Een Leesoffensief voor Vlaanderen
Eind 2021 lanceerden de minister van Onderwijs Ben Weyts, de minister van Cultuur Jan Jambon en de minister van Welzijn Wouter Beke ‘Een leesoffensief voor Vlaanderen’. Met deze lancering gaan de ministers in op de vraag naar meer structurele en langdurige samenwerking op vlak van leesbevordering. Peilingen en internationaal vergelijkend onderzoek naar begrijpend lezen en leesmotivatie bij kinderen en jongeren in Vlaanderen toont verontrustende resultaten. De adviesnota telt tientallen nieuwe initiatieven die volgend schooljaar van start gaan.
Het gaat niet goed met de leesvaardigheid en het leesplezier van onze kinderen en jongeren in Vlaanderen. In de internationale PIRLS-vergelijking met 45 landen behaalt Vlaanderen slechts de 32ste plaats als het gaat over begrijpend lezen. Sommigen behalen het minimumniveau niet. Het nieuwe internationale PISA-onderzoek stelt niet alleen vast dat de leesvaardigheid van Vlaamse vijftienjarigen sterk is gedaald, ook het leesplezier neemt aanzienlijk af. Vlaanderen scoort het laagst.
Met het Leesoffensief wil de Vlaamse Regering een inhaalbeweging realiseren door alle krachten te bundelen, initiatieven op te zetten en in te zetten op kinderen en jongeren die vandaag amper of helemaal niet lezen. Er wordt onder meer ingezet op kleuters, kinderen in de buitenschoolse opvang en leerlingen van het technisch en het beroepsonderwijs.
'We gaan dat doen door de niet-lezers centraal te zetten, door kinderen al van piepjonge leeftijd te prikkelen en door geleidelijk te werken. Het heeft geen zin om jongeren meteen om de oren te slaan met dikke romans. Graag lezen doe je stap voor stap'
De dalende cijfers voor leesvaardigheid en leesmotivatie zijn een maatschappelijke uitdaging. Lezen is essentieel, een cruciale bouwsteen voor de culturele en persoonlijke ontwikkeling van kinderen, jongeren én volwassenen. De effecten van lezen op individueel en sociaal welzijn, op persoonsvorming en denkvermogen en op sociale participatie zijn groot. Daarnaast is het een belangrijke voorwaarde voor een volwaardige participatie in de samenleving. Lezen stimuleert taalgevoeligheid en creativiteit, het stelt kinderen en jongeren in staat om actief deel te nemen aan het culturele, sociale, economische en digitale leven.
Adviesnota en acties
De ambitieuze adviesnota is opgebouwd vanuit 8 strategische doelstellingen en omvat maar liefst 30 operationele doestellingen en 50 acties. Het beleidsdomein Onderwijs is betrokken bij alle voorgestelde acties. De drie-éénheid technisch lezen, begrijpend lezen en leesmotivatie staan hierbij centraal. CANON Cultuurcel geeft inspiratie voor meer leesmotivatie maar wijst op het belang die te verbinden met de andere twee aspecten, essentieel in de realisatie van een goed leesbeleid. CANON Cultuurcel begeleidt o.a. twee acties van het Leesoffensief en maakt ook deel uit van de stuurgroep.
Interactief voorlezen bij kleuters
Iedereen Leest zal een tweejarig traject ontwikkelen rond interactief voorlezen als bouwsteen voor een krachtig lees- en taalbeleid op school, met focus op de derde kleuterklas en eerste graad van het lager onderwijs. Zo zet ze haar onderzoeksgeïnformeerde en praktijkgerichte expertise rond (voor)lezen voor de allerkleinsten in, wil ze leerkrachten sterken in hun voorleescompetenties, hun kennis van het boekenaanbod verbreden en de bouwstenen van een kwalitatieve leesomgeving én het belang van een doorgaande leeslijn en een schoolbreed lees- en taalbeleid onder de aandacht brengen.
In onderstaand filmpje kom je meer te weten over hoe Basisschool De Mozaïek in Gent met o.a. interactief voorlezen het lees- en taalbeleid op school versterkt.
Auteursresidenties voor het secundair onderwijs
Met de auteurslezingen zet Literatuur Vlaanderen al langer in op leesbevordering in het onderwijs. Lezingen maken literatuur en lezen zichtbaar in een school en spelen op die manier ook in op de leesomgeving. Waar het bij een auteurslezing gaat om een eenmalig bezoek van een auteur of een illustrator aan een klas, zetten auteursresidenties in op een langer en intensiever traject. De focus zal specifiek liggen op zwakke en moeilijke lezers en niet-lezers.
Tijdens een traject zal een auteur één of twee semester(s) lang met de leerlingen aan de slag gaan rond lezen én schrijven in de school. De residenties willen de jongeren niet alleen uitdagen om meer te lezen, ook om te schrijven. Eerder onderzoek toonde immers al aan dat door te schrijven met moeilijke of niet-lezers de algemene leesvaardigheden ook kan versterkt worden. Creatief schrijven kan dus indirect leesbevorderend werken.
In dit filmpje kom je meer te weten over de 'auteursresidenties voor leerlingen uit het tso en bso onderwijs' in Spectrumschool te Deurne. Zij vertellen over de auteursresidentie van auteur Fikry El Azzouzi.
Goede praktijkvoorbeelden
Heb je nood aan inspiratie rond lezen en leesprojecten in de klas? Deze praktijkvoorbeelden rond interactief voorlezen en auteursresidenties zetten je op weg. Deze en nog vele andere voorbeelden en inspiratie vind je op Cultuurkuur.
- Schrijvers Laïla Koubaa en Fikry El Azzouzi zetten mee hun schouders onder twee unieke trajecten rond leesbevordering.
- Mogen de wijze jongens winnen, gij weet
- Poëziejongens | Zo schrijven jouw leerlingen uit het technisch onderwijs wél poëzie
- Boekenmeester Tom | De beste manier om bij leerlingen het leesplezier aan te wakkeren, is beginnen met voorlezen
- Boekenjuf Ruth | Het maakt niet uit wat ze lezen, als ze maar genieten
Honger naar een gelijkaardig leesproject op jouw school? Een dynamosubsidie neemt alvast de financiële drempels weg. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
Meer informatie
Het Leesoffensief is een samenwerkingsverband tussen de departementen Onderwijs en Vorming, Cultuur, Jeugd, Sport en Media, en Welzijn en overspant een breed netwerk met onder andere de VRT, Literatuur Vlaanderen en Iedereen Leest vzw, de onderwijsverstrekkers, de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren/KANTL en de bibliotheken.
Lees de Adviesnota: Een leesoffensief voor Vlaanderen (pdf, 90 p.)
Alle informatie over het Leesoffensief
foto juf en kleuters: © Michiel Devijver en Iedereen Leest
foto Fikry El Azzouzi en leerlingen Spectrumschool: © Michiel Devijver
- taal(bevordering) en taalstimulatie
- literatuur en leesmotivatie
- poëzie
- taal(bevordering) en taalstimulatie

