Van Eyck in de klas: een vleugje schoonheid in coronatijd
Met een cultureel dynamoPROJECT rond Van Eyck en veel schoonheid counterde VBS Sint-Paulus uit Gent de moeilijke coronatijden. Waarom trokken ze die kaart in volle crisis? En hoe deden ze dat concreet?
‘Tijdens de lockdown in 2020 focusten we ons noodgedwongen op taal-en rekenoefeningen. Maar een kind heeft meer nodig om sterk in zijn schoenen te staan’, zegt zorgleraar Lieve De Bosschere. ‘De leerlingen hebben ook het samen werken aan een gezamenlijk project gemist. Het waren vaak eenzame en droeve maanden. Die counteren we nu met een intensieve kuur muziek, drama en expressie. Met veel schoonheid dus.’
Die schoonheid halen Lieve en haar collega’s van het vierde en vijfde leerjaar bij Van Eyck. De leerlingen hebben in een eerste stap zijn leven en werk bekeken, geanalyseerd en ervaren. Daarvoor gingen ze in oktober onder meer naar een tentoonstelling in De wereld van Kina. Ze knutselden hoeden en kostuums die horen bij de personages uit zijn schilderijen en beluisterden middeleeuwse muziek. Al die indrukken verbeeldden ze daarna 3 schooldagen lang met de hulp van theaterhuis Larf!.
‘Zelfs in niet-ideale omstandigheden is zo’n project de moeite waard’
Coronaproof? Jawel!
Klap op de vuurpijl: het toonmoment. Niet voor de ouders, dat was coronagewijs geen goed idee. Maar het kon wel voor de andere klassen in de grote theaterzaal in De Kazematten, de thuisbasis van Larf!. ‘We namen de voorstelling ook op video op zodat (groot)ouders achteraf konden zien hoe hun kleinkinderen hier schitteren.’
Lieve heeft gaandeweg vaak moeten schakelen en reorganiseren. ‘Ons plan A was een muzische driedaagse met overnachtingen. Dat idee moesten we vorig schooljaar al laten varen. Nu namen we elke dag de bus naar De Kazematten, gratis via dynamoOPWEG. Alle voorzorgsmaatregelen maken zo’n project niet eenvoudig, maar we mogen het hoofd niet laten hangen. We moeten creatief zijn en het voorbeeld geven aan onze leerlingen.’
Een evolutie in weerbaarheid
Waarom ze zo sterk inzetten op cultuureducatie? Lieve geeft het antwoord tijdens het toonmoment. ‘Kijk dat meisje. Voor het project was ze het liefst in een hoekje weggekropen, omdat ze verlegen is. Nu staat ze hier centraal op het podium te roepen. Ze heeft een evolutie in weerbaarheid doorgemaakt die je niet in cijfers kan vatten.’
‘Ik zie kinderen meedenken met een scène, probleemoplossend werken, hun grenzen stretchen, zich ingraven in een inhoud. Ik zie hoe sommigen voor het eerst uit de schaduw durven te treden. Ze staan er, niet alleen als individu, maar ook als groep. Daarom moet je dit dus doen.’
'We pikken veel ideeën op voor onze eigen muzische lessen'
De meerwaarde van professionals
Lieves collega’s delen het enthousiasme: ‘We kunnen nu aan een ruimer muzisch doel werken dat je in een gestructureerde klassetting moeilijker bereikt. Intussen geven we ons over aan professionals die de leiding nemen en zeggen ‘Kijk, zo kan het ook.’ We pikken veel ideeën op voor onze eigen muzische lessen en hun positivisme werkt ronduit aanstekelijk.’
‘Ik wist niet dat je muziek uit een schilderij kon halen’, hoorde Lieve een leerling zeggen. ‘Wel, wij ook niet. Larf! weet hoe je met een spiegelscène het statische Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw tot leven wekt. Ze durven de muziekgroep een rondeel uit de tijd van het Lam Gods voor te schotelen. In een modern jasje weliswaar. Zulke dingen zouden we nooit zelf bedacht hebben. Ze begeesteren ons en versterken ons initiële plan inhoudelijk.’
Een proces in de diepte
Niet dat de school aan haar proefstuk toe is op het vlak van cultuureducatie. Gent is een kunststad en daar maken ze tijdens projecten altijd dankbaar gebruik van. ‘Dan bieden we meestal ook kortere workshops aan waarmee we leerlingen prikkelen. Financieel is dat millimeterwerk. Voor dit project deed ik een dynamoPROJECT-subsidieaanvraag bij CANON Cultuurcel. 3 dagen kunnen de leerlingen nu met hun keuze – drama, muziek of expressie – bezig zijn. Zo krijg je een proces dat echt in de diepte gaat.’
De werken van Van Eyck vinden de vierde- en vijfdeklassers nog steeds niet echt mooi. ‘Maar’, benadrukt Lieve, ‘Ze bekijken ze nu wel door een andere bril. Door in de schoenen van de kunstenaar te staan, beseffen ze dat er meer is dan mooi of lelijk, zwart en wit. Hoe gedetailleerd hij schilderde, wat een vaardigheden hij daarvoor nodig had, hoeveel geduld hij erin stak. Ze hebben een ander standpunt ingenomen om de schoonheid ervan te leren waarderen. Ze hebben zich afgevraagd wat dat met hen zelf deed. Het zijn allemaal kleine bouwstenen van een verdraagzamere samenleving.’
Tips van zorgleerkracht Lieve
- Durf! Zoek een culturele partner waar je je goed en veilig bij voelt, die je misschien al kent van een eerdere (kleinere?) samenwerking, die je ondersteunt. De eerste keer dat je zo’n project opneemt, zal de drempel het hoogst zijn.
- Verzamel een groepje collega’s rond je. Zoek dus partners op school die het project samen met jou dragen. Dat werkt stimulerend en bevordert de creativiteit.
- Het klasoverstijgende aspect is een absolute plus. Alleen in coronatijden beperk je je beter tot de eigen klasbubbel. We werkten met het vierde en vijfde leerjaar aan dit project.
- Maak concrete afspraken met je culturele partner. Zo willen wij bij een volgende samenwerking het financiële plaatje nog duidelijker vooraf weten. Een project als dit is altijd puzzelen. Als je dan duidelijk weet wat je voor welke prijs krijgt, maakt dat ook de eindafrekening transparanter.
Wil jij ook een artistiek project met jouw klas? Dat kan!
- De dynamoPROJECT-subsidie neemt voor jou de financiële drempels weg. Je krijgt tot 2000 euro voor jouw artistiek project op school. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
- Ontdek de kunstenaars en cultuureducatieve organisaties op Cultuurkuur. Of kies je eigen partner in je schoolbuurt.
- Op zoek naar inspirerende voorbeelden van andere scholen? Doorzoek onze praktijkvoorbeelden op onderwijsniveau of discipline.
Versterk cultureel bewustzijn in de klas.
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek hoe.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- Schilderijen van Van Eyck bekijken, met oog voor de details.
- Middeleeuwse muziek beluisteren.
verbeelden
- Via bewegen, theater en muziek: Hoe breng je het huwelijk dat afgebeeld staat op een Van Eyck-schilderij op een hedendaagse manier tot leven via theater? Hoe zou een deftige bisschop spreken?
conceptualiseren
- De muziekgroep maakte kennis met de vorm, het rijmschema en de kenmerken van een rondeel.
- Interpreteren van een eeuwenoud schilderij.
analyseren
- Je eigen bewegingen, stemgebruik en plaats op het podium analyseren: wat ging goed, wat had effect, hoe doen we het volgende keer beter?
Dragers
lichaam
- Een levende piramide maken die het Lam Gods verbeeldt.
voorwerpen
- Zelfgemaakte engelenvleugels, eenvoudige papieren mijters: ze suggereren een bepaalde rol die de leerling opneemt tijdens een scène.
taal
- Zelf bedachte dialogen (die voortspruiten uit het bekijken van een schilderij).
Grafische tekens
- Schilderijen van Van Eyck waren het uitgangspunt voor het project.