Kom binnenkijken in ons hoofd

Wat zijn de principes van deze leerlingen?

‘Ik probeer hen zover te krijgen dat ze durven te zeggen waar ze voor staan, wat ze echt belangrijk vinden’, zegt hij. ‘Veel jongeren vinden dat moeilijk. Ze zitten midden in de puberteit en dan praat je niet gemakkelijk over jezelf. Ze zijn vooral bezig met dingen die belangrijk worden gemaakt door mensen naar wie ze opkijken.’

Elfjes-expert

Ook voor deze groep van 26 leerlingen tussen 14 en 18 jaar is het geen gemakkelijke opdracht. Ze zijn met veel en sommigen staan sceptisch tegenover poëzie of tonen weinig focus. Misha komt hier 13 lesuren. ‘Basisdingen als luisteren naar elkaar als het echt ergens over gaat, dat kunnen ze maar moeilijk. Een gedicht met 11 woorden schrijven? Dat gaat stroef en dan komt het plots toch en voelen ze zich elfjes-expert. Gelukkig hebben we hier de tijd om tot een resultaat te komen.’

Zoals ik nu ben, ben ik goed

‘Leerlingen leren omgaan met anderen, elkaars verschillen leren aanvaarden. Daar willen we in deze groep aan werken en daarom schreven we hen in voor deelname aan ’t Zal WELzijn’, vertellen de kernleraren van 3 en 4 Verkoop. Hoe probeert Misha dat? Met de aanvulzin ‘Ik wou dat …’ bijvoorbeeld. Ik wou dat ik slimmer, mooier, grappiger was … Hij leest het gedicht van Toon Telleghen voor dat afsluit met ‘Ik wou dat ik kon zeggen: zoals ik nu ben, ben ik goed.’ ‘Dat is een mooie manier om neer te zetten waar we met dit traject naartoe willen: Het is oké, we hebben allemaal onze gebreken.’

Zelfportret met knipsels en tekeningen

Sinds september heeft elke leerling in deze klas een flexibel leertraject. Ze krijgen hun doelen voor die week en beslissen zelf wat ze wanneer aanpakken. ‘Kringgesprekken en groepsopdrachten moeten de sfeer in de klas houden. En een muzisch project als dit kan daar ook aan bijdragen.’ Aan de muur hangen de resultaten van gisteren: zelfportretten op basis van hun persoonlijk principes, een gekregen compliment en hun antwoorden op de aanvulzin. Tekeningen, knipsels en letters geven het vorm.

Heftige, herkenbare thema’s

Ook op het programma: een film, gemaakt door leeftijdsgenoten. Zij vertellen daarin over de koffer die ze meetorsen. Hij is gevuld met pesterijen, overleven in armoede, het verlies van een vader of moeder. Heftige en voor veel leerlingen herkenbare thema’s. Die zijn het aanknopingspunt voor een nieuwe opdracht. ‘Wat heb je persoonlijk al meegemaakt? Zien gebeuren misschien? Kies een gebeurtenis en schrijf er een blad vol van.’ 

Geluidscollage

Dat verhaal dient als basis om in vijf stappen tot een gedicht te komen. Dat klinkt gemakkelijker dan het voor de meeste leerlingen is. Als het op papier staat, koppelen ze er geluiden aan die ze in de schoolomgeving opnemen. ‘Ze gaan het ook voorlezen en dan zal ik hen ook interviewen over henzelf.’ Misha heeft een achtergrond als radiomaker en zal met al die elementen een geluidscollage maken. Het eindelijke plan is om een kleine ruimte aan te kleden met alles wat ze al maakten en nog zullen maken. Een speaker speelt er de geluidscollage af. In dat kamertje kunnen schoolgenoten dan in hun hoofd stappen. Een heel bijzonder toonmoment zal dat worden …

Gedichten als deuren

Als tijdens de middagpauze een leerling vraagt of hij zijn gedicht mag voorlezen aan de leraren, dan wordt het even heel stil. De jongen schrijft over zijn biologische vader die hij niet kent en hoe dat ontbrekende stuk een gapend gat dreigt te worden. En al verwoordt hij het perfect op papier, erover praten met zijn moeder en stiefvader lukt niet. Misschien kan het gedicht hen laten binnenkijken in zijn hoofd?

Cultuur in de Spiegel

Taal en poëzie, fotografie, zelfportretten op papier, geluidscollages: Misha maakt cultuur hier tastbaar via verschillende dragers. Maar hij probeert ook verder te gaan dan louter woorden, geluiden en beelden te verzamelen. In de lijn met Cultuur in de Spiegel stimuleert hij de leerlingen ook om er betekenis aan te geven. Vanuit een creatieve invalshoek laat hij hen reflecteren op zichzelf, hun individualiteit, hun plaats in de samenleving. ‘Eigenlijk laten we hen dus nadenken over hun eigen cultuur. Concreet en levensecht zijn bij deze leerlingen daarbij sleutelbegrippen. Het valt bijvoorbeeld op dat de symboliek van de koffer in de film, die volstrekt duidelijk is voor mij, door niemand op dezelfde manier begrepen werd. Ze maakten andere associaties en die zijn natuurlijk niet fout.