Van grondplan tot gevel: Leon Stynen in ere hersteld

In 2018 zetten het Vlaams Architectuurinstituut (VAi), deSingel, de Provincie Antwerpen en Stad Antwerpen het oeuvre van de Belgische architect Léon Stynen (1899-1990) in de kijker. Iedereen die regelmatig in Antwerpen komt, kent verschillende gebouwen die hij ontwierp. Zijn gevels zijn een typerend, herkenbaar element. Daarnaast was hij een drijvende kracht in de verdere ontwikkeling van het architectuuronderwijs in België.

Samen sterker

Rosan Meijer van VAi was de belangrijkste schakel in de samenwerking met de scholen: ‘Het Vlaams Architectuurinstituut ontwikkelde een uitgebreid programma rond Léon Stynen. We zagen een opportuniteit om ons specifiek tot jongeren te richten en klopten aan bij H. Pius X-Instituut, een school die eerder al had laten weten dat ze graag eens wilden samenwerken.’ Gert Renders van H.Pius-X bevestigt: ‘We proberen met onze leerlingen Architecturale Vorming ook buiten de schoolmuren te werken en externe samenwerkingen aan te gaan.’

Rosan: ‘Vanuit het VAi besteden we veel aandacht aan het maakproces en vakmanschap. Een samenwerking met leerlingen Houttechnieken van Don Bosco Technisch Instituut in Hoboken leek ons dus een grote meerwaarde. Ook in de ontwerppraktijk van Eagles of Architecture – het architectenbureau dat de scenografie van de tentoonstelling heeft uitgedacht – speelt vakmanschap een belangrijke rol. Het bureau stelde voor om de typerende gevels van Stynen samen met de leerlingen te herinterpreteren, een idee waarvoor iedereen meteen gewonnen was. In het voorjaar van 2018 ontwikkelden we samen een traject waarin architectuur en ambacht een evenwaardige rol speelden’.

Aan de slag

Bart Hollanders van Eagles of Architecture: ‘Wij waren meteen enthousiast: jonge mensen, studenten laten meeproeven van architectuur en een scenografie, dat is een extra stimulans voor ons en ik denk ook voor hen. We vergaderden eerst met de leraars, om af te stemmen hoe we er voor iedereen het beste konden uithalen. Na die gesprekken hebben we onze scenografie op punt gezet.’

In een eerste fase gingen de leerlingen van H.Pius-X creatief aan de slag met de plannen van Léon Stynen uit het Vlaams architectuurarchief. Gert: ‘Het project is niet in specifieke lessen apart aan bod gekomen. We hebben vooral gefocust op de projectdagen’. deSingel is coproducent van het project 'Stynen 2018' en stelde hiervoor ruimte op hun campus ter beschikking.

Projectdagen

Begin oktober kregen alle leerlingen een korte introductie over Stynen, van Bart Tritsmans (VAi) en Nina Serulus (Architectuurarchief Vlaanderen) en gaf Monica Monté een korte workshop fotografie. Later die dag wandelden de leerlingen langs verschillende ontwerpen van Stynen die ze observeerden en fotografeerden. Enkele dagen later maakten alle leerlingen samen een selectie uit het beeldmateriaal, om te tonen in de Stynen-expo voor het groot publiek. Daarna toonden de leerlingen van Don Bosco de leerlingen van H.Pius-X hoe je een architecturaal ontwerp omzet in een technische tekening en in een schaalmodel.

Rosan: ‘Het was leuk om te zien hoe vlot dat ging en hoe organisch. Het mengen van de twee groepen liep gemakkelijk’.

In een tweede fase werden de ontwerpen concreet omgezet in houten constructies. In november verzamelden alle leerlingen in de houtateliers van Don Bosco om er te werken aan de verschillende onderdelen. Midden december was de grote dag: de gevels werden afgewerkt en rechtgezet in de binnentuin.

Een boeiende ervaring

Gert: ‘Omdat het VAi graag meer wil inzetten op educatie hebben we samen beslist om ook een documentaire te maken. Daarbij wilden we graag de leerlingen aan het woord laten en dus vroegen hen om hun ervaringen te delen en elkaar te interviewen over het project. Dat leverde toffe gesprekken op over ons gezamenlijk project’.

Volgens Rosan waren alle partijen nauw betrokken. Het proces verliep heel organisch, met veel ruimte voor ieders wensen en mogelijkheden. Ook architect Bart Hollanders blikt tevreden terug en wil met plezier nog eens meedoen met zo’n project. Het was een boeiende ervaring voor alle partijen.

Tips leerkracht Gert:

• Kies een gemotiveerde externe partner. In het ideale geval beantwoordt het project zowel aan een nood van de school, als aan een nood van de partner en steekt iedereen er iets van op.
• Bij een project kan je perfect een tweede school betrekken. Dat is leerzaam voor de leerlingen en de leerkrachten.
• Bouw niet alleen functionele maar ook ‘sociale’ momenten in. Door allemaal samen te lunchen breek je het ijs en wordt er ook informeel allerlei info uitgewisseld.
• Denk op voorhand goed na over hoe je verschillende schoolvakken kan betrekken. Tijdens de les Nederlands kunnen er bijvoorbeeld teksten worden geschreven of interviews worden voorbereid.