foto's © Maarten D’Hoop