Overslaan en naar de inhoud gaan
Aanmelden
Home

Hoofdnavigatie

  • Home
  • Activiteiten
  • Cultuurpartners
  • Scholen
  • Ondersteuning
    • dynamoOPWEG
    • dynamoPROJECT
    • Kunstkuur
  • Acties
    • Cultureel bewustzijn
    • Beste Boekenjuf/meester
    • Poëziesterren basisonderwijs
    • Poëziesterren secundair onderwijs
    • Netwerk Lezen op School
    • Inspiratiedag
    • Cultuurdagen
    • Dag van de Cultuureducatie
    • Cultuur en onderwijs
    • Erfgoedweek
  • Inspiratie
Zoeken
Sluit zoekvenster
Sluit zoekvenster

Kruimelpad

  1. Home
  2. Samen voor meer cultuur op school: ‘Er is een energie ontstaan, die blijft stromen’

Samen voor meer cultuur op school: ‘Er is een energie ontstaan, die blijft stromen’

Cultuur een prominentere plek op je school geven, hoe doe je dat? Don Bosco Sint-Denijs-Westrem maakte er geen verhaal van ‘moeten’ van. Toch zitten cultuur en creativiteit na een tweejarig traject meer dan ooit in het DNA van de school. Leraren Wouter Ghijs en Annick Wallaert doen hun 7 sleutels tot succes uit de doeken.

"
'
"
"

Cera en CANON Cultuurcel ondersteunen scholen die meer cultuur in hun werking en lessen willen introduceren. Cultuur in de Spiegel (CiS) is daarvoor het uitgangspunt. Die cultuurtheorie sluit aan bij de eindtermen ‘cultureel bewustzijn.’

Tijdens een tweejarig traject kan de school rekenen op inhoudelijke coaching via een CiS-expert en op financiële ondersteuning zodat ze met een externe culturele partner kan samenwerken.

 

Sleutel 1

Een divers en krachtig kernteam

 

 

Wouter (leraar godsdienst, derde graad): ‘De kerngroep van 6 collega’s ontstond eerder spontaan. We komen uit de eerste, tweede en derde graad, geven verschillende vakken en kenden elkaar in het begin alleen ‘van ziens’. Om een echte groep te worden, gingen we op weekend met de camper. Bestemming onbekend. Dat typeert ons proces: we staken iets in gang zonder ons vast te pinnen op een concreet einddoel.’

 Annick (geeft Beeld in de eerste graad en grafische technieken in de tweede en derde graad): ‘Intussen zijn we een diverse, hechte groep, waarin iedereen zich vrij voelt om te spreken. Onze band kunnen we na corona weer snel opnemen, want er is een energie die ook na 2 jaar nog stroomt. Het is een engagement, ja, maar zo heeft het nooit gevoeld. We hebben geen werkvergaderingen, wel wandelingen, etentjes … Het mag gezellig zijn. Dat helpt om door te zetten.‘

 

Sleutel 2

Met leerlingen uit elke graad, elke afdeling

 

 

Wouter: ‘We wilden het project niet toespitsen op 1 klas, 1 jaar, een afdeling of vak. We wilden verbeelding op heel de school een plaats geven. Daarom was het niet alleen belangrijk dat de leraren uit diverse hoeken kwamen, maar ook de leerlingen. Om tot een kerngroep van een dertigtal leerlingen te komen, spraken we bij de start gericht leerlingen aan bij wie we een talent of interesse voor creativiteit vermoedden.’

Annick: ‘Die kerngroep weerspiegelt onze leerlingenpopulatie en zorgt voor continuïteit en uitbreiding. Gaan er zesdejaars weg, dan komen er weer anderen bij. Naast het artistieke, krijgen ze ook een fijne verbondenheid met leraren en jongeren uit andere klassen mee. Dat is bijna het mooiste van het hele verhaal.’

 

Sleutel 3

Met steun en vertrouwen van de directie

 

 

Annick: ‘Omdat we klasoverstijgend werken, is het moeilijk om die 30 leerlingen uit verschillende klassen lesvrij te maken. Daarom plannen we activiteiten vaak tijdens de middag. Als ze al eens uitlopen, is daar begrip voor. Toen we 3 dagen in het atelier van vzw Onbetaalbaar meedraaiden, waren ze zelfs lesvrij. Het is sterk dat de directie dat mogelijk maakt, ook al gaat het maar om één leerling uit een klas.’

Wouter: ‘Bij het vertrek van onze campertrip hadden we alle 6 een envelop met een mogelijke bestemming ingediend. De directeur heeft er dan eentje uit geloot. Dat was best symbolisch, want het toont hoe de directie ons van in het begin veel vertrouwen gaf en ons steunde om ervoor te gaan. Het Cultuur-in-de-Spiegeltraject in het kader van ‘Samen voor meer cultuur op school’ viel ook niet zomaar uit de lucht. Ook voorheen waren we al met cultuur bezig. Creativiteit in de brede zin van het woord hebben we altijd al een belangrijke vaardigheid voor onze leerlingen uit richtingen als hout, bouw, elektriciteit, informatica … gevonden.’

 

Sleutel 4

Zonder ‘moeten’

 

 

Wouter: ‘Het was niet onze bedoeling om elke collega op de CiS-kar te krijgen. We zorgen er wel voor dat iedereen ziet wat er gebeurt en weet waarmee we bezig zijn. Het leeft op school, onze acties creëren nieuwsgierigheid, er worden vragen gesteld. Initiatieven komen nu ook van andere collega’s. Zo contacteerden leraren Nederlands ons om hun idee rond Gedichtendag breder en concreter te maken met de hulp van andere afdelingen. Het resulteerde in een event dat de school in lichterlaaie zette.’

Annick: ‘Dat het geen verhaal van moeten is, is onze sterkte. Het wordt gedragen door mensen met interesse, vertrekt vanuit intrinsieke motivatie en verspreidt zich zo als een olievlek.’

 

Sleutel 5

Met een werfkeet in plaats van prikbord

 

 

Wouter: ‘Je kan niet naast onze werfkeet op het midden van de speelplaats kijken. Dat is toch iets anders dan een prikbord. We hebben ze in het begin van het traject geplaatst. Die plek is intussen het middelpunt van onze werking geworden, maar past ook binnen ons concept: we bouwen er stap voor stap aan verder. Net als op een werf.’

Annick: ‘Het is een levendige plek waar we allerlei activiteiten organiseren. Op vaste tijdstippen over de middag is ze open. Er ligt materiaal waarmee leerlingen zich artistiek kunnen uiten, er hangen reproducties van kunstenaars met wie we voor projecten samenwerken. In de zomer kwamen er eenvoudige houten meubels van de leraar hout bij. De werfkeet is deel gaan uitmaken van de identiteit van de school en zal ook blijven staan.’

 

Sleutel 6

Met een nieuwsbrief die het cultuurvuur brandend houdt

 

 

Wouter: ‘We hebben een nieuwsbrief naar de collega’s toe gelanceerd. Deze is vooral bedoeld om het vuur brandend te houden. Waarmee is de kerngroep bezig, wat zijn de plannen, een oproep om helpende handen, het favoriete kunstwerk van een collega …: het triggert collega’s omdat ze voelen dat het meer is dan de zoveelste werkgroep.’

 

Sleutel 7

Met een open aanpak zonder concreet slotevent

 

CiS-expert Els Bilcke, die het kernteam mee begeleidde tijdens het traject ziet nog een zevende sleutel tot succes. ‘In het begin dacht ik dat het project te open was. Het kon alle kanten uitgaan, maar ook nergens stranden. Als CiS-experts zien we het vaak liever afgelijnd. Ik was daarom geneigd om een rode draad voor te stellen of een concreet eindresultaat in het vooruitzicht te plaatsen. Maar deze school bewijst dat dat niet hoeft, dat hun openheid net hun sterkte is. Terwijl de kunstenaar na een slotmoment vertrekt en het allemaal afgelopen is, is het hier nog maar net begonnen.’

Annick: ‘We hebben niet gezocht naar megaspektakel, maar wilden het werkbaar houden vanuit onze eigenheid. Door ons niet vast te pinnen op 1 concreet event, werd een onverwacht gegeven als de lockdown ook geen domper. Ons project mislukte er niet door. De input van collega’s, CiS-expert Els Bilcke, leerlingen en kunstenaars hebben ons voort gestuwd en er kwamen alternatieven uit de bus. Ook voor volgend schooljaar is er al een ei waarop we broeden.’

Hoe deden zij het? Een greep uit de activiteiten.

  • Workshops voor collega’s op de pedagogische studiedag Op die manier was het hele corps op de hoogte van het project en van Cultuur in de Spiegel. Sommige collega’s sloten nadien ook aan bij de kerngroep. Het zorgde voor betrokkenheid en interesse van de andere collega’s.
  • Weekend Orval met de kerngroep leerlingen. Samen onderweg met de trein, samen aan tafel, schilderen, naar de sterren kijken, stilte ervaren: tijdens deze teambuilding vervaagden de grenzen tussen jong en al wat ouder, tussen leerlingen en leraren. Daar ontstond de ziel van de samenwerking. 
  • Meet en greet met regisseur Lucas Dhondt van de film ‘Girl’ en beeldend kunstenaar Lies Caeyers. Kunstenaars gaan hierbij in dialoog met de leerlingen en vertellen tijdens die ontmoetingen wat creativiteit en verbeelding in hun leven betekent. 
  • Drie dagen creëren met culturele partner vzw Onbetaalbaar Een dertigtal leerlingen van alle leeftijden en afdelingen creëerden er nieuwe voorwerpen uit wegwerpmaterialen. Deze activiteit kwam al vroeg in het traject om creativiteit snel in hun opleiding binnen te brengen. Annick: ‘Onze leerlingen werken in de lessen doorgaans aan afgelijnde projecten. Hier moesten ze meer out of the box denken en volledig vanuit hun verbeelding vertrekken. Ook de ruimtes en de mogelijkheden daar vormden een contrast met onze geordende werkplaatsen.’ 
  • Project met kunstenaars uit verschillende disciplines Het plan was om kunstenaars ateliers op school te laten geven om samen waar te nemen, te verbeelden, in taal om te zetten en verbanden te leggen. Leerlingen konden bij een discipline aansluiten en creëerden er werken die op de opendeurdag in de werkhuizen tentoongesteld zouden worden. ‘De inschrijvingslijsten lagen klaar in de werfkeet,’ zegt Wouter, ‘het werk van de kunstenaars was er voorgesteld (, maar de eerste lockdown stak een stok in de wielen. We zochten alternatieven op afstand om hen te blijven triggeren vanuit CiS. Zo braken we bijvoorbeeld plafondpanelen uit die we bij leerlingen thuis gingen afzetten om te bewerken. Die hangen nu te schitteren in de klassen.’

Culturele vaardigheden en dragers

Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.

CIS cirkel basis

Culturele vaardigheden

waarnemen

  • Tijdens de 3 dagen bij de Gentse vzw Onbetaalbaar werden de leerlingen eerst geprikkeld door waar te nemen en op zoek te gaan naar op het eerste gezicht waardeloze objecten.

verbeelden

  • Door na te denken over wat we wegwerpen en stil te staan bij het verhaal van een object, komen ze tot verbeelden en ontstaan er vanuit samenstellingen nieuwe objecten.

conceptualiseren

  • Tijdens dat proces gaan de leerlingen conceptualiseren door bijvoorbeeld de nieuwe identiteit van hun object te benoemen.

analyseren

  • Door het object een volwaardig identiteitskaart mee te geven, plaatsen de leerlingen hun object in een ruimere context, leggen ze verbanden en analyseren ze dus.
Dien je eigen subsidieproject in
Auteur Veerle Vanbuel
School Don Bosco Technisch Instituut
Onderwijsniveau
  • Secundair onderwijs
Thema
  • Cultuur in de Spiegel
Sleutelcompetenties
  • Cultureel bewustzijn
Schooljaar 2020-2021

Praktijkvoorbeelden

Toon alle praktijkvoorbeelden →
Leerling gaat creatief aan de slag met literatuur

Creatief omspringen met meertaligheid? Breng een schrijver in je klas!

In 2021 lanceerde de Vlaamse Gemeenschapscommissie Kunstenaars in de klas, een oproep om kunstprojecten te stimuleren in het Nederlandstalig secundair onderwijs. Een van de projecten die subsidies ontving, is de samenwerking tussen schrijver Arno Boey, het Atheneum Brussel en internationaal...

Lees meer

Leerkrachten én leerlingen ontdekken hun creativiteit tijdens Kunstkuur

Expertisedeling tussen leerkrachten. Muzisch sterker in de schoenen staan. De leerlingen laten kennismaken met de academie en met het plaatselijke Gemeenschapscentrum De Zeyp. Hun culturele blik verruimen. Hen de kans geven om hun creativiteit te ontdekken én te tonen… Het lijstje doelen waar de...

Lees meer

Het moois dat ontstaat als er ruimte is voor toeval en experiment

‘Vaak kiezen leraren op school nog voor sterk afgebakende muzische opdrachten. Dan is het fijn als zij én hun leerlingen, samen met een dko-docent, kunnen ontdekken wat voor moois er ontstaat als er ruimte is voor toeval en experiment.’ Aan het woord zijn Simon Vermeulen en Goedele Pauwelyn...

Lees meer
Leerlingen zitten in de klas en houden boomwhackers vast waarmee ze musiceren.

Leerstof herhalen, verdiepen en verwerken via beeld, dans en woord? Deze Kunstkuur toont hoe het kan

Tijdens muzische vorming dansen ze hoofdletters of zingen ze het verloop van de Eerste Wereldoorlog in een marslied. De krantenartikels die de leerlingen in de taalles schreven? Die gieten ze in een mediageniek journaal. Zo wekken Anke Vrinssen van Kunstacademie Dilsen-Stokkem en leraren Els Coox en...

Lees meer
Leerlingen en leerkrachten beluisteren podcasts

Podcastproject 'Sounds Like C' leert luisteren naar erfgoed

De eeuwenoude ruïnes van de Gentse Sint-Baafsabdij inspireerden de leerlingen van het naburige Sint-Lievenscollege tot een serie podcasts die je bewuster leren omgaan met geluid én stilte. Wij gingen op bezoek en verwerkten onze impressies tot - je raadt het al - een podcast!

Lees meer

Nieuws in de kijker

logo Poëziesterren secundair

Poëziesterren voor secundair onderwijs

De Poëziesterren geven poëzie een prominente plaats in het secundair onderwijs.

arrow leftpoëzie
Lees meer
Meisje houdt verfborstels voor gezicht vast

Kunstkuur: nieuwe aanvraagronde schooljaar 2023-24

Van 1 december 2022 tot 15 februari 2023 kan je je aanvraag indienen.

arrow leftKunstkuur
Lees meer
Leerling steekt boeken in de lucht

Netwerk Lezen op School. Doe je mee?

Op zoek naar lesmateriaal en boekentips rond leesmotivatie en leesbevordering in de basisschool? Dan is het Netwerk...

Lees meer
Inspiratiedag 2022

9/2 - Online infosessie Cultuurkuur voor organisaties

Hoe kan je als cultuurorganisatie Cultuurkuur inzetten om je scholenaanbod bekend te maken? In deze infosessie kom je te...

Lees meer
cover Seneca Kunst van het geven

WIN het boek 'De kunst van het geven'

Vincent Hunink verzamelde belangrijke delen uit Seneca's De Beneficiis over gunsten en het geven.. Maak kans op 1 van 3...

Lees meer
Bekijk alles van nieuws

Nieuwsbrief

Schrijf meteen in en ontvang talrijke tips en inspiratie over meer en beter cultuuronderwijs op school, activiteiten, subsidies en deadlines, praktijkvoorbeelden en onze evenementen. Je mag de nieuwsbrief twee keer per maand in je mailbox verwachten.

 
 

Door in te schrijven stem je in met de privacyverklaring.

Voetmenu

Voor scholen

  • Activiteiten voor jouw klas
  • Cultuurpartners ontdekken
  • Jouw schoolpagina
  • Gratis vervoer met De Lijn
  • Financiële steun voor jouw project
  • Samenwerking school en academie
  • Acties en evenementen
  • Inspiratie
  • Reviews van leerkrachten

Voor cultuurpartners

  • Zo start je op Cultuurkuur
  • Organisatiepagina maken
  • Activiteit toevoegen
  • Culturele bestemming worden
  • Scholen in de buurt zoeken

Over Cultuurkuur

  • Over het platform
  • Kalender
  • Veelgestelde vragen
  • Schrijf je in op de nieuwsbrief

Contacteer ons

  • mailContactformulier
  • phone02 553 96 63
  • Facebook Volg ons op Facebook (opent in een nieuw tabblad)

Vlaamse overheid

Departement onderwijs & vorming

Koning Albert II-laan 15

1210 Brussel

Cultuurkuur.be is een initiatief van CANON Cultuurcel i.s.m. publiq (opent in een nieuw tabblad)

© 2022 Cultuurkuur

  • Contact
Cultuurkuur

Cultuurkuur.be is een officiële website van de Vlaamse overheid

uitgegeven door Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (opent in een nieuw tabblad)
Vlaanderen is cultuur en onderwijs