Een schoolkoor opstarten is meer dan alleen zingen. Denk bijvoorbeeld aan een goede houding aannemen, concentratie en correct ademhalen
Basisschool De kleine helden (Eeklo) is pas gestart in 2019, maar heeft nu al een schoolkoor. De nieuwe Freinetschool werkte daarvoor samen met Koor&Stem, de vereniging voor koren en vocale muziek. Dirigent Hans Helsen begeleidde twaalf leerlingen uit de eerste en tweede graad. Het koortje zal na dit dynamoPROJECT een vaste waarde worden op de school.
‘Creativiteit is heel belangrijk in onze school’, zegt coördinator Sara Spanhove. ‘We merkten dat de meeste leerkrachten vooral kennis en talent hadden rond beeld, maar weinig rond muziek. Om dat over te kunnen brengen naar kinderen heb je een specifieke aanpak nodig. Via Koor&Stem zochten en kregen we de nodige ondersteuning.’
Gezocht: blijvende expertise
Koor&Stem vloog meteen enthousiast mee in het project. Ze vaardigden dirigent Hans Helsen af om zijn expertise te delen. ‘Het is gemakkelijk om kinderen een liedje aan te leren,’ zegt Sara, ‘maar samen zingen op de juiste toon, intonatie gebruiken en ritmisch bewegen, is minder evident.’
Hans leerde de kinderen en leerkrachten andere methodieken dan enkel voor- en nazingen. Hoe zing je mooi samen? Wat is belangrijk? Welke technieken kan je gebruiken? Eén van de leerkrachten die al talent had voor zang besloot zelfs om zich er verder in te ontplooien.
‘We wilden ook afstappen van populaire muziek’, vult Sara aan. ‘Die komt vanzelf binnen in de school. Samen met Hans kozen we voor echte, mooie kinderliederen. De leerlingen vonden het echt tof om eens met andere muziek bezig te zijn. Zelfs heel wat kinderen die niet in het koor zitten, zingen de liedjes intussen van begin tot eind mee!’
Zang als motor voor persoonlijke ontwikkeling
In onze Freinetwerking kunnen alle leerlingen een atelier kiezen waar ze maandelijks aan deelnemen. Daarin zitten kinderen van verschillende leerjaren bij elkaar. Het koor is er eentje van. Daarnaast starten schooldagen altijd met creatietijd, waarbij kinderen hun eigen projecten vormgeven. In de weken waarin er geen atelier was, repeteerde het koorgroepje van twaalf leerlingen elke maandag tijdens die creatietijd.
Sara zag een mooie evolutie in hun ontwikkeling: ‘In het begin was de groep niet op elkaar afgestemd. Pas na een aantal keer samen zingen, werd het een geheel. Sommige kinderen veranderen ook helemaal als ze zingen. Ze komen uit hun schulp en tonen wat ze kunnen. Anderen zijn van zichzelf al heel expressief en kunnen wat tempering gebruiken.’
‘Wanneer iemand een bepaald talent toont, wordt daar extra aandacht aan besteed. Zo kozen we bewust een klaplied omdat er een meisje was met een heel sterk gevoel voor ritme’
De leerlingen leerden veel meer dan alleen zingen. Denk bijvoorbeeld aan een goede houding aannemen en correct ademhalen. Om een tekst vanbuiten te leren en goed te zingen heb je ook concentratie nodig en doorzettingsvermogen. Waar ze in het begin gewoon een liedje zongen, kregen ze steeds meer focus en volgden de aanwijzingen van de dirigent. Ze stuurden zelf ook mee welke liederen ze kozen en welke bewegingen ze konden gebruiken.
In zes sessies naar een pril schoolkoortje
Hans heeft het volledige eerste atelier voorbereid en gegeven. Nadien evolueerden hij en de leerkrachten naar co-teaching. De leerlingen toonden bij elke sessie wat ze geleerd en geoefend hadden. ‘Hans had het ene na het andere toffe idee.’, zegt Sara. ‘Hij bracht ons verschillende manieren bij om koorzang aan te leren. In totaal hebben we zes sessies van twee uur gedaan. Zonder de subsidie van Cultuurkuur hadden we ons dat als pas opgestarte school niet kunnen veroorloven.’
In eerste instantie werkten de leerlingen toe naar een toonmoment, maar door de coronamaatregelen kon dat spijtig genoeg niet georganiseerd worden. Ter vervanging gaven ze wel een miniconcert aan de schoolpoort. ‘Het project stopt hier niet’, benadrukt Sara. ‘We hadden enkel wat hulp nodig om te starten. Het koor is vanaf nu een vaste waarde op onze school en krijgt een volwaardige plek.’
Tips van coördinator Sara Spanhove
- Zorg dat het project verder kan lopen nadat de externe partner vertrokken is. Integreer het in de schoolwerking in plaats van het als iets losstaand te zien.
- Zie de leerkansen voor leerkrachten. Het is belangrijk dat zij iets leren van het project en het kunnen meenemen in hun lessen.
- Start op tijd. Wij zaten al samen met Koor&Stem nog voor de subsidie goedgekeurd was. Het is belangrijk om de verwachtingen goed op elkaar af te stemmen.
- Plan voldoende overleg. Zorg dat iedereen goed op de hoogte is van de afspraken.
Culturele vaardigheden en dragers
Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.
Culturele vaardigheden
waarnemen
- De leerlingen luisteren naar de (zang)stem van Hans en kijken naar zijn handgebaren én naar elkaar.
verbeelden
- Om de liedjesteksten aan te leren worden vaak bewegingen gebruikt. Dat helpt om de tekst beter te onthouden.
- De leerlingen proberen zich onder begeleiding van Hans en de leerkrachten in te leven in het verhaal achter een lied.
conceptualiseren
- Klassikale en individuele gesprekken over concentratie, ademhaling, intensiteit …
analyseren
- Bij het afwerken van een muziekstuk denken de leerlingen na over waarom iets stiller gezongen wordt (bv. slaapliedje) of heel vrolijk (bv. over verliefdheid).
- Leerlingen leggen verbanden tussen de liedjesteksten en de realiteit.
Dragers
lichaam
- De leerlingen beelden teksten uit om boodschappen te versterken.
voorwerpen
- Piano als ondersteuning van het koor, om de juiste toon te vinden.
taal
- In het klaplied ‘Bim Bam Billy’ zingen de leerlingen woorden die geen betekenis hebben.
- Er is aandacht voor articulatie en intonatie.
Grafische tekens
- Voor het aanleren van sommige liederen hebben de leerkrachten en leerlingen het verhaal samen getekend om de tekst beter te onthouden.