Boekenmeester Hannes | 'Leerlingen moeten zichzelf herkennen in de boeken die ik kies'

'Ik heb geen vooropleiding als leerkracht, maar als historicus. Echt een studie vol boeken dus. Via een flexibel traject heb ik dan mijn leerkrachtendiploma gehaald. In het tweede jaar van die opleiding ging ik op deze school halftijds als zorgleerkracht aan de slag. Het was de perfecte manier om me in te werken. Dit schooljaar sta ik in het tweede leerjaar. Er zijn natuurlijk nog veel dingen die ik niet kan, maar ik probeer het zo fijn mogelijk aan te pakken.'

Oplossingen genoeg

'The sky is the limit. Dat geldt voor mij echt voor boeken. Je moet de leerlingen er zo veel mogelijk proberen te geven. Als dat door praktische problemen niet lukt, zoek ik oplossingen: ik koop zelf boeken, ga naar de bibliotheek, de bibbus komt langs. Ik ga ook wel eens neuzen bij een collega of in de schoolbib die de collega van het zesde leerjaar heeft opgericht. Vooral voor non-fictie doe ik dat, want dat mis ik nog in mijn klasbib.'

'Ik probeer veel recente boeken mee te brengen. Het schoolbudget is er (nog) niet naar, maar ik koop ze soms zelf. Ik wil ervoor zorgen dat mijn leerlingen zich gerepresenteerd voelen in mijn boekenkeuze en ga dus heel bewust op zoek naar boeken die mijn diverse klas weerspiegelen. En ik probeer zo veel mogelijk leerlingen tevreden te stellen met een grote variatie. Voor de ene is een luisterboek of een boek op een tablet veel toegankelijker dan een klassiek boek. Dan doen we dat. Technologie is niet altijd onze vijand.'

Van achterstand naar voorsprong

'Mijn leerlingen lezen elke dag in drie niveaugroepen. Ik inspireer me daarvoor op LIST. Mijn collega in het derde leerjaar volgt die methode ook. In het begin van het schooljaar zaten er door corona niet veel sterke lezers in mijn klas. Door elke dag te oefenen en voor te lezen merk ik een grote vooruitgang. Veel leerlingen hebben ook een korte aandachtsspanne doordat ze een scherm gewend zijn. In het begin hadden ze daarom moeite om hun aandacht bij het lezen of voorlezen te houden. Ook daarom vind ik het belangrijk dat we vaak met boeken bezig zijn.'

‘Leesgesprekjes vind ik nuttiger dan AVI-testen, omdat je duidelijker kan zien waar een leerling struikelt.’

 

'We zien hun evolutie in de AVI-testen, maar ik hou ook regelmatig leesgesprekjes. Dan komt een leerling met een zelfgekozen boek naar mij, leest een stukje voor en praten we er even over. Op basis daarvan geef ik een miniquotering: hoe is de vlotheid, de intonatie? Die gesprekken vind ik nuttiger omdat je duidelijker ziet waar een leerling precies struikelt. Voor begrijpend lezen zijn er de methodetoetsen die ik heel erg aanpas of zelf schrijf. Zo was er een toets over “Hoe werkt een sluis?” Ik had opgevangen dat scheepvaart hen interesseerde.'

Creatief en creatiever

'Als ik een leuk boek heb gevonden, breng ik het mee naar de klas en lees ik er een stukje uit voor. Het staat in de klasbib, zeg ik dan, pak het gerust. Dat werkt altijd. De Jip en Jannekes uit het begin van het schooljaar hangen nu nog met haken en ogen aan elkaar.'

'Na een leesles volgt wel eens een creatieve verwerking: het personage tekenen bijvoorbeeld. Bij een boek over verhuizen bracht ik een koffer mee waarin ze allemaal tekeningen stopten van voorwerpen die ze altijd wilden bijhouden. Ik heb ook al wat gekkere dingen geprobeerd. Vorig jaar lazen we op klassieke muziek. Dit jaar heb ik lectio divina-lezen uitgeprobeerd. Denk aan het reciteren van mantra's zoals in de boeddhistische filosofie. Als je een gedicht op die manier leest en herleest, terwijl de leerlingen door de klas marcheren, blijven de woorden hangen in hun hoofd. Ze voelen echt het ritme.'

Spelbreker corona

'Dit schooljaar stond er een poëzieproject rond Gedichtendag met Maud Vanhauwaert op stapel. Ik heb haar gewoon aangeschreven en ze was meteen enthousiast. We zouden alle klassen een stukje van een gedicht laten bedenken en een schilder dan het eindresultaat op de ramen aan de straatkant laten aanbrengen. Door corona is dat helaas in het water gevallen.'

'Hanne Luyten, de auteur van 'Het huis met de gele deur', zou ook naar de klas komen. In dat boek speelt een groot gezin met twee mama's de hoofdrol. Dat thema ligt me na aan het hart. Ik heb zelf een echtgenoot en wil dat zo bespreekbaar mogelijk maken bij de leerlingen. Ook dat zal niet voor dit jaar zijn. Net zoals de schepen van Onderwijs, die op onze school ging komen voorlezen tijdens de Voorleesweek. Maar de contacten zijn gelegd. Het komt er nog wel van.'

Sterk inzetten op thuis

'Ik vind een open communicatie met de ouders heel belangrijk en stop er veel tijd in. Zij kennen hun kind het best en dat moet je benutten, vind ik. In het begin van het schooljaar vroeg ik aan de ouders of ze boeken in huis hadden, hoe ze thuis met lezen bezig zijn … Leerlingen van wie ik weet dat ze thuis geen boeken hebben, mogen een boek uit de klasbib kiezen en meenemen. En elke week zit er in de huiswerkbundel een leestekst die ik zelf verzin omdat ik de typische AVI-tekstjes te pover van woordenschat vind. Deze leerlingen hebben echt een rijke taal nodig, want alleen hier krijgen ze die voorgeschoteld. Verder maak ik elke twee à drie weken een klaskrant. Daar stop ik dan weer een leuk spelletje in om hun taal te stimuleren. Het kost energie, ja, maar het werkt heel goed en ik krijg fijne feedback van ouders.'

'Ik droom van een school met overal boekenkasten en leesplekjes.

Ik geloof dat als je leerlingen de opportuniteit geeft om te lezen,

ze dat ook effectief doen.’

 

Speerpunt van het nieuwe schoolbeleid

'Sinds dit schooljaar hebben we hier op school een leesteam. We doen allerlei acties en lichten het boekenaanbod door. We hebben een tuinhuis gekocht voor op de speelplaats, zodat leerlingen ook daar kunnen lezen, en we zijn een leesbeleidsplan aan het schrijven. LIST, monitoring, aankoopbeleid: het wordt allemaal uitgezet, met als speerpunten dagelijks lezen, vrij lezen, lezen wanneer je kan. Ik vind dat echt wel de kern van hoe taal in elkaar zit. Leerlingen die niet goed kunnen lezen, kunnen ook niet goed schrijven, denk ik. Hoe meer woorden je leest, hoe juister je gaat schrijven. Maar dat staat dus nog in de steigers. Er was niks. Dat geeft ons nu wel de kans om er echt ons ding van te maken. Ik droom van een school met overal boekenkasten en leesplekjes. Ik geloof dat als je leerlingen de opportuniteit geeft om te lezen, ze dat ook effectief doen.'