Liever samen in zee, dan ieder op z'n eiland
De samenwerking met lokale verenigingen is in het nieuwe dko-decreet ingeschreven. De Kunstacademie Lede Erpe-Mere Wichelen wachtte daar niet op en pionierde drie jaar geleden al met wat nu de Alternatieve Leercontext (ALC) heet. Hun ervaring met onder meer het instaporkest van de harmonie van Erpe is zeer positief: ‘We geven elkaar bestaansrecht en er is veel waardering voor elkaars werk.’ Dat vraagt om meer uitleg.
Die krijgen we van Bart Jonkers, directeur van de academie. ‘Als leerlingen in het vierde jaar van hun muziekopleiding zitten, de meesten zijn dan ongeveer 12 jaar, kunnen ze kiezen of ze het samenspel in de academie dan wel in een lokale muziekvereniging opnemen. We werken momenteel met 7 zulke verenigingen samen’, legt Bart uit. ‘Kiezen ze voor de harmonie hier in Erpe, dan oefenen ze het samenspel in hun instaporkest en zal ook de dirigent daarvan hen evalueren.’
Leerlingen komen niet zomaar naar ons toe.
7 verenigingen, 35 studenten
De Alternatieve Leercontext valt duidelijk in de smaak. Liesbeth De Lombaert coördineert het geheel en ziet de belangstelling toenemen: ‘We bieden die optie nu drie jaar aan. Het eerste jaar werkten we samen met 3 verenigingen en telden we 10 leerlingen die daar hun samenspel opnamen. Intussen zitten we al aan 35 leerlingen en 7 verenigingen, van harmonie tot strijkensemble.’
Waarom koos deze academie voor een samenwerking op deze schaal? Bart: ‘Wij zitten niet in een stad met 200 000 inwoners en bestaan hier in Erpe-Mere nog maar 4 jaar. Leerlingen komen niet zomaar naar ons toe. Dit is een vorm van promotie waardoor we bekendheid kunnen verwerven en onze werking kunnen laten zien. Het samenwerken met lokale partners staat ook ingeschreven in het artistiek pedagogisch project van onze academie. Waarom we dat doen? Als je binnen een gemeente actief bent rond hetzelfde, vind ik het belangrijk dat je elkaar leert kennen. Dat je elkaar leert zien en waarderen.’
Een plus een is drie
De samenwerking met het instaporkest is helder, de communicatie loopt bijzonder vlot. ‘De lijm pakt hier, het enthousiasme komt van twee kanten. We geven elkaar een reden van bestaan. Het instaporkest is een groot orkest geworden, onder andere door de samenwerking’, zegt Bart.
Griet De Nijs, bestuurslid van de harmonie, knikt instemmend en vertelt hun kant van het succesverhaal: ‘We zijn vier jaar geleden met het instaporkest begonnen omdat we nood hadden aan verjonging en nieuwe instroom. Het is de bedoeling dat muzikanten nadien doorgroeien naar de grote harmonie. De hobbykalender van veel jongeren zit zo vol, dat ze de academie én de harmonie bijna niet kunnen combineren als ze de twee naast elkaar moeten doen. Nu ze samenspel ervaring bij ons mogen opdoen, wordt het wel haalbaar en trekken we weer jongeren aan.’
Onze repetities duren langer. Samen voetballen tijdens de pauze werkt verbindend.
Doorbijten en verbinden
De ALC kan ook erg motiverend werken, merkt Liesbeth op: ‘Leerlingen zien waar ze later naartoe kunnen. Op een gegeven moment stopt hun opleiding hier en dan is de stap vaak te groot om elders verder te gaan. Via de ALC groeit dat meer organisch. Zo vergroot de kans dat ze muziek in groepsverband blijven spelen na de opleiding. En dat is de bedoeling.’ Bart: ‘Het zal bepaalde leerlingen ook dat duwtje geven om hun opleiding te voltooien. Sommigen lopen in ‘de kamermuziek’ van de academie op de toppen van hun tenen. Nu ze ook een ander pad kunnen kiezen, wordt de kans groter dat ze doorzetten.’
Kiezen voor de ALC is zeker geen gemakkelijkheidsoplossing. Soms vraagt het extra engagement. Griet: ‘Hier betaal je ook lidgeld en we verwachten de muzikanten al midden augustus op de eerste repetities. Dan is de academie nog niet begonnen. Onze repetities duren ook langer omdat we er een pauze insteken.’ Dat doen ze doelbewust, want samen voetballen werkt verbindend. De harmonie biedt zo een optie die aanleunt bij de vriendschappen en het sociaal engagement van de leerlingen.
De erkenning van een goede opleiding
Is de leerlingenstroom dan geen eenrichtingsverkeer? Nee. Sommige muzikanten van de harmonie komen terug naar de academie om zich bij te scholen. Zij volgen dan hun instrument, zonder de verplichting om alle andere vakken te nemen. Dat gaat via een soort toelatingsproef.
Griet: ‘Ook jongeren moedigen we aan om naar de academie te gaan als ze ter plaatse blijven trappelen. We trekken ook mensen aan die al lang niet meer gespeeld hebben. Zij schrijven zich soms eerst bij ons en dan weer in de academie in. Ik denk dat de diversiteit binnen de academie door de samenwerking wel verhoogd is.’ ‘Zij erkennen onze kwaliteit van opleiding, die een meerwaarde is voor hun muzikanten’, vat Bart samen.
Is er dan geen keerzijde? Toch wel. Sommige leraren hebben nu minder leerlingen om het vak samenspel te geven. Dat kan voor scholen met vastbenoemd personeel een probleem zijn. ‘Maar ik denk dat we met kleinere groepen weer andere dingen kunnen bieden die de harmonie niet heeft’, merkt Bart op. ‘Het zal tijd vergen, maar ik geloof er erg sterk in dat we complementair kunnen zijn.’
Ook met de radio en de toneelverenigingen
Naast de samenwerking met het instaporkest zet de academie van Erpe-Mere, Lede en Wichelen ook op andere domeinen stappen.
Directeur Bart Jonkers: ‘Voor woord organiseerden we in het verleden workshops met de lokale toneelverenigingen tijdens de Week van de Amateurkunsten. Zo ontstond er een kruisbestuiving en een eerste kennismaking tussen onze leerlingen en hun leden. We willen dat nu graag grootser aanpakken. Het plan is om in één week tijd een echt stuk te maken met onze leerlingen en leraren en de mensen van de verschillende verenigingen. Samen repeteren, het op de planken brengen, elkaar leren kennen. Dat is het doel. Voor Woordkunst-Drama is dat pionierswerk. Deze samenwerking met toneelverenigingen is niet zo eenvoudig als met de harmonie. Ze werken meer in projecten en dat is minder compatibel met onze werking.’
Verder organiseert de academie de cursus radiomaken. De leerlingen nemen dan naast de lessen in de academie studioblokken in de lokale radio over. ‘Er is zelf één leerling die vorig jaar radio heeft leren maken en die ondertussen al bij MNM zit.’