Daar zit muziek in: zingend Nederlands leren in NT2!
Een NT2-koor oprichten om op een muzikale, ongedwongen manier Nederlands te leren. Dat idee schuilt achter Daar zit muziek in, een dynamoPROJECT van GO! CVO Antwerpen. Leerkracht Nederlands aan anderstaligen en taalpromotor Nele Van fraeyenhove knoopte er een samenwerking met de muziekacademie van Deurne voor aan. ‘We betrekken zoveel mogelijk leerlingen, en beperken ons zelfs niet alleen tot onze eigen school.’
De les begint met opwarmingsoefeningen voor lichaam en stem. We zijn met een klein groepje vandaag, en dat is oké: ‘De groep varieert sterk. Soms zijn er twee leerlingen, soms wel 40.’ We staan in een kring en schudden de benen los, draaien met de heupen. ‘Schud je armen los, alsof je iets weggooit’, zegt zangdocent Aline Lermytte. Vervolgens neemt ze plaats aan de piano en komt er geluid bij: ‘Mmmmm…’, zingen we in verschillende toonhoogtes. En: ‘Ja, ja, ja, ja, ja, ja, jaaaa!’, ‘Nee, nee, nee, nee, nee, nee, nee!’
Op een tafel liggen verscheidene partituren klaar. ‘Ik voel me goed en voel het in mijn hoofd, in mijn hoofd, in mijn hoofd, en ik hoop dat het nooit meer verdwijnt’, beginnen we. Aline gaat na of alle cursisten elk woord begrijpen. ‘We houden de liedjes bewust eenvoudig. Het taalniveau loopt sterk uiteen, en ik wil voorkomen dat we eerst een half uur bezig zijn met tekst uitleggen voor we echt kunnen zingen.’
Wanneer we tekst en melodie onder de knie hebben, beginnen we te variëren. ‘Kennen jullie nog andere lichaamsdelen?’ 'Ik voel het in mijn hart', zingen we. 'Ik voel het in mijn teen': algemene hilariteit. De sfeer zit goed. En laat dat net de bedoeling zijn.
Goed voor de groep
‘Er is een vast zanggroepje’, legt Nele Van fraeyenhove tijdens de pauze uit. ‘Maar daarnaast vragen we ook telkens andere klassen om het koor te versterken.’ Ze trekt haar collega Anton aan de mouw: ‘Ik heb inderdaad al twee keer meegedaan met een klas en het was telkens leuk én leerzaam. Ik hamer graag op goede verstaanbaarheid en correcte uitspraak en daarvoor is zingen een ideale oefening. Ook het groepselement is een meerwaarde. Ik nam voor het eerst deel met een relatief nieuwe klas, niemand kende elkaar al goed. Samen zingen is heel persoonlijk, je moet meedoen, rechtstaan, bewegen… ik merkte dat de band onder de leerlingen opeens veel sterker was.’ Nele Van fraeyenhove knikt enthousiast: ‘Het is prima teambuilding.’
Als taalpromotor kijkt Nele graag verder dan de muren van een klas of school. ‘Daarom heb ik zelfs bij de concullega’s reclame gemaakt. We krijgen ook leerlingen van onze DSO-afdeling en van centrum voor basiseducatie LIGO over de vloer. Ik wil zoveel mogelijk studenten en leerkrachten met de technieken in contact brengen, omdat ik ze zo waardevol vind: ik hecht enorm veel belang aan activerende werkvormen.’ En het werkt effectief aanstekelijk. ‘Bij LIGO wordt er nu ook al geregeld gezongen in de lessen.’
'Ik wil zoveel mogelijk studenten en leerkrachten met de technieken in contact brengen, omdat ik ze zo waardevol vind: ik hecht enorm veel belang aan activerende werkvormen.'
Tips van de leerkrachten:
- Gewoon doen: zing in de klas! Aanvankelijk heerst er bij leerkrachten en leerlingen wat schroom om te zingen, maar iedereen die het al gedaan heeft, is enthousiast. Ook andere scholen zien er intussen de meerwaarde van in.
- Differentieer. Hoe uitdagend ook, werk gedifferentieerd, zodat deelnemers met verschillende taalniveaus er iets aan hebben.
- Omarm het leerproces. Vooraf is het moeilijk inschatten hoe een project precies zal lopen. Niet erg: uit elk traject kun je leren, om het de volgende keer weer wat meer op punt te stellen.
- Werk laagdrempelig. Hoewel iedereen enthousiast is zodra die heeft meegedaan, ondervinden we wel degelijk een drempel om eraan te beginnen. Hou die drempel daarom zo laag mogelijk, ook door het repertoire eenvoudig te houden: laat de deelnemers proeven van de mogelijkheden.
- Werk samen. Ieder zijn expertise, waarmee die de ander ook kan ondersteunen.
Elkaar versterken
Na de pauze neemt het enthousiasme nog toe, want Aline zet In de jungle in op piano, een liedje dat alle aanwezigen kennen uit de film De leeuwenkoning. ‘Daar slaapt de leeuw vannacht!’ zingen we uit volle borst. Alle schroom is verdwenen. ‘Je wordt er altijd zo blij van, vind je niet?’ vraagt Nele met een brede lach op haar gezicht.
Nele en Aline vormen een goed team, vinden ze ook zelf. Bij het begin van het project hebben ze afgesproken wie welke rol op zich zou nemen. ‘Aline stelt een les voor en ik bekijk telkens of die me haalbaar lijkt', legt Nele uit. 'In de eerste lessen deed ik al eens teken dat we bepaalde dingen best even konden herhalen of trager doen, maar ik merkte onmiddellijk dat Aline veel didactische ervaring heeft, en mijn suggesties snel oppikte.’ Eigenlijk leert zij nu veel van haar muziekcollega, vindt Nele: ‘Wanneer je liedjes aanleert, bekijk je tekst, taal en stem op een andere manier, losser van het tekstniveau of de grammatica. Dat is verfrissend.’
‘Wanneer je liedjes aanleert, bekijk je tekst, taal en stem op een andere manier, losser van het tekstniveau of de grammatica. Dat is verfrissend.’
Voor Aline is het differentiëren in taalniveaus een eye-opener. ‘Ik werk veel op academies en voor koren, waar iedereen de teksten vanzelf begrijpt, en merk dat ik hier bewuster met de taal bezig ben: waarom is dit woord zo moeilijk om uit te spreken, hoe breng je deze klinker het best aan?’
‘Deze eerste jaargang van ons koor is voor iedereen een boeiend leerproces’, besluit Nele. ‘Al die dingen nemen we mee voor volgende keren, want doorgaan willen we absoluut. Ook de samenwerkingen wil ik nog uitbreiden. Ik werk altijd al graag schoolbreed, maar wil ook de contacten met collega-scholen nog versterken.’ We horen er in de toekomst ongetwijfeld nog van…
Wil jij ook samenwerken met een zangdocent in jouw klas? Dat kan!
- De dynamoPROJECT-subsidie neemt voor jou de financiële drempels weg. Je krijgt tot 2000 euro voor jouw artistiek project op school. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
- Ontdek de kunstenaars en cultuureducatieve organisaties op Cultuurkuur. Of kies je eigen partner in je schoolbuurt.
- Op zoek naar inspirerende voorbeelden van andere scholen? Doorzoek onze praktijkvoorbeelden op onderwijsniveau of discipline.
Versterk cultureel bewustzijn in de klas.
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek hoe.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- De cursisten luisteren eerst naar de tekst van een liedje, dan ook naar de melodie. Stap voor stap leren ze het lied zingen.
verbeelden
- De cursisten doen een eenvoudig ‘dansje’ bij een liedje: een stap vooruit, draaien om de as. De bewegingen ondersteunen de betekenis.
- Aline overloopt de uitdrukkingen in een nieuw liedje: wat is ‘heen en weer’? En ‘op en neer’? Een cursist beeldt het uit.
conceptualiseren
- Aline heeft het over muzieknoten en muzieknotaties: een herhalingsteken, de tweede stem, canon. Ze legt uit wat het betekent en de cursisten proberen uit: ze herhalen frasen die herhaald moeten worden en zingen tweestemmig of in canon.
Dragers
lichaam
- De cursisten gebruiken hun stem, maar bewegen soms ook in de maat, klappen op het ritme of doen er wat ‘danspassen’ bij.
voorwerpen
- De piano begeleidt de cursisten doorheen alle liedjes.
taal
- De liedjes zijn allemaal in eenvoudig Nederlands.
Grafische tekens
- Woorden, muzieknoten…