De Voorleestoer
Een dag per jaar is de stad Sint-Niklaas het decor voor de Voorleestoer, een groots voorleesproject. Op die dag krijgen alle leerlingen van het tweede middelbaar uit alle scholen van de stad de kans om hun favoriete auteur, illustrator, vormgever of striptekenaar van dichtbij te leren kennen. Lees je mee?
De voorleestoer, een leesbevorderend project om u tegen te zeggen, kwam niet zomaar uit de lucht vallen. Het begon allemaal toen Ann Schatteman, initiatiefnemer van het project, de opdracht kreeg om voor enkele lesuren de verantwoordelijkheid op te nemen voor de bib van het Instituut Heilige Familie Secundair. ‘Ik wilde dat de bib geïntegreerd zou worden in het schoolgebeuren. Daarom hing ik in de leraarskamer een oproep om een bibliotheekraad op te richten. Op twee dagen stonden er vijfentwintig namen op’, aldus Ann.
Twee decennia later is de bib uitgegroeid tot ‘a place to be’, een levendige plek waar iedereen graag en veel komt. Ann is nu full-time bibliotheekverantwoordelijke en zet vanuit haar boekenwalhalla grote en kleine leesprojecten op het getouw.
Vier vliegen in een klap
Toen ze in 2012 vernam dat 2013 het jaar van het voorlezen werd, kreeg Ann het idee om een voorleestoer door de stad te organiseren. ‘Al jaren organiseerde ik auteurslezingen op school. Uit de evaluatie bleek steeds opnieuw hoe fijn de jongeren het vonden om een auteur te horen voorlezen uit eigen werk. Een leerling had letterlijk geschreven dat daardoor personages meer tot leven kwamen. Dat zinnetje bleef hangen’, vertelt Ann.
Ze wilde ook aan de slag met de andere scholen. 'Sint-Niklaas kent meer dan tien middelbare scholen en we kenden elkaar niet. Daar wilde ik verandering in brengen. Iedereen is op zijn school met hetzelfde bezig, iedereen wil toch dat de leerlingen meer en beter lezen, dat ze meer leesplezier hebben. We werken met de Voorleestoer met alle scholen van Sint-Niklaas én net-overschrijdend! Dat maakt het toch wel extra uniek.’
Bovendien wilde Ann meer aandacht voor de Vlaamse illustratoren: ’We hebben fantastische kunstenaars en hun werk is superinteressant. Een voorleesdag bood de mogelijkheid om hen in de kijker te zetten. Als iedereen zou meedoen, konden we meer mensen uitnodigen en hen aan bod laten komen.’
Ten slotte vond ze het zonde dat heel wat jongeren zes jaar school liepen in Sint-Niklaas, maar niets van de stad leerden kennen: ’Ze staan elke dag aan de bushalte voor het prachtige stadhuis te wachten, maar geen van hen is er ooit binnen geweest. De meesten hebben geen enkel museum bezocht in de loop van die zes jaar.’
De doelgroep voor de toer is het tweede jaar secundair, want uit onderzoek blijkt dat op die leeftijd de leesgoesting bij jongeren afneemt. Ann: ’Het is er mij om te doen om dat leesvlammetje brandend te houden. Het is niet erg dat ze wat minder lezen, zolang ze maar boeken op hun pad tegenkomen, zolang ze door mooie woorden, zinnen en tekeningen worden geraakt en zolang ze maar geen immuniteit voor de leesmicrobe ontwikkelen.’
Onstuitbaar enthousiasme
Alleen kan je zo’n ambitie niet waarmaken. Na een netoverschrijdend overleg om directies te overtuigen schreven alle scholen in!’ vertelt Ann. Catherine Note, de coördinatrice vanuit de openbare bib en Ann zijn toen als de bliksem aan de praktische organisatie begonnen.
Elke klas zou per halve dag en op één locatie twee auteurs en één illustrator ontmoeten. De klassen kregen een cluster en trokken rond van de ene naar de andere locatie. Op die locaties in de stad konden de auteurs, striptekenaars en de illustratoren op de meest uiteenlopende manieren hun werk voorstellen. Sommigen deden een miniworkshop, anderen gaven uitleg over hun tekeningen of gaven toelichting bij een projectie van hun werk. Er zijn unieke plekken bij die vaak niet open zijn voor publiek zoals de zolder van het stadhuis of de kelders van de Nationale Bank waar nog twee originele kluizen zijn. De locaties zijn niet per se gelinkt aan de verhalen, maar soms geven ze er wel een extra toets aan.
Ook worden de jongeren bij verschillende vakken geprikkeld. Zo maken de leerlingen bij de ICT- les, Aardrijkskunde en Nederlands kennis met de verschillende auteurs en de verschillende locaties. Onze leerlingen gaan zelf voorlezen aan de leerlingen van het 1ste jaar binnen de school en in het 2de leerjaar van de basisschool. Tijdens de lessen Nederlands wordt aandacht besteed aan het expressief leren voorlezen. Van de auteurs die zij ontmoetten tijdens de Voorleestoer zoeken ze werk op en kiezen ze een voorleesfragment. Een uitstekende mondelinge oefening en training in vaardigheden.
Onze leerlingen gaan op school zelf unieke plekken opzoeken en creatief inrichten tot een gezellige voorleesplek. De leerlingen mogen zelf plekken kiezen: hoe ongewoon ook, alles kan. De aankleding en uitwerking bereiden ze in groepjes voor. Ook vormen ze in groepjes een (favoriet) gezelschapsspel om tot een Voorleestoerspel. Als schrijfoefening worden de spelregels aangepast en herschreven. Per groepje wordt een werkplan opgesteld om het nieuwe spel te ontwikkelen. De taken worden verdeeld en er wordt samengewerkt onder begeleiding en toezicht van de leerkracht Techniek en de schoolbibliothecaris. Ook de werkman van de school wordt ingeschakeld en hij begeleidt de correcte omgang met werkgerei.
De voorleestoer brengt dus niet alleen verschillende taalvaardigheden met elkaar in verband (lezen, luisteren, spreken en schrijven), maar door ook andere vaardigheden (technische, creatieve ...) ermee te verbinden, worden heel diverse talenten aangesproken en gestimuleerd. En niet enkel bij de leerlingen. Ook de leerkrachten kunnen hun eigen accenten leggen al naar gelang hun eigen passie en zin voor avontuur.
Puur leesplezier werkt overtuigend
Ann besteedt niet enkel aandacht aan de leerlingen van het ASO, ook voor de leerlingen van het BSO organiseert ze activiteiten rond lezen en literatuur. ‘Alles begint bij de leeshonger van de leraren natuurlijk. Ik kan jou niet overtuigen om een boek te lezen waar ik zelf niet van overtuigd ben. Dat is alvast de eerste stap.
Puur leesplezier werkt overtuigend. Je kan niets verkopen als je er zelf niet in gelooft’, vindt Ann. ‘Zeker leerlingen van het BSO hebben dat onmiddellijk door. Vorig jaar heb ik met hen een boek van Erik Vlaeminck gelezen en in het kader daarvan zijn we de foorkramers gaan interviewen toen de kermis hier stond. Dat aftoetsen van de tekst aan de realiteit vonden ze uitermate boeiend.’
Overdonderend succes
In februari 2017 vond de inmiddels vierde editie van de voorleestoer plaats. Er gaat heel wat voorbereiding aan vooraf en er zijn ook heel wat mensen achter de schermen bij betrokken. Uitgevers, leraars, auteurs, illustratoren, mensen van de bib, maar ook de leraar die samen met de leerlingen van houtbewerking een gezelschapsspel maakt. De meesten doen het als vrijwilliger, want één ding hebben ze gemeen: ze zijn allemaal overtuigd van het nut en het plezier van het lezen. Vakoverschrijdend werken is hier geen hol begrip.
In juni 2016 sleepte de Voorleestoer de Koningin Paolaprijs in de wacht. Het is een prachtig voorbeeld van een dynamoPROJECT dat is uitgegroeid tot ‘één van de mooiste leesbevorderende projecten’, aldus de jury. Met deze prijs is de volgende editie, waarbij nu ook de OKAN-klassen betrokken zullen worden, alvast verzekerd. We kijken er naar uit!
Het project komt uitgebreid aan bod in ons magazine Beste Boekenjuf/meester 2016. Bestel of download jouw gratis exemplaar hier.