Toekomstige leerkrachten kleuteronderwijs maken eigen bekpoppen en maken zo verbinding met hun kleuters
De opleiding kleuteronderwijs bij Thomas More organiseerde het dynamoPROJECT ‘De educatieve Bekpop’. Onder begeleiding van poppenmakers- en bouwers Peter Teunissen en Willem Verheyden kregen studenten de kans om hun eigen bekpop te maken en ermee te leren spelen. Ze ontdekten ook hoe poppen bruggen kunnen bouwen naar kleuters. Door COVID-19 ging een deel van het project door via afstandsonderwijs.
‘Het was een derdejaarsstudente die vroeg om een project te doen rond educatieve bekpoppen’, zegt docente Els Teunissen. ‘Vanuit gesprekken met andere studenten en goesting om met poppen te werken, zocht ze uit hoe dat kon. Toen ze bij de subsidie voor dynamoPROJECTEN uitkwam, hielp ik haar met de aanvraag. Het was echt helemaal haar ding. Tegelijk sloot het volledig aan bij de tien basiscompetenties voor leerkrachten.’
Poppenspecialisten
Bekpoppen kwamen sowieso al aan bod in de opleiding kleuteronderwijs. Toch hadden de docenten het gevoel dat het nog veel beter kon. Ze wilden de studenten de kans bieden op een professionele manier bekpoppen te maken en ermee te spelen. Leerlingen van de drie verschillende jaren konden zich vrijwillig inschrijven voor het project. Uiteindelijk waren ze met vijfentwintig. Om hen bij te staan, haalde de school twee experts in huis.
Peter Teunissen van Draaketoe is zelf kleuterleider, maakt bekpoppen en hielp de school al met het aanleggen van een natuurspeelplaats. ‘Peter begeleidde de studenten twee halve dagen tijdens workshops rond het maken van bekpoppen’, zegt Els. ‘Hij bracht heel wat nieuwe technieken naar de school. Daarnaast werkten de studenten op eigen houtje verder.’
‘Willem gaf heel specifieke tips en tricks. Je kreeg echt het gevoel dat de pop tegen je sprak’
Met Willem Verheyden kwamen ze in contact door collega’s. Zij volgden in hun vrije tijd al cursussen bij hem in het Stedelijk Conservatorium van Mechelen. Hij bracht heel veel zelfgemaakte poppen naar de school en leerde de leerlingen technieken om hun eigen poppen karakter te geven. In een tweede workshop lag de focus op het spelen met de poppen. ‘Dat was heel boeiend om te zien’, zegt Els. ‘De didactiek achter poppenspel is uniek. Willem gaf heel opbouwende feedback aan de studenten. Ze leerden ook dat je bekpoppen kan gebruiken voor specifieke doelen. Je zorgt voor interactie en zet kinderen aan het denken.’
Digitale ondersteuning
Zodra de lockdown inging, zijn de studenten een heleboel materiaal komen ophalen op school. Ze werkten thuis verder. ‘We hielden digitaal contact in kleine groepjes’, zegt Els. ‘Daarnaast ondersteunden ze elkaar ook enorm. Ze belden, videochatten en stuurden elkaar filmpjes met technieken en tips.’
Omdat het spelen voor kleuters niet in de klas of het kleuterlabo door kon gaan, namen de leerlingen filmpjes op van hun poppenspel. Die werden via de stagescholen verspreid naar leerkrachten en getoond aan kleuters. Als extra hebben heel wat studenten handige filmpjes gemaakt met stappenplannen om een bekpop te maken. Ze werden gedeeld via het platform van Thomas More zodat andere leerlingen er ook mee aan de slag kunnen.
Persoonlijke groei & blijvende expertise
‘De studenten leerden de mooie en minder mooie kanten van zichzelf kennen’, zegt Els. ‘Sommigen toverden prachtige poppen uit hun mouw. Anderen bleken niet zo handig te zijn. En het spelen met de poppen was voor sommige leerlingen best confronterend. Je hebt een bepaalde portie durf en zelfvertrouwen nodig om dat te doen. Ze zagen dat het bij medestudenten wel lukte en daagden zichzelf uit om uit hun schulp te kruipen. Ze wilden het echt kunnen.’
‘Als docenten hebben we er ook veel uit geleerd’, gaat Els verder. ‘De rol van de ogen en oogcontact is nu bijvoorbeeld veel duidelijker. We beseften ook dat we met basismateriaal toch heel mooie poppen kunnen maken. We nemen al die dingen zeker mee in de lessen en willen de workshops in de toekomst zelf geven. Omdat het hun eigen zelfgemaakte poppen zijn, spelen studenten er ook veel liever en meer mee.’
De leerlingen zouden nog op bezoek gaan bij DE MAAN, maar dat kon door COVID-19 niet doorgaan. Ook de geplande poppenvoorstelling werd geannuleerd. Els hoopt dat die uitstappen later alsnog door zullen gaan: ‘Het zou een mooie afsluiter zijn om professionals in hun eigen omgeving aan het werk te zien. Dit was ons eerste dynamoPROJECT, maar waarschijnlijk niet het laatste. Zowel de studenten, docenten als partners waren heel enthousiast!’
Tips van docente Els
- Gebruik de expertise van externe partners in je lessen. De technieken die je leert van professionals maken echt het verschil.
- Leg grote lijnen vast, maar zorg dat er nog vrijheid is. Geef de studenten autonomie om te bepalen hoe hun resultaat eruit ziet.
- Creëer momenten waarop studenten samen kunnen werken. Die kruisbestuiving zorgt ervoor dat ze veel verder geraken dan alleen.
- Maak een digitaal back-upplan. Schakel snel indien nodig. Zo kan het project online toch nog op een degelijke manier doorgaan.
- Zet niet overal punten op. Dit project was volledig vrijwillig, waardoor de studenten extra gemotiveerd waren.
Culturele vaardigheden en dragers
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- Voor de start van het project keken de studenten naar YouTube-filmpjes over het maken van bekpoppen en poppentheater.
- De geplande poppenvoorstelling kon niet doorgaan, maar door het poppenspel van de externe partners konden de leerlingen observeren hoe ze het konden aanpakken.
verbeelden
- De studenten verzonnen zelf de dialoog die ze voerden met hun pop.
- De studenten leefden zich in in hun pop en gaven er een karakter aan.
- Op basis van de workshops leerden de studenten poppen maken met schuim. Voordien hadden ze daar nog nooit mee gewerkt.
conceptualiseren
- De studenten zetten hun eigen ideeën en gesprekken om in begrijpelijke kleutertaal.
- De bekpoppen werden door sommige studenten gebruikt om een wiskundige opdracht voor kleuters uit te werken.
analyseren
- De studenten gaven klassikaal en digitaal feedback op elkaars pop en poppenspel.
- Tijdens de workshops, lessen en online werd er veel gepraat over de kracht van bekpoppen en hoe je ze op verschillende manieren kan gebruiken om iets over te brengen.
- Omdat de studenten veel thuis werkten, hadden ze in hun omgeving vaak eigen klankborden om hun pop en poppenspel bij af te toetsen.
Dragers
lichaam
- De studenten leerden hoe ze hun hand kunnen gebruiken om een gesprekspartner en dier te creëren.
- Tijdens de workshops zagen ze hoe ze hun lichaam kunnen gebruiken om een realistisch gesprek te voeren met hun pop.
voorwerpen
- Om de poppen te kunnen bekleden met stof, leerden veel leerlingen naaien met naald en draad.
- De studenten gebruikten verschillende voorwerpen om hun poppenspel te versterken, zoals bijvoorbeeld een ukelele om een liedje te zingen.
taal
- De studenten leerden begrijpbare, heldere taal te gebruiken die afgestemd is op hun doelpubliek.
Grafische tekens
- De studenten bekeken de vele bekpoppen van Willem als voorbeeld.
- Foto’s en filmpjes van poppen werden gebruikt ter inspiratie.