VBS Klein Seminarie en IKO Hoogstraten maken grootse keramiekkunst met kleine handen
Wat als je speelplaats ruimer wordt? Dan zoek je daar zoals Vrije Basisschool Klein Seminarie in Hoogstraten een fijne invulling voor. Wat als je al een geweldige samenwerking met een kunstacademie zoals het IKO hebt? Dan vraag je hen als partner om je idee te helpen realiseren. En wat als je professionele apparatuur in kleine handen geeft? Dan krijg je prachtige stapstenen uit keramiek als resultaat!
Toen de speelplaats van de basisschool werd uitgebreid, groeide het idee om een pad in klei te maken met daarin de visiewoorden van de school als rode draad. Was het technisch en budgettair haalbaar? Een overleg met keramiekdocenten Kelly De Wilde en Machteld Steukers van IKO gaf uitsluitsel. Na hun ‘go’ was dit dynamoPROJECT geboren.
Voor de keramiekdocenten mocht het wel nog een tikkeltje artistieker. ‘Zo kwamen we bij Kandinsky en zijn gekke beestjes uit’, vertelt Machteld. ‘We hebben de leerlingen over deze kunstenaar verteld en iedereen heeft een eigen Kandinsky-dier ontworpen. Kelly en ik hebben met elementen daaruit een ontwerp samen gepuzzeld. Zo zullen de 40 verschillende tegels een vijf meter groot dier vormen.’
Wisselwerking
Een omvangrijk project dus. Daarom werken er ook twee klassen aan mee: de derde kleuterklas en het vijfde leerjaar. Waarom net die? Leen: ‘Kleuters werken spontaan en proberen uit, maar hebben niet altijd voldoende kracht of voldoende ontwikkelde fijne motoriek. Daarbij helpen dan de leerlingen van het vijfde leerjaar. Als deze kleuters volgend schooljaar naar de lagere school overstappen, zullen ze de zesdeklassers ook als vertrouwenspersoon kunnen aanspreken.’
Naar het keramiekatelier
Aan keramiek kan je niet aan één stuk door werken. De tegels uitsnijden, erin stempelen of er letters aan toevoegen, het droogproces, het glazuren en bakken: dat heeft zijn tijd nodig. Vier namiddagen gespreid over twee maanden zijn de leerlingen daarom in het keramiekatelier van IKO aan de slag gegaan.
‘Het was fijn dat het in ons atelier doorging’, zegt Machteld daarover. ‘Daar staan de ovens, de apparatuur en andere zaken die de leerlingen niet kenden. We hebben tijdens een rondleiding uitgelegd hoe de ovens werken, gevraagd wat ze thuis van klei hebben … Ze waren heel verwonderd en onder de indruk van wat ze zagen.’
En toen begon het echte werk. ‘De kleuters deden in de ene ruimte bijvoorbeeld de voorbereiding van de klei. Ze sneden er met een dikke ijzerdraad in, liepen er met hun schoenen over, duwden er blokjes of touwen in … Het was allemaal heel tactiel. Ondertussen zorgden de vijfdeklassers in een andere ruimte voor de uitgesneden letters. Ze werkten aan hetzelfde, maar door corona mochten de klasbubbels niet gemengd worden.’
Tips van leerkrachten Kelly en Machteld
- Bereid je project goed voor. We hebben vooraf hard over de organisatie nagedacht. Daardoor liep alles vlot en stootten we nergens op problemen. Ons doorschuifsysteem met een opdracht per eiland heeft gewerkt. De keramisten hebben ook een online gesprek gehad met de kleuterjuf. Wat kunnen vijfjarigen? Ik had er geen idee van. We zijn het immers niet gewoon om met kinderen te werken. Het trok me op een prettige manier uit mijn comfortzone.
- Zorg voor een trekker. Voor dit project was dat Alexandra Vinck, beleidsondersteuner van IKO. Zij zette mee de lijnen uit, sprak de juiste mensen aan, stroomlijnde ideeën, scheef mee het subsidiedossier … Zo zijn scholen sneller geneigd om in een project mee te stappen.
- Durf groepen van verschillende leeftijden samen te zetten. Ga niet altijd voor de veilige keuze. Met grotere leeftijdsverschillen is er meer mogelijk.
- Doe iets met kinderen wat je normaal alleen met volwassenen zou doen. 'Dat gaat niet lukken, dat gaat gevaarlijk zijn', hoor je dan. Laat je niet afschrikken. Hoe jonger je doelgroep, hoe meer voorbereiding wel. Maar met onze professionele materialen en technieken kunnen we een stap verder gaan dan wat binnen de mogelijkheden van de school ligt.
- Zorg voor voldoende helpende handen. Omdat we de twee klasgroepen niet mochten mengen door de coronamaatregelen, zijn er enkele keramiekcursisten komen helpen. Na een oproep hadden we meteen een pak vaardige handen bij elk eiland.
- Zoek aansluiting bij de leerplandoelen. Klei is een medium dat historisch en cultureel gemakkelijk te koppelen is aan verschillende leergebieden. Keramiek en geschiedenis? Dan denk je aan een Griekse vaas. In de kleuterschool zijn we op de computer naar de klei- en steenfabriek van Rijkevorsel gaan kijken en ontdekten we hoe stenen worden gemaakt …
Nieuwe technieken
Het was bovendien niet mogelijk om allemaal tegelijkertijd aan de tegels te werken. ‘Dat overzicht moesten we echt goed bewaken’, vertelt Machteld. ‘Tegelijkertijd wilden we de leerlingen ook de kans geven om te experimenteren. Daarom voorzagen we kleinere opdrachten. Daarbij hebben we ingezet op technieken die de leerkrachten zelf in de klas kunnen gebruiken.’
‘Zo hebben ze worstjes gerold omdat die ook in de tegels terugkwamen. Hoe doe je dat op de juiste manier? Met welke voorwerpen kan je dat doen? Ze maakten ook duimpotjes met oortjes en leerden op verschillende manieren knijpen zodat de klei een ander vorm kreeg. Die kleinere werkjes zijn ook allemaal gebakken en krijgen ze mee naar huis.’
'We wilden de leerlingen ook de kans geven om te experimenteren. Daarom voorzagen we kleinere opdrachten. Daarbij hebben we ingezet op technieken die de leerkrachten zelf in de klas kunnen gebruiken.'
Iedereen enthousiast
Intussen zijn de tegels zo goed als af. ‘Binnenkort gaan de leerlingen nog een laatste keer naar IKO om het resultaat te bewonderen. In de loop van volgend schooljaar krijgt het geheel een definitieve plek op de speelplaats. We willen dan echt een wauw-moment organiseren met de hele school om het te onthullen’, zegt Leen.
‘De kinderen die anders timide zijn en niks vertellen, kwamen nu hele verhalen doen. Dat geeft zo’n warm gevoel. Ook de leerkrachten zijn super enthousiast.’ En de academie? Die ziet de inschrijvingen voor de kinderateliers stijgen: een project met alleen maar winnaars dus!
Wil jij ook samenwerken met een kunstacademie in jouw klas? Dat kan!
- De dynamoPROJECT-subsidie neemt voor jou de financiële drempels weg. Je krijgt tot 2000 euro voor jouw artistiek project op school. Lees de voorwaarden van een dynamoPROJECT.
- Ontdek de kunstenaars en cultuureducatieve organisaties op Cultuurkuur. Of kies je eigen partner in je schoolbuurt.
- Op zoek naar inspirerende voorbeelden van andere scholen? Doorzoek onze praktijkvoorbeelden op onderwijsniveau of discipline.
- Liever een 3-jarige samenwerking met een academie uit de buurt? Misschien is Kunstkuur wel iets voor jou!
Culturele vaardigheden en dragers
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- Voorbeelden van het werk van Kandinsky bekijken ter inspiratie.
- De ovens en hun werking bekijken.
- De klei zelf voelen en ervaren.
verbeelden
- Eigen figuren à la Kandinsky creëren.
- Eigen composities maken in reliëf.
- De letters vormgeven voor de kernwaarden van de school.
- Voor elk kernwoord van de school een vorm zoeken die erbij past: het touw staat voor verbondenheid, kroontjes voor respect, handjes voor zorgzaamheid …
conceptualiseren
- Het begrip ‘keramiek’ concreet maken: zijn er thuis dingen die je van keramiek hebt?
analyseren
- Wat gebeurt er met een worstje van klei als je te hard rolt? Hoe komt het dat het ene dik en het andere dun is?
Dragers
lichaam
- Hoeveel druk oefen je uit met je handen?
voorwerpen
- Klei, ijzerdraad, stempels, ovens …
taal
- Verschillende begrippen rond keramiek worden aangeleerd.
Grafische tekens
- Symbolen worden gebruikt om de kernwaarden van de school af te beelden.