Paintshop - Scholieren exposeren zelfportretten in S.M.A.K.
Hoe zie jij jezelf? Waar kom je vandaan? Wie zijn je idolen? Wat wil je van je leven maken? Dit waren de vragen waarmee S.M.A.K. de leerlingen van het CLW, een school voor deeltijds beroepsonderwijs, deed nadenken over hun identiteit, afkomst, uiterlijk, hun positie op school en in de wereld. Met als resultaat een zelfportrettengalerij op doek, tentoongesteld in S.M.A.K..
Het CLW heeft een zeer specifieke leerlingenpopulatie. Jongeren die door het watervaleffect in deze vorm van onderwijs zijn terechtgekomen. Schoolmoe zijn, uit armoede komen, met een (lichte) verslavingsproblematiek kampen, of door omstandigheden niet naar school kunnen. Ze zijn door hun ouders het huis uitgezet of zijn jong ouder geworden en moeten in hun eigen onderhoud voorzien. Daarom werken ze drie dagen per week en gaan ze twee dagen naar school. De beleving van kunst staat zeer ver van hen af.
De eerste keer in een museum
‘Voor heel wat van deze jongeren is het de eerste keer dat ze in het S.M.A.K. komen of in een museum tout court’, vertelt Hidde van Schie, projectcoördinator participatie bij het S.M.A.K. ‘Sommigen beschilderden in eerste instantie liever elkaar, of de muur, maar dat kon hier. Door de drempel te verlagen en hen aan te moedigen om zelf aan de slag te gaan en uiting te geven aan hun gevoelens hopen we hen zich thuis te laten voelen in het museum.’
‘In de Paintshop (het atelier in het museum) gingen de leerlingen in november en december aan de slag met gastdocenten en kunstenaars. Tegen de achtergrond van de tentoonstelling These Strangers … Painting and People maakten ze allemaal een (zelf)portret op doek. De resultaten deelden we met het grote publiek in een portrettengalerij. Bezoekers ontdekken er hoe de leerlingen naar zichzelf en naar anderen kijken.’
Ontdekten wat ze gemeenschappelijk hebben
Het proces liep niet altijd van een leien dakje. ‘Dit is typisch een groep die in hun dagelijkse leven weinig met kunst in contact komt’, zegt Sybil, lerares en begeleidster. ‘Vaak hebben ze initieel geen zin om te komen. Zo’n museum is vreemd en saai. Ze zijn onverschillig of onzeker: ze weten niet hoe ze zich moeten gedragen.’ S.M.A.K. liet hen eerst kennismaken met de portretten uit de tentoonstelling en de gidsen gaven achtergrondinformatie waardoor ze gaandeweg ontdooiden. Door in etappes te werken ontdekten de leerlingen wat ze gemeenschappelijk hebben met kunstenaars. Gaandeweg gaven ze meer van zichzelf bloot. Het resultaat is verbluffend.