Boekenmeester Rien | In elke les een boek?

Een lezer pur sang was hij niet als kind, en toch had het boekenvirus hem toen al in zijn greep. ‘Ik vond teksten leuk, toneel spelen en vertellen. Die taligheid zit in mij’, zegt Rien. ‘Ik heb ook altijd amateurtheater gedaan. En nu is de collega-leescoach hier op school mijn motor. Ze heeft de opleiding gevolgd en is bezeten van jeugdboeken. Ze houdt de vinger aan de pols op vlak van taal en boeken en behoudt het overzicht over de klassen heen. Zij rijdt voorop en ik rij er met mijn fietsje achteraan.’

Waarom vindt hij boeken en lezen zo belangrijk? ‘Als leerkrachten moeten we aan leerlingen duidelijk maken dat je helemaal kan opgaan in een verhaal en dat als een filmpje in je hoofd kan zien, zonder dat daar een scherm bij nodig is. Meer nog, je mag zelf verzinnen hoe jouw personage en de wereld in het boek eruit ziet. Wat een voorrecht! Ik geef graag tegengas als het gaat over het grote aandeel van schermen in de vrijetijdsbesteding van kinderen.’

Je eigen grenzen en voorkeuren

Na jaren ervaring voor de klas, blijft meester Rien nog steeds even enthousiast en creatief. De boekenmicrobe geeft hij door met veel boeken in de klas. ‘De eerste lading komt uit de bib. Daar gaan we ongeveer vijf keer per schooljaar naartoe om te snuffelen en te lenen. Verder zijn er boeken van de klas zelf. Ik zorg voor een grote variatie zodat elk kind wel wat naar zijn gading vindt. Ons oudercomité is een grote zegen op dat vlak. Ze doen veel activiteiten en geven de school 3000 euro voor boeken. De helft van alle aangekochte boeken is voor de klasbibs en de andere helft gaat in mobiele boxen. Die draaien per graad rond. Elke maand krijgen kinderen zo nieuwe input. Dat is goed, want anders loop je zelf tegen je grenzen en eigen voorkeuren aan.’

‘Ik sta open voor leerlingen die het niet zo hebben met verhalen of romans. Misschien kan ik ze verleiden met sportpagina’s uit de krant of met kookboeken?’

Met een activiteit als vandaag, het voorstellen van hun favoriete personage, vult Rien het aanbod nog aan met boeken van thuis. ‘Die boeken komen in de boekentoren. Zo hebben we weer een nieuw aanbod. Er zijn wel wat ouders die investeren in boeken en zo profiteren we er mee van. Bovendien hielpen de ouders de afgelopen week hun kind mee te zoeken naar verkleedkleren, attributen ... Zo probeer ik het enthousiasme en de motivatie van de leerlingen thuis te laten borrelen.’

Over leeskastelen en leesbedden

De blikvanger in zijn klas is een heus leeskasteel. Eigenlijk is het de gigantische doos van de koekenverkoop, maar dat is er niet meer aan te zien. ‘De leerlingen hebben de doos bekleed met bladzijden uit oude boeken. Elk jaar vernieuwen we het wat. Vorig jaar hebben we aan de binnenkant de winnaars van de kinder- en jeugdjury gekleefd. Nu is er een luik gekomen om er een schimmenspel in te spelen. Voor de volgende boekopdrachten moeten ze het decor van een gelezen boek namaken. Dat kunnen we dan voor het schimmenspel gebruiken. Ik zoek altijd naar manieren om boeken zoveel mogelijk zichtbaar te maken. Daar heb ik veel plezier in.’

Eigenlijk heeft hij nog wel grote plannen met zijn boekenhoek. ‘Ik wil er een stapelbed in zetten. Onderaan komt dan een boekenkast met lichtjes en rekken. En boven komt dan een leesbed met dekentjes en kussens waar ze via het trapje naartoe klimmen. Ik hou van gezellige hoekjes. Een visueel rustige klas is niet zo mijn ding.’

Muzisch is meer dan beeldend

Ook zijn muzische lessen vertrekken vaak vanuit een boek. Hij geeft het voorbeeld van O echo, het stadsgeluidenboek van Stan Van Steendam: ‘Vorig jaar hebben we dat toegepast op winkelen. Het jaar ervoor op een regenbui. Je legt er ook gemakkelijk de link naar Paul van Ostaijen en de typografie mee. Er valt zoveel te doen met boeken. Ze worden dikwijls zo stiefmoederlijk behandeld. Teveel mensen zien ze alleen maar om te lezen.

Creatieve opdrachten bij boeken zijn tot mijn ongenoegen nog te vaak beeldopdrachten. Muzische opvoeding is nog heel vaak 100 minuten knutselen en 20 minuten drama of dans. Dat is jammer. Hoe dans je een boek? Hoe dans je op Mondriaan? Dat lijkt me de max. Daar wil ik nog meer over weten. Rien gaf eerder woordkunst, drama en dictie in de academie. Hij droomt van meer aandacht voor het muzische: ‘Van kruisbestuiving tussen taal, wereldoriëntatie en muzische vorming. Daar ligt mijn interesse en ervaring.’

‘Er valt zoveel te doen met boeken! Boeken lenen zich uitstekend om op een vanzelfsprekende manier geïntegreerd te werken. Ook om het thema van een les in te leiden grijp ik vaak naar een boek’

Het schoolniveau

Rien en zijn team worden ondersteund door de expertise van de leescoach. Er is ook een werkgroep taal. Een luxe, maar hij gaat daardoor zeker niet achteruit leunen. ‘De werkgroep taal brengt het lees- en taalonderwijs op school in kaart, stelt doelen en giet die in een actieplan zodat we weten waar we naartoe willen. Er is op school een grote openheid en bereidheid om dingen te proberen. We voerden Kwartiermakers in, gaan om beurt naar bijscholingen. We doen mee met de Poëziesterren, de Poëzieweek, de Voorleesweek en ook de Jeugdboekenmaand laten we niet zomaar voorbijgaan.’

En evalueren? ‘Ik bevraag de kinderen het liefst. Hoe goed vind jijzelf al dat je leest? Hoe graag lees je? Welk soort lezer ben je? Wat voor boeken mis je? Ben je vooruitgegaan? We hebben onze leerlingen en hun ouders bevraagd over het effect van het leeskwartier. Via de app Mentimeter deden we dat in real time.

Het Avi-niveau wordt niet strikt opgevolgd. Voor mij is het eerder een richtinggever. Mijn leerlingen moeten een boek in de eerste plaats zelf leuk en interessant vinden. De vijfvingertest is nadien heel handig. Ken je ook de rechten van de lezer? Die hangen uit in mijn klas.’

Durf keihard in te zetten op leesplezier

Welke belangrijke lessen over lezen heeft deze meester intussen geleerd? ‘Koppel technisch lezen en leesplezier los van elkaar. Durf keihard in te zetten op leesplezier en staar je niet blind op hoe goed of hoe slecht een kind leest. Er hangt een tekstje aan mijn klasdeur: ‘Er bestaan geen kinderen die niet graag lezen. Er bestaan alleen kinderen die het gepaste boek nog niet gevonden hebben.’