Boekenjuf Maaike | 'We maken plaats en tijd voor lezen'
De Beste Boekenjuf van 2023 is een Moeyaertfan met een zwak voor wist-je-datjes en mooie illustraties. Haar klas straalt ‘Hier wordt gelezen’ uit. Ook op schoolniveau zet juf Maaike het lezen mee op de kaart. En die leesvlag aan de schoolpoort? Die wappert elke maandagmiddag.
‘We merkten dat het leesniveau daalde. Net als de leesmotivatie. En er ging een erbarmelijk aantal leerlingen in hun vrije tijd naar de bib. Dat moeten we aanpakken, dachten we. Zo is het kernteam rond lezen in onze school gestart. Daar zit ik sinds drie jaar in en ik krijg er ook drie lesuurtjes voor. Naast mijn klaswerking heb ik dus ook een voetje in het beleid. Ideaal, als je het mij vraagt. Het project Leerkracht-Leeskracht bracht onze ambities in een stroomversnelling. Het hielp om prioriteiten te leggen. Dat werden onder meer het begrijpend lezen en tijd maken voor lezen.’
Wie is Maaike Verstraete?
School: Gemeentelijke basisschool in Snaaskerke, Gistel
Functie: juf van het vijfde leerjaar
Favoriete kinderboek: Hoe rooier hoe mooier, van Kathy Stinson
'Er volgde een hele lijst actiepunten. Elke klas van de tweede en derde graad werkte bijvoorbeeld drie brede DENK-thema’s uit. Die manier van werken biedt voldoende houvast, maar laat ook marge om eigen accenten te leggen. Waarom DENK? De focus op begrijpend lezen sprak ons daarin aan.’
‘We maken tijd voor lezen en laten leerlingen dagelijks in contact komen met lezen.’
‘De kleuters en eerste graad zijn meer met LIST bezig, met hommellezen en RALFI-lezen. Het kleuterteam is ook fel in de woordenschat en woordenschatlijsten gedoken. In het eerste leerjaar komt al wel een eerste DENK-thema ‘light’ aan bod. Het is nog pril om uitspraken over de effecten te doen. Al toonden de laatste LVS-testen wel een sprong vooruit.’
Meer leestijd maken
‘Om meer leestijd te maken, onze tweede prioriteit, hebben we een vaste dag gekozen waarop de hele school leest. Dat is maandagnamiddag geworden. Het is een heel verbindend moment. De vlag hangt uit aan de schoolpoort, zodat ook ouders het weten en er een gesprek met hun kinderen over kunnen aanknopen.’
‘Met de hulp van de boekenworm en de leesfee geven we body aan dat moment. Ze gaan langs in alle klassen. De leesfee heeft altijd een gedicht mee, want ze houdt van poëzie en rijmen. Boekenworm houdt meer van weetjes en strooit die gul in het rond.’
‘Los van dat moment op maandag plannen we het lezen in de klas structureel in. We maken er tijd voor en laten leerlingen dagelijks in contact komen met lezen. Dat zorgt voor een routine en maakt dat ze sneller, liever, meer lezen. In mijn lessen zoek ik bewust naar manieren om lezen te integreren, zonder dat het alles domineert. Onlangs had ik het WERO-thema spijsvertering. In plaats van een clipje van schooltv.nl, neem ik een Waanzinnig om te weten-boek. Dat maakt van die les geen les rond boeken, maar er is toch maar een boek in geweest. Staan er medianen en gemiddelden op de planning? Daar past een boek met infografieken bij. Zo sluipen boeken in elke les binnen.’
Wat zegt een 8 op 10?
‘Bij een nulmeting gaven ouders aan dat ze wel wisten dat we op school met lezen bezig zijn. Maar wat we juist deden? Daar zei dat ene vage punt op het rapport niks over. Transparante communicatie naar ouders stond dus ook op onze to-dolijst. We proberen dat nu met klasblogs en we hebben bladwijzers voor elke graad gemaakt. Die zitten het hele schooljaar in de agenda, waardoor ze een goede reminder voor ouders zijn. Er staat op welke thema’s we behandelen, waar we zitten op de leeslijn en wat we verwachten. Zelf lid worden van de bib bijvoorbeeld (derde graad), of er samen met de ouders naartoe gaan (tweede graad).
‘Ook onze rapporten zijn belangrijk in dit verhaal. We gaven ze de vorm van een meegroeimap voor de hele schoolloopbaan. Elke rapportperiode opent met een gepersonaliseerd woordje van de leerkracht. Daar probeer ik altijd een gedicht in te stoppen. Verder zijn er de punten, die we koppelen aan concrete doelstellingen als ‘tekstsoorten onderscheiden’ en ‘een uitnodiging kritisch lezen’. Een 8 op 10 zegt nu dus veel meer dan vroeger.’
Lestips van juf Maaike
- Inspiratietips
'Ik volg veel illustratoren, boekhandels en bibliotheken op sociale media. De Facebookgroep Leerkracht-Leeskracht en de Jongerenboekensite bieden volop inspiratie. De Instagram-accounts Saar leest en De klas van Eva zijn waardevol voor de kleuterinsteek. Inspiratie haal ik ook op de website van Cultuurkuur. Ik kan opkijken naar succesverhalen van andere leerkrachten.’
- Boeken in elk gezin
’Om boeken binnen te brengen bij gezinnen waar dat niet evident is, ontwikkelde ik verteltassen voor de kleuters. Daarin zit telkens een boekje en een verwerking. Dat gaat met een wisselsysteem mee naar huis.'
- Luisterpuntbib en Anderslezen-app
’Met de Luisterpuntbib hebben we een warm contact. Ze bellen je persoonlijk op om te vragen of het lukt. Dankzij hun luisterboeken en de Anderslezen-app heb ik een leerling kunnen overtuigen om mee te doen met de Leesjury. Heel fijn dat het ook mogelijk is om met die account thuis verder te lezen.’
- Leeservaringen uitwisselen
'Daarvoor vind ik de Leeskaarten van CANON Cultuurcel tof. Die zitten in het midden van het magazine Beste Boekenjuf/meester en je kan ze ook downloaden.
- Samenwerken met een boekhandel
’We werken fijn samen met Jeukiboek, een onafhankelijke boekhandel. Zij kennen hun metier. Handig als ik een verteltas samenstel of op zoek ben naar alternatieve strips. Brengt de Sint boeken? Dan sturen ze een zichtzending met een hoop boeken waarin collega’s kunnen neuzen.'
- Voorlezen op het maandelijkse forum
'Op het maandelijkse forum zetten we de jarigen in de bloemetjes, vertellen we nieuwtjes én lezen we voor. Dat gebeurt altijd door een BV: een Bekende Voorlezer. Dat kan de burgemeester zijn, een leerkracht of een ouder. Leerlingen zitten dan met honderd in de turnzaal muisstil te luisteren. Een magisch moment!'
‘We hebben ook zelf een intern klasscoreformulier gemaakt volgens het DENK-schema. Het uitgebreide Excel-bestand van DENK hebben we zo schooleigen gemaakt. Hoe verloopt het gesprek met het denkmaatje? Gaat dat goed, dan krijgt die leerling een code groen. Bij oranje of rood geef je als leerkracht een opmerking (bijvoorbeeld werkt niet goed samen). De intonatietoetsen, de schrijfmotoriek … al die evaluaties zijn op een en dezelfde plek gebundeld. Handig als je wil nagaan hoe het vorig jaar met een leerling liep.’
‘Ik zoek bewust naar manieren om lezen te integreren, zonder dat het alles domineert.’
Actueel en kwalitatief boekenaanbod
‘Als je binnenkomt in onze klassen, moet je voelen: hier werkt men rond boeken. Elke klas heeft intussen een boekenhoek. Die hebben we ook eens aan elkaar voorgesteld. Dat was fijn om te doen. We wilden actuele, kwalitatieve boeken in onze klassen en begonnen dus Marie Kondo-gewijs te ontspullen. Ik heb een subsidiedossier uitgeschreven voor een Cera-project. Dat deed ik bewust vanuit DENK: we willen die thema’s in de klassen uitwerken, dan hebben we een ruim aanbod informatieve boeken nodig. Het subsidiebedrag betekende een welkome ruggensteun voor elke klas. Ook ons oudercomité deed een financiële inspanning.’
‘Ik probeer met ons klasaanbod de bib te spiegelen: leerlingen labelen elk nieuw boek zoals in de openbare bibliotheek. Dat vaste, eigen aanbod vullen we aan met boeken van de bib in Gistel. Daar gaan we met de oudsten maandelijks met de fiets naartoe. De jongere leerlingen gaan wat minder frequent, met de schoolbus. Regelmatig spring ik ook de bib van Oostende binnen voor extra’s.’
In de boekenkast van juf Maaike
- De mooiste dagverzen, Stijn De Paepe, Lannoo
- Hoe wij het machtigste dier op aarde werden, Yuval Noah Harari, Leopold & Ploegsma
- Rekenen voor je leven, Edward van de Vendel, Uitgeverij Nieuwezijds
- Morris : de jongen die de hond vond, Bart Moeyaert, Querido
- De Britannica listopedia : 300 belangrijke lijstjes over sterren, dinosaurussen, vulkanen, haaien, beenderen, fietsen..., Andrew Pettie, Lannoo
De droom met het laddertje
‘Elke collega probeert zo ruim mogelijk aan te bieden. Ik selecteer deels op buikgevoel, deels naar zijn persoonlijke smaak, maar ik probeer me ook te verplaatsen in de lezer die ik niet ben. Heb ik wat minder met Geronimo Stilton, dan bied ik het wel in mijn klas aan, maar zal ik het niet voorlezen. Voorlezen doe ik trouwens heel regelmatig. Mijn volgende boek wordt Julia en de haai van Kiran Millwood Hargrave. Dat verhaal heeft wat Lampje-vibes en is mooi vormgegeven. Daar heb ik wel een zwak voor.’
'Ik probeer me ook te verplaatsen in de lezer die ik zelf niet ben.'
‘Door plaats en tijd te maken voor boeken, creëren we volop kansen om leerlingen een boekenklik te laten maken. Bij sommigen is dat liefde op het eerste gezicht, bij anderen wordt het een moeilijkere zoektocht die ik graag met hen aanga. In mijn ultieme droomschool gebeurt dat in een extra ruimte die helemaal aan boeken is gewijd, naast de klas. Met een podium en een aulagevoel. Dat zou ideaal zijn voor auteurslezingen. Daar koppelen we dan nog een wall of fame aan en allemaal leuke leesplekken. En zeker ook een laddertje. Een laddertje maakt het pas echt af.’
De Beste Boekenjuf/meester van het jaar
De prijs voor de Beste Boekenjuf/Boekenmeester beloont leerkrachten (kleuterschool en basisschool) die een concrete en dagelijkse inzet tonen voor leesbevordering en het werken met kinderboeken in de klas. In het magazine brengen de kandidaten hun verhalen en je vindt er massa's tips en tricks rond lezen en leescompetenties in de klas.
Beste Boekenjuf/meester is een initiatief van CANON Cultuurcel in samenwerking met Iedereen Leest en Vlaamse kinder- en jeugdboekenuitgevers.
Nomineer jouw kandidaat
Wie besmet jou met zijn of haar passie voor (voor)lezen? Wie vult de boekenhoeken op school met een rijk en recent aanbod? En wie wakkert in jouw team het leesvuur aan? Kortom, welke juf of meester heeft op jouw school het grootste hart voor boeken? Ken jij zo iemand? Nomineer je kandidaat via Cultuurkuur.