My Story: CLW-leerlingen schilderen hun eigen levensverhaal in het S.M.A.K.
Iedereen heeft een (levens)verhaal te vertellen. En elk verhaal kun je op heel verschillende manieren de wereld in sturen. Het Centrum Leren en Werken Kortrijk nam zijn leerlingen van het zevende jaar mee naar het S.M.A.K. Daar zetten ze hun eigen verhaal om in een schilderij op doek. ‘Creatief zijn, vuil worden en schilderen: dat doe ik graag!’
Leerkracht PAV Jo Bossuyt werkt nu al enkele jaren met haar leerlingen deeltijds leren en werken rond het internationale project My Story Map. Dat zet biografische verhalen in in de strijd tegen schooluitval. Dit jaar wilde ze het project uitbreiden. Na het gewoonlijke traject in de klas zetten de leerlingen van CLW Kortrijk hun verhaal ook nog eens om in beeldende kunst. Die samenwerking met het Gentse S.M.A.K. kreeg de steun van dynamoPROJECT.
Jo is ervan overtuigd dat elke leerling met de juiste begeleiding, motivering en geruststelling uitzonderlijke resultaten kan bereiken en zijn of haar cultureel bewustzijn kan aanzwengelen. Met My Story Map leren de leerlingen hun eigen verhaal te kiezen, in een helder verhaal te gieten, te verwoorden en uit te drukken in tekst en beeld: de ideale voorbereiding voor het dynamoPROJECT. ‘Vervolgens kregen ze in het S.M.A.K. een rondleiding en twee workshopnamiddagen, waarin ze hun eigen portret mochten schilderen’ zegt Jo.
Tips van leerkracht Jo Bossuyt
- Zorg voor een onderwerp. Weet precies waarrond je wil werken, zodat je niet in het ijle bezig bent.
- Zoek een goede organisatie om mee samen te werken. Het S.M.A.K was de ideale partner om durf en creativiteit op te wekken bij onze leerlingen.
- Leer en herhaal. Niet alleen de leerlingen groeien, ook de leerkracht. Ik ben van nature niet erg creatief, maar hou wel van kunst. Nu merk ik hoe ik zelf groei dankzij de opdrachten en technieken die ons zijn aangereikt. Volgend jaar wil ik dit project zelf met een nieuwe groep leerlingen herhalen. Het is te waardevol, ik gun het elke nieuwe klasgroep.
Inspiratie bij Warhol
‘Ik was een beetje bang dat we allemaal ons gezicht zouden moeten tekenen’, vertelt leerlinge Nikita. ‘Maar we hoefden de term ‘zelfportret’ helemaal niet zo letterlijk te nemen. We mochten om het even wat maken, als het maar uitdrukte hoe we onszelf zagen. Dat vond ik interessant, dus ik ben meteen beginnen denken over wat ik kon doen. Ik ben zwanger, dus het leek me logisch om daar iets mee te doen.’
Nikita schilderde het silhouet van een zwangere vrouw, met daarrond allerlei elkaar snijdende cirkels in felle en donkere kleuren. ‘De cirkels staan voor de positieve en negatieve aspecten van zwangerschap, en hoe die soms in elkaar overvloeien. Je kunt bijvoorbeeld rugpijn hebben als je zwanger bent, maar dan weet je ook: de baby groeit goed. Snap je? Ik haalde inspiratie bij de popart-kleuren van Andy Warhol, omdat ik diens Marilyn-portretten in het S.M.A.K. zo leuk vond.
Uniek
Ook klasgenote Wissal is enthousiast. ‘Het was superleuk’, zegt ze. ‘En totaal iets voor mij: creatief zijn, vuil worden en schilderen, dat doe ik graag. In een museum als het S.M.A.K. zie je goed hoe creatief mensen kunnen zijn. Je ziet werk dat je meteen tof of interessant vindt, en van andere dingen vraag je je af: “Wat is dit?!” Maar op zijn minst zie je iets unieks. Wij zagen bijvoorbeeld een ruimte vol met tubetjes. Iedereen zag er iets anders in: dat dat kan, is net het leuke aan kunst.’
Wissal schilderde twee groepen abstract aandoende kleine figuurtjes, met een open ruimte als een weg ertussen. ‘In het midden loopt mijn levensweg. De groep zwarte en grijze figuurtjes staat voor mensen die het slecht met je voor hebben, de gekleurde groep staat voor de goede mensen in je leven. Maar tussen de goede groep zitten een paar slechteriken, en omgekeerd. De inspiratie komt rechtstreeks uit mijn eigen leven: ik wist onmiddellijk wat ik wou doen.’
Er zijn altijd leerlingen die je aanvankelijk geen centimeter voor- of achteruit krijgt. Maar dan zie je ze enorm groeien en evolueren: voor hen doe je het!
Succesverhalen
Niet elke leerling vloog zo gezwind en vlot in de opdracht als deze twee. ‘Een van de jongens blokkeerde compleet en wou het S.M.A.K. zelfs niet binnengaan. Uiteindelijk is hij het museum op eigen houtje gaan verkennen en heeft hij toch een werk gecreëerd.’
Jo Bossuyt toont het schilderij in de tentoonstelling in de gang van de school: een monster met opengesperde mond. Zijn uitleg? Het monster dat altijd over hem hing en hem nu losgelaten heeft. ‘Die jongen droeg zijn lange bles altijd half over zijn gezicht, maar nu niet meer: hij kijkt voortaan voluit de wereld in. Dat zijn succesverhalen’, glundert de leerkracht. ‘Er zijn altijd leerlingen die je aanvankelijk geen centimeter voor- of achteruit krijgt. Maar dan zie je ze enorm groeien en evolueren: voor hen doe je het! Als leerkracht vind ik het telkens ongelooflijk om te zien gebeuren.’
Wil jij ook samenwerken met een culturele organisatie in jouw klas? Dat kan!
- De dynamoPROJECT-subsidie neemt voor jou de financiële drempels weg. Je krijgt tot 2000 euro voor jouw artistiek project op school. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
- Ontdek de kunstenaars en cultuureducatieve organisaties op Cultuurkuur. Of kies je eigen partner in je schoolbuurt.
- Op zoek naar inspirerende voorbeelden van andere scholen? Doorzoek onze praktijkvoorbeelden op onderwijsniveau of discipline.
Versterk cultureel bewustzijn in de klas.
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek hoe.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- Tijdens de rondleiding in het S.M.A.K. bekijken de leerlingen de uiteenlopende werken die er hangen, en bestuderen ze de gebruikte technieken.
verbeelden
- Tijdens de workshop maken de begeleiders een foto van elke leerling. Met loodpotlood trekken ze de contouren van hun beeld na. Ze draaien het blad om en maken vervolgens een afdruk van hun potloodtekening op een wit blad papier.
- In het voorbereidende traject is een eerste opdracht: vertel in één minuut een verhaal waarmee je zegt wie je bent.
- Uiteindelijk maken de leerlingen een zelfportret, niet zozeer op basis van hun beeltenis, wel op basis van hun verhaal. De resultaten zijn enorm uiteenlopend.
conceptualiseren
- De leerlingen leggen uit wat ze gedaan hebben om hun verhaal te verbeelden, hoe, en waarom.
analyseren
- Tijdens de rondleiding in het S.M.A.K. bespreken begeleiders en leerlingen een aantal van de werken die er hangen.
- Tijdens de tentoonstelling op school bekijken en analyseren de leerlingen elkaars werk.
Dragers
lichaam
- Nikita bedenkt een originele manier om haar werk te signeren: ze drukt haar duimafdruk in de verf.
voorwerpen
- De leerlingen leren werken met verschillende technieken en materialen: loodpotlood, houtskool, verf, canvas…
taal
- In de aanloopfase naar het project is taal het belangrijkste instrument: de leerlingen verwoorden hun eigen verhaal, zowel mondeling als schriftelijk.
Grafische tekens
- Tijdens de workshops ontstaat het zelfportret in verschillende fases, waarin de leerlingen ook verschillende technieken en materialen uitproberen. In de eerste schetsen gebruiken ze opvallend veel tekst: een overgang van de tekstuele/talige fase van het project naar het beeldende dynamoPROJECT.
- In latere fases van het beeldende project komen meer en meer abstracte grafische tekens aan bod, zoals cirkels en andere geometrische figuren waaraan expliciet betekenis wordt toegekend.