Voel, ruik, proef de succesformule van een Kunstkuurtraject
De zintuigen, dat is het thema waarrond de leerlingen van BaO de 3master in Kasterlee deze periode werken. Annick De Houwer, hun leraar voor muzische vorming, sluit daar graag bij aan. Ze doet dat samen met dramadocent Yentl Gijbels en muziektherapeute Jana Grootjans van de Academie voor Muziek, Woord en Dans van Geel. Als echte co-teachers staan ze voor de klas en leren ze van elkaar. Hun succesformule? Motivatie, openheid én duidelijke communicatie.
De zeven leerlingen die binnendruppelen op deze vrijdagnamiddag hebben een matige mentale beperking. Ze kunnen niet allemaal spreken, hebben verschillende leeftijden en brengen veel enthousiasme mee. Annick en haar co-teacher Yentl van de academie hebben voor hen een interactief mini-belevingstheater uitgedacht.
De doe-het-zelf tv
In een kringetje zitten ze rond een ouderwetse overhead-projector, een doe-het-zelf tv zoals Annick het apparaat noemt. Yentl tekent een ei. Of is het een bal? Het is een gezicht want het heeft een mond. Wat kan je doen met een mond? Eten, bijten, gekke bekken trekken. Dat moeten ze eens proberen. En blazen. Dat doen ze op een blokfluit, melodica of mondharmonica.
Yentl tekent oren aan het hoofd en plots zijn er dierengeluiden te horen. Waar komen die vandaan? Uit een doos in de hoek van het lokaal. Er zitten ook dierenfiguurtjes in. Daarmee spelen ze een schaduwspel op de overheadprojector. Kijk de kippen dansen!
Terug naar het mannetje, nu nog zonder ogen. Hoe zou het heten? Ze dopen de figuur Mama Rosa. En ja, die krijgt van Yentl ook ogen. Met hun eigen grote kijkers observeren de kinderen hoe een mengsel van verf en olie zich verspreidt op de doe-het-zelf tv. Met oorstokjes en andere ‘penselen’ schilderen ze ermee. Het is net toveren. Zeker als er nog wat glitters bij komen.
Wie wil?
Kunstkuur toont zich hier op z’n best: met twee leraren als gelijkwaardige co-teachers. Het was Annick die zelf op Kunstkuur stootte en meteen de kansen zag. Ze contacteerde een oude studiegenote die in de academie werkt en met wie ze al eens een dynamoPROJECT ondernam. Zo ging de bal aan het rollen.
Annick: ‘De academie vroeg aan de leraren wie gemotiveerd was om mee in dit traject te stappen. Pas toen werd duidelijk dat we met drama en muziek zouden werken. Dan bekeken we welke uren en welke klassen we konden betrekken. Yentl geeft op vrijdag twee uur drama in twee groepen. Jana komt op donderdag twee uur muziek geven aan nog een andere groep.’ Zes uur per week krijgt Annick dus een co-teacher van de academie naast zich.
‘Maar ik hou deze kans niet voor mezelf’, voegt ze graag toe. ‘Vanaf het tweede trimester zullen andere collega’s muzische vorming de leraren van de academie over de vloer krijgen. Zo kunnen veel leerlingen profiteren van Kunstkuur en kunnen leraren een heel trimester een traject lopen zodat ze echt samen gaan werken.’
Rustige aanpak met weinig woorden
De academie van Geel heeft al twintig jaar ervaring met kinderen en volwassenen met een beperking. ‘We hebben een 100-tal leerlingen die bij ons muziek of toneel op maat volgen’, zegt directeur Sabine Mahieu . Daar zitten ook leerlingen van de 3master tussen. Annick verwijst hen graag door.
Maar voor Yentl, de docente drama die invalt voor een zieke collega, is het nieuw. ‘Het is nog zoeken naar hoe lang deze kinderen zich kunnen concentreren. Het is wel tof dat er veel spontaan vanuit hen ontstaat. Ze horen een muziekje en beginnen te dansen. Normaal werk ik heel abstract, hier moet ik het hele proces ontrafelen om bij de minimale vorm uit te komen. Je wil al snel te veel.’
‘Wat werkt voor deze leerlingen -duidelijkheid, structuur-
is ook goed voor andere lessen’
Directeur Sabine: ‘De rustige aanpak van Annick, met weinig woorden en veel gerichte aandacht, dat is een eyeopener voor onze leraren. Dat verrijkt hun lespraktijk. De onbevangenheid, de spontaniteit die je hier vindt, daar zit je in de kunsten ook naar te zoeken. En wat werkt voor deze leerlingen -duidelijkheid, structuur- is ook goed voor andere lessen.’
‘Op een andere manier communicatie uitlokken’
‘Het draait bij ons niet om opbouwen, maar om werken aan zelfwaarde, om op een andere manier communicatie uit te lokken’, zegt Annick ‘We sluiten aan bij wat er leeft in de gang. Tijdens de Boekenweek hebben we een klankverhaal gemaakt met allerlei zelfgemaakte geluiden. We hadden ook al eens een klankbad. Dan stond er een bed midden in de klas met daarin allemaal speciale instrumenten die Jana had meegebracht.’
Ze leert veel van haar nieuwe collega’s: ‘Uit veiligheid hou ik het vaak bij vaste muziekspelletjes. Maar dat hoeft niet, ik moet dat meer open durven trekken. Ik krijg nieuwe kleine lesideetjes zodat ik niet vastroest. En Jana liet me inzien dat onze instrumenten geen muziek, maar eerder lawaai maken. Ik heb intussen nieuwe, echte instrumenten besteld.’
‘Onze derde partner zijn de danstherapeuten van vzw De Conventie. Ook hen kennen we van eerdere samenwerkingen. Zij komen 5 workshops geven aan de klassen die voor Kunstkuur om praktische redenen uit de boot vallen. Met hen halen we dansexpertise binnen, weer een ander domein dus.’
Weinig obstakels
Kunstkuur loopt hier heel positief door de motivatie van alle leraren en de duidelijke communicatie. Annick: ‘Straks, voor Yentl vertrekt, hebben we het al over volgende week. En op maandag mailen of whatsappen we verder: wat herhalen we, wat breng jij mee, welke ideeën hebben we? We communiceren goed, duidelijk en heel ongedwongen.’
Sabine: ‘En jouw openheid is ook belangrijk. Doordat je zelf de vraag stelde, de goesting, de nieuwsgierigheid en de nood voelde, moesten er hier al heel wat hordes niet meer genomen worden.’
Tip van leerkracht Annick
- Vraag welke leraren interesse hebben om in te stappen. Zo omzeil je al een groot obstakel, namelijk gebrek aan motivatie.
Versterk cultureel bewustzijn in de klas.
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek hoe.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- Kinderen luisteren waar dierengeluiden vandaan komen.
- De kinderen kijken hoe verf en olie zich vermengt.
- Het herkennen van de dierengeluiden.
verbeelden
- De dierenfiguurtjes laten dansen op muziek.
- Een naam bedenken voor het gezicht: mama Rosa
conceptualiseren
- Dit komt bij kinderen in deze ontwikkelingsfase maar heel basic aan bod: bv het onderscheid bespreken tussen een instrument om op te blazen en een om op te trommelen.
analyseren
- Dit is voor deze kinderen heel moeilijk. Soms zijn er kiempjes: bv een kind dat vindt dat het schilderen op de overhead meer weg heeft van ‘toveren’.
Dragers
lichaam
- Niet alleen het lichaam, maar ook alle andere zintuigen: kinderen, kijken, voelen, horen, voelen. Maar ook gekke bekken trekken en klank produceren door te blazen.
voorwerpen
- De dierenliedjes waarop de kinderen de figuurtjes laten dansen, de overheadprojector en het witte scherm, de dierenfiguurtjes.
taal
- De kinderen benoemen alle delen van het gezicht en de zintuigen.
Grafische tekens
- Het ei, of de bal die een gezicht werd. Het schilderij groeide met elke stap.