Kunst in de slipstream van de Bibtruck
Al vijf jaar trekken leerkrachten Yoeri en Julie van de Academie voor Beeldende Kunst & Media in het spoor van de Bibtruck naar Genkse basisscholen. Net die link tussen boeken, taal en muzische vorming maakt dit Kunstkuurproject zo relevant. De halte vandaag? Basisschool Mickey Mouse-De Sleutel.
Altijd als de Bibtruck arriveert, is meester Yoeri of juf Julie van de academie ook van de partij. De leerlingen van basisschool Mickey Mouse-De Sleutel weten dat intussen goed. Yoeri haalt inkt, rollers, mooi papier en isomo uit de laadruimte van de bibtruck. Daarmee experimenteert het derde leerjaar van juf Rita met diepdruk. Ze tekenen griezelige creaturen, krassen die in isomo en stempelen vervolgens alles op papier. Engerds met scheve neuzen, wratten en kriebelbaarden komen tot leven, recht uit Roald Dahls ‘Griezels’.
Een grote nood aan een sterkere muzische invulling
De Kunsttruck reed voor het eerst uit in 2015 en hing z’n karretje aan de al bestaande Bibtruck. Die mobiele bibliotheek doet maandelijks de Genkse basisscholen aan. Ze helpt de Kunsttruck op logistiek vlak en ondersteunt het project ook met een rijke boekenkennis en uitgebreide expertise.
Het idee voor die combo kwam van enkele leerkrachten van de academie, onder wie (juf) Julie Van Aelst. Uit een enquête bij Genkse scholen bleek dat er een grote nood aan een sterkere muzische invulling was. Ook de koppeling van taal en kunst sloeg aan. De stad engageerde zich om het project in 14 scholen voor 3 jaar te financieren, want taalachterstand en talentontwikkeling zijn in Genk belangrijke aandachtspunten.
Die 3 jaar werden er 5 en met de komst van Kunstkuur kon ook het aantal deelnemende scholen uitbreiden. 'We bereiken nu alle 21 basisscholen van Genk, ook de buitengewone', zegt Julie. 'In elke school geven we in het spoor van de Bibtruck aan 1 klas 2 lesuren muzische vorming. De 7 scholen met de meeste GOK-en SES-uren krijgen dankzij Kunstkuur een intensiever traject.' Basisschool Mickey Mousse-De sleutel is er daar een van. Bij hen komt Yoeri 4 lesuren per maand co-teachen, 2 uur in het vijfde en 2 uur in het derde leerjaar. Er hoort ook een navormingstraject voor het hele schoolteam bij, gegeven door leerkrachten van de academie.
Beeld aan taal koppelen
Een boek is altijd het vertrekpunt voor de Kunsttrucklessen. 'De Griezels van vandaag zitten ook in onze taalmethode', zegt juf Rita. 'Zo sluit wat Yoeri doet aan bij de andere lessen. De muzische ideeën laat ik graag van hem komen omdat zijn expertise daarin veel groter is.' Maar zelf trekt ze dan ook haar schort aan. Ze helpt, bevestigt waar nodig, kent de haantjes-de-voorste en de leerling die onzeker is. Dat maakt de wisselwerking sterk. En intussen steelt ze ideeën en werkvormen.
'Yoeri brengt een boek op zo’n manier dat de taal van onze kinderen sterk verrijkt wordt. Hij prikkelt die kinderen zo sterk dat ze zelfs vragen naar het boek of er thuis rond gaan knutselen. Tel daarbij nog de dingen die hij maakt, de taal die daarbij komt kijken en elk kind dat op zijn niveau kan werken. Dat geeft een perfect plaatje. Ik zie leerlingen met zware rugzakjes hier tot rust komen en trots met hun werk zwaaien.'
Ook zelf steekt ze er veel van op. 'Yoeri zegt altijd duidelijk hoe je eraan begint, wat de valkuilen zijn. Hij geeft nuttige tips over hoe je een verfborstel vasthoudt, hoe je gebroken waskrijtjes voorkomt of duurzaam materiaal kan aankopen. Dat maakt dat ik me intussen genoeg gesterkt voel om dingen in de klas uit te proberen.'
‘Ik neem niet alleen barrières bij leerlingen weg, maar ook bij leerkrachten’
Altijd op maat
Meester Yoeri Slegers co-teacht in de verschillende scholen met heel wat leerkrachten. 'Die zijn allemaal anders', zegt hij. 'Juf Rita vindt het bijvoorbeeld belangrijk dat haar klas netjes achterblijft. Daar hou ik rekening mee. Sommigen komen zelf met boekideeën, maar er zijn er ook die onze tips handig vinden. Zo werk ik altijd een beetje op maat en altijd doet de leerkracht mee. Ik zie bij hen een grote groei. Ik neem dus niet alleen barrières bij leerlingen weg, maar ook bij de leerkrachten.'
En wat steken de academieleerkrachten zelf op? 'Ik leer bij over leerlingen met leerproblemen en leer beter op hen inspelen', zegt Julie.'Ook op het vlak van klasorganisatie sta ik sterker. Vroeger liet ik bijvoorbeeld alle leerlingen samen aan het bord een groen potlood halen. Nu weet ik dat ik ze beter per rij laat komen of gewoon een groen potlood op ieders bank kan leggen. Dit geeft ons bovendien de kans om bij leerlingen te komen die we anders niet bereiken. Ik zie nu ook meer de armoede in Genk. Ik leer deze stad dus beter kennen.'
Huisbezoeken
Voor kinderen die veel talent en zin in deze lessen tonen, dokterde de academie een systeem van huisbezoeken uit. Julie: 'De kinderen moeten we niet overtuigen om naar de academie te komen, de ouders wel. Het vraagt een engagement van hen, want zij moeten voor deze jonge doelgroep nog taxi spelen. Daarom gaat een leerkracht van de academie samen met een vrijwilliger op huisbezoek. We hebben dan een kaartje bij waarop staat ‘je kind heeft talent’. Dan zie je die ouders glunderen. Zo hebben we dit jaar nu toch een 10-tal kinderen kunnen inschrijven.'
'Ons aandachtspunt voor de komende jaren is de expertisedeling. Hoe zorgen we dat de dingen die we leren, meer doorstromen naar alle academieleerkrachten? Hetzelfde geldt voor de scholen: hoe komen de muzische tips bij alle leerkrachten terecht? Graag willen we ook nog een partnerschap sluiten met een hogeschool om de effecten van de Kunsttruck te meten. Dit is een grootschalig en langlopend project. Het zou fijn zijn als we de impact wetenschappelijk in kaart konden brengen.'
Tips van Julie, Yoeri en hun directeurs
- De academieleerkracht is een belangrijke succesfactor. Julie en Yoeri zijn erg flexibel. Ze reiken nieuwe materialen en technieken aan én hebben oog voor de haalbaarheid van een activiteit in een gewone klasomgeving. Ze wijzen ook op mogelijkheden met aanwezig materiaal en benadrukken dat het proces, het experiment belangrijk is.
- Zorg voor een gemeenschappelijke voedingsbodem. Alle partners delen hier hetzelfde doel: het ontwikkelen van talenten en het verhogen van de taalvaardigheid.
- Treed ook naar buiten. Met de Jeugdboekenmaand bezoeken de deelnemende klassen de bibliotheek. Daar maken ze werkjes voor de tentoonstelling rond André Sollie. In juni is er een opendeurdag op de academie. Dat kan de aanleiding zijn om alle Kunsttruck-klassen met de bus naar daar te brengen voor een bezoek en workshop. Ook een tentoonstelling op het einde van het jaar in het shoppingcenter in Genk staat op het programma.
- Haal drempels bij ouders weg. Zij worden uitgenodigd op de laatste Kunsttruck-workshop om mee te komen doen. Met Kunsttruck-cheques werd de financiële drempel in het verleden verlaagd.
Culturele vaardigheden en dragers
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- Een voorbeeld op het bord verduidelijkt wat Yoeri vertelt over ‘binnenstebuiten tekenen’: je begint niet met de ovalen vorm van een gezicht, maar met een neus, ogen, haren.
- Hoe weet je of er voldoende verf op de rol is? Luister ernaar, hoor je het wat sissen, ritselen als je eroverheen rolt?
verbeelden
- De griezels die in het boek beschreven worden, krijgen van de leerlingen een gezicht. Yoeri leest een fragment voor en vraagt Hoe zou het komen dat die zo stinkt? Een leerling antwoordt: “Ik teken een drol op zijn hoofd.”
conceptualiseren
- In het prentenboek ‘De tijger die koning wou zijn’ is de tijger heel grafisch getekend. Hij lijkt niet op een tijger, maar de woeste kracht en de typische kenmerken zitten er wel in. ‘Als jij het een tijger vindt en de juf zegt ‘mooie tijger’, dan is het een tijger’, benadrukt Yoeri dan.
- Het concept van diepdruk ervaren en uitproberen en het verschil met hoogdruk uitleggen.
- Bijvoorbeeld je compositie analyseren. Hoe los ik het op als ik het hoofd te groot tekende? Wat als het te klein uitvalt, of te veel naar rechts staat?
Dragers
lichaam
- Naar een verhaal luisteren
voorwerpen
- Isomo, inktrollers…
taal
- Het verhaal uit het boek
Grafische tekens
- De illustraties uit het boek