Overslaan en naar de inhoud gaan
Aanmelden
Home

Hoofdnavigatie

  • Home
  • Activiteiten
  • Cultuurpartners
  • Scholen
  • Ondersteuning
    • dynamoOPWEG
    • dynamoPROJECT
    • Kunstkuur
  • Acties
    • Cultureel bewustzijn
    • Beste Boekenjuf/meester
    • Poëziesterren basisonderwijs
    • Poëziesterren secundair onderwijs
    • Netwerk Lezen op School
    • Inspiratiedag
    • Cultuurdagen
    • Dag van de Cultuureducatie
    • Cultuur en onderwijs
    • Erfgoedweek
  • Inspiratie
Zoeken
Sluit zoekvenster
Sluit zoekvenster

Kruimelpad

  1. Home
  2. Hoe pak je een pestprobleem aan én werk je tegelijk aan het cultureel bewustzijn van je leerlingen?

Hoe pak je een pestprobleem aan én werk je tegelijk aan het cultureel bewustzijn van je leerlingen?

Aan de hand van kinderboeken, illustraties en boekjes die de kinderen zelf schrijven en illustreren verkent jeugdauteur Jan de Kinder samen met de leerlingen het thema ‘pesten’. de leerlingen ontdekken hun creatieve kant, ontdekken hun creatieve kant en tasten af hoe ze zich kunnen en willen gedragen op school.

Dat jeugdauteur Jan De Kinder naast zijn liefde voor tekenen en schrijven ook een passie heeft voor (straat)theater, improvisatie en vertellen, dat hoef je de kinderen van 3A niet te vertellen. In de Gemeentelijke Basisschool van Molenstede hangen de 21 leerlingen van de klas van juf Christel aan zijn lippen. Vloeiend gaat Jan over van een meer verbale uiteenzetting met veel vragen voor de klas naar een praktisch moment waarop de kinderen zelf kunnen tekenen, knippen en schilderen.

Zorgcoördinator Ria Peeters ziet het graag gebeuren. ‘We zijn al jaren actief bezig op onze school met ‘welbevinden’. Kinderen moeten zich goed en veilig voelen op school. Samenwerken aan een creatief project versterkt dat welbevinden enorm.’

Waarom pesten niet grappig is

Jan De Kinders voorbereiding is indrukwekkend: voor elk ontmoetingsmoment met de klas heeft hij verschillende activiteiten en stappen voorbereid. Hij begrijpt duidelijk dat afwisseling dé sleutel is om een groep kinderen geboeid te houden en weet hun aandacht goed vast te houden.

Jan legt een traject af met de leerlingen. Hij komt 5 keer naar de klas, verspreid over enkele weken. In de eerste sessie staan de culturele vaardigheden waarnemen en verbeelden centraal. De kinderen krijgen opdrachten als ‘Zoek met een verrekijker naar iets dat je mooi vindt. Zoek 4 geluiden in de klas of op school en beschrijf ze. Zoek een bepaalde geur en schrijf op hoe je je daar bij voelt. Teken de minst leuke plek op de speelplaats.’ De stap naar conceptualiseren en analyseren wordt ook gezet, met vragen over de tekening als drager, zoals ‘Wat voelde je tijdens het tekenen? Kan je zien dat je je droef voelde aan je tekening? Zou die er anders uitzien moest je je vrolijk hebben gevoeld? Hoe komt dat?’. De kinderen evalueren, reflecteren en becommentariëren.

Ik wil hen duidelijk meegeven dat ze zichzelf mogen zijn, hun eigen keuzes mogen maken. Luister naar jezelf, niet naar wat de buitenwereld je opdraagt. Het is een werkproces waarbij ze botsen op vragen en keuzes. Dat proces is belangrijk, niet het resultaat. Fouten maken mag!

Jan heeft het grote voordeel dat hij al een heel oeuvre bij elkaar heeft geschreven en uit verschillende eigen boeken kan putten. Van de Ezel die bleef staan (2009) komt aan bod, net als De Stier met de mooie Benen (2008) en Ben je bang in het bos, Grote Wolf? (2016). Maar het boek Rood - of waarom pesten niet grappig is blijft wel de leidraad. In plaats van het boek in het begin volledig te brengen, leest hij elke les enkele pagina’s voor - om de spanning erin te houden ...

Van Kamishibai tot krokodil

Om alle illustraties maximaal tot hun recht te laten komen, plaatst hij de tekeningen op groot formaat in een houten Kamishibai-theatertje. Hij deelt ook dagboekjes uit aan de kinderen en legt uit dat zijn eigen dagboeken één van zijn grote inspiratiebronnen zijn. Jan: ‘Ik ben begonnen met te laten zien hoe ik zelf werk, hoe een verhaal ontstaat. Bij mij vertrekken verhalen uit mijn eigen dagboeken. Gekruid met fantasie gaan ze een eigen leven leiden.’ Zo leren de kinderen hoe je een verhaal opbouwt, hoe verschillende personages op elkaar inwerken en wat je als lezer/kijker zelf kan invullen tussen de lijntjes.

De kinderen mogen hun dagboeken personaliseren, onder meer met een originele tekening op de cover: ze kiezen een dier, maken er een sjabloon van en vereeuwigen het met verf. Het wordt een kunstobject, maar ook een onderzoeksmedium. Jan: ‘Ik wil hen duidelijk meegeven dat ze zichzelf mogen zijn, hun eigen keuzes mogen maken. Luister naar jezelf, niet naar wat de buitenwereld je opdraagt. Het is een werkproces waarbij ze botsen op vragen en keuzes. Dat proces is belangrijk, niet het resultaat. Fouten maken mag! Ik merk dat ze het volhouden. De ouders vertellen dat de kinderen ‘s avonds spontaan verder schrijven in hun dagboeken.’

Tekstballonnen en geheimen

Bij een tweede sessie introduceert Jan storyboards: wat gebeurt er in het verhaal? Wie zijn de verschillende personages? In welk personage herken je je? Wie zou jij zijn in dit verhaal? Jan: ‘Ik heb toen ook de link gelegd met vervelende dingen die ik zelf als jongetje meegemaakt heb. Op die manier begrijpen ze en denken ze na over hun eigen ervaringen en posities binnen de groep.’ Aan de hand van tekstballonnen die ze zelf mogen toevoegen, kunnen de kinderen de personages zelf laten spreken. ‘Zo plaatsen ze zichzelf echt in het verhaal. Bovendien kan je op die manier het gegeven ‘erbij staan en niets zeggen’ introduceren.’ Elk kind krijgt de kans om een eigen verhaal te schrijven.

En er komt een leuk nieuw aspect bij: elke leerling maakt een geheim mini-boekje, dat verborgen zit in een groot, oud boek. ‘Ik vertel hen dat ik een koffer heb gevonden vol oude boeken, in een vervallen huis. Binnen in elk boek zit een mini-boekje waarin ze hun geheimen mogen schrijven én hun grootste wens voor hun toekomst. In tegenstelling tot het dagboek wordt dit boekje angstvallig afgeschermd van andere ogen, zeker van de ouders! Maar ik denk: wie nu al iets schrijft over zijn of haar toekomstdromen en daar af en toe naar teruggrijpt, die is al een beetje bezig met zijn pad te vinden’.

Rode elfjes

In de Openbare Bibliotheek van Diest wordt een toonmoment georganiseerd. Daar worden onder meer ook gedichten getoond die de kinderen maakten: ‘elfjes’ of gedichten van amper elf woorden verdeeld over vijf regels. De kinderen vonden inspiratie in Rood, door elk één woord uit het boek te halen en hun keuzes met elkaar te delen. Bovendien speelden ze met typografie en compositie. Jan merkt dat sommige kinderen vooral houden van het creatieve aspect, terwijl anderen het meer emotioneel aanvoelen. Ria Peeters: ‘De kinderen zaten heel snel in het project. Het werd op een boeiende en speelse manier aangebracht zonder bepaalde onderwerpen uit de weg te gaan.’

’t Zal WELzijn

Elke leerling moet zich fijn en veilig voelen op school. Zonder angst voor pesterijen. Via het project ’t Zal WELzijn -een initiatief van de VLOR i.s.m. CANON Cultuurcel en Iedereen Leest- ontdekten 54 scholen hoe cultuureducatie daaraan kan bijdragen. Ze werkten allemaal volgens de theorie van Cultuur in de Spiegel. Meer tips om aan welbevinden in de klas te werken vind je op onze inspiratiepagina.

Culturele vaardigheden en dragers

Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.

CIS cirkel basis

Culturele vaardigheden

waarnemen

  • Vanuit een waarnemende opdracht (vb. kijk eens om je heen in de klas door een leeg wc-rolletje: wat valt je op?) verzamelen de leerlingen informatie en leren ze aandachtig kijken en luisteren naar de wereld om hen heen.

verbeelden

  • Die observaties zet jeugdauteur Jan De Kinder vlot om in andere opdrachten, waarbij de kinderen worden aangemoedigd om hun verbeelding te gebruiken en zich alternatieve situaties in te beelden.

conceptualiseren

  • Door hun bemerkingen te conceptualiseren, kunnen de leerlingen nieuwe verhalen creëren met personages, illustraties en een narratieve lijn. Waar vertrek je van? Wat geef je eerst prijs? Wat kan ik meegeven tussen de lijntjes? Lichaamstaal, woorden, passief toekijken: alles wordt besproken en uitgetest aan de hand van vragen, hypothetische situaties en verhalen.

analyseren

  • De vragen die Jan elke sessie stelt, moedigen de kinderen aan om verklaringen te zoeken en hun eigen gedrag af te toetsen aan dat van hun klasgenoten. Zowel de eigen identiteit (Wie ben ik? Wat wil ik later worden? Wat schrijf ik over deze dag in mijn dagboek? Welke opties heb ik?) als de verhouding met anderen komt uitgebreid aan bod.

Dragers

Grafische tekens

  • Binnen dit project ligt een grote nadruk op taal, maar ook grafische tekens en illustraties spelen een grote rol. Het dier dat leerlingen kiezen om op de cover van hun dagboek te zetten is niet minder dan een symbool van hoe ze zichzelf (graag) zien.
Dien je eigen subsidieproject in
Auteur Sofie Rycken
School GBS De Buitenkans
Organisaties Trill vzw
Jan De Kinder
Onderwijsniveau
  • Basisonderwijs (lager en kleuter)
  • Gewoon basisonderwijs (lager en kleuter)
Thema
  • beeld
  • Cultuur in de Spiegel
  • literatuur en leesmotivatie
  • welbevinden en pesten
Sleutelcompetenties
  • Nederlands
  • Sociaal-relationele competenties
  • Burgerschap
  • Zelfbewustzijn
  • Cultureel bewustzijn
Schooljaar 2016-2017
Projectverantwoordelijke Zorgcoördinator Ria Peeters

Praktijkvoorbeelden

Toon alle praktijkvoorbeelden →
Leerling werkt aan muzieknummer op iPad

Songs & Beats leren BuSo-leerlingen plannen en samenwerken

Muziek, dat was het onderwerp waar de leerlingen van Sint-Gregorius in Gentbrugge vooral rond wilden bijleren in hun keuzemodule. De school zag hierin een uitgelezen kans om te werken rond planning en samenwerking: twee vaardigheden die niet evident zijn voor leerlingen met ASS. Samen met Tim Wuyts...

Lees meer
Leerling gaat creatief aan de slag met literatuur

Creatief omspringen met meertaligheid? Breng een schrijver in je klas!

In 2021 lanceerde de Vlaamse Gemeenschapscommissie Kunstenaars in de klas, een oproep om kunstprojecten te stimuleren in het Nederlandstalig secundair onderwijs. Een van de projecten die subsidies ontving, is de samenwerking tussen schrijver Arno Boey, het Atheneum Brussel en internationaal...

Lees meer

Leerkrachten én leerlingen ontdekken hun creativiteit tijdens Kunstkuur

Expertisedeling tussen leerkrachten. Muzisch sterker in de schoenen staan. De leerlingen laten kennismaken met de academie en met het plaatselijke Gemeenschapscentrum De Zeyp. Hun culturele blik verruimen. Hen de kans geven om hun creativiteit te ontdekken én te tonen… Het lijstje doelen waar de...

Lees meer

Het moois dat ontstaat als er ruimte is voor toeval en experiment

‘Vaak kiezen leraren op school nog voor sterk afgebakende muzische opdrachten. Dan is het fijn als zij én hun leerlingen, samen met een dko-docent, kunnen ontdekken wat voor moois er ontstaat als er ruimte is voor toeval en experiment.’ Aan het woord zijn Simon Vermeulen en Goedele Pauwelyn...

Lees meer
Leerlingen zitten in de klas en houden boomwhackers vast waarmee ze musiceren.

Leerstof herhalen, verdiepen en verwerken via beeld, dans en woord? Deze Kunstkuur toont hoe het kan

Tijdens muzische vorming dansen ze hoofdletters of zingen ze het verloop van de Eerste Wereldoorlog in een marslied. De krantenartikels die de leerlingen in de taalles schreven? Die gieten ze in een mediageniek journaal. Zo wekken Anke Vrinssen van Kunstacademie Dilsen-Stokkem en leraren Els Coox en...

Lees meer

Nieuws in de kijker

logo Poëziesterren secundair

Poëziesterren voor secundair onderwijs

De Poëziesterren geven poëzie een prominente plaats in het secundair onderwijs.

arrow leftpoëzie
Lees meer
Meisje houdt verfborstels voor gezicht vast

Kunstkuur: nieuwe aanvraagronde schooljaar 2023-24

Van 1 december 2022 tot 15 februari 2023 kan je je aanvraag indienen.

arrow leftKunstkuur
Lees meer
Inspiratiedag 2022

9/2 - Online infosessie Cultuurkuur voor organisaties

Hoe kan je als cultuurorganisatie Cultuurkuur inzetten om je scholenaanbod bekend te maken? In deze infosessie kom je te...

Lees meer
cover Seneca Kunst van het geven

WIN het boek 'De kunst van het geven'

Vincent Hunink verzamelde belangrijke delen uit Seneca's De Beneficiis over gunsten en het geven.. Maak kans op 1 van 3...

Lees meer
Mensen zitten in vergadering

Kom op SPREEK(k)uur!

Heb je een vraag over een (toekomstig) dynamoPROJECT of zoek je een kritisch klankbord voor je creatief project op...

Lees meer
Bekijk alles van nieuws

Nieuwsbrief

Schrijf meteen in en ontvang talrijke tips en inspiratie over meer en beter cultuuronderwijs op school, activiteiten, subsidies en deadlines, praktijkvoorbeelden en onze evenementen. Je mag de nieuwsbrief twee keer per maand in je mailbox verwachten.

 
 

Door in te schrijven stem je in met de privacyverklaring.

Voetmenu

Voor scholen

  • Activiteiten voor jouw klas
  • Cultuurpartners ontdekken
  • Jouw schoolpagina
  • Gratis vervoer met De Lijn
  • Financiële steun voor jouw project
  • Samenwerking school en academie
  • Acties en evenementen
  • Inspiratie
  • Reviews van leerkrachten

Voor cultuurpartners

  • Zo start je op Cultuurkuur
  • Organisatiepagina maken
  • Activiteit toevoegen
  • Culturele bestemming worden
  • Scholen in de buurt zoeken

Over Cultuurkuur

  • Over het platform
  • Kalender
  • Veelgestelde vragen
  • Schrijf je in op de nieuwsbrief

Contacteer ons

  • mailContactformulier
  • phone02 553 96 63
  • Facebook Volg ons op Facebook (opent in een nieuw tabblad)

Vlaamse overheid

Departement onderwijs & vorming

Koning Albert II-laan 15

1210 Brussel

Cultuurkuur.be is een initiatief van CANON Cultuurcel i.s.m. publiq (opent in een nieuw tabblad)

© 2022 Cultuurkuur

  • Contact
Cultuurkuur

Cultuurkuur.be is een officiële website van de Vlaamse overheid

uitgegeven door Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (opent in een nieuw tabblad)
Vlaanderen is cultuur en onderwijs