Overslaan en naar de inhoud gaan
Aanmelden
Home

Hoofdnavigatie

  • Home
  • Activiteiten
  • Cultuurpartners
  • Scholen
  • Ondersteuning
    • dynamoOPWEG
    • dynamoPROJECT
    • Kunstkuur
  • Acties
    • Cultureel bewustzijn
    • Beste Boekenjuf/meester
    • Poëziesterren basisonderwijs
    • Poëziesterren secundair onderwijs
    • Netwerk Lezen op School
    • Inspiratiedag
    • Cultuurdagen
    • Dag van de Cultuureducatie
    • Cultuur en onderwijs
    • Erfgoedweek
  • Inspiratie
Zoeken
Sluit zoekvenster
Sluit zoekvenster

Kruimelpad

  1. Home
  2. Thomas More bouwt culturele leerlijn in bij bacheloropleiding leerkracht lager onderwijs

Thomas More bouwt culturele leerlijn in bij bacheloropleiding leerkracht lager onderwijs

De educatieve bacheloropleiding voor Lager Onderwijs van Thomas More Mechelen wil sterker inzetten op cultureel bewustzijn. De hogeschool doet dat door een leerlijn in te bouwen die gebaseerd is op de culturele vaardigheden van Cultuur in de Spiegel. Om de invulling te versterken, roepen ze met deze Kunstkuur de hulp in van Polien Boons van de Academie Mechelen.

een tentoonstelling met houten kubussen. Daarop staan werkjes van leerlingen uitgestald.
Een klas met lessenaars en stoelen. Daarop staan muziekinstrumentjes uitgestald.
Een collage van een kangoeroe lijf met het vleugels en het hoofd van een ezel.
Kleurrijke graffiti op een muur
"
"

‘Cultuur kwam zeker al aan bod in de opleiding, maar dat was eerder fragmentair’, vertelt docente Tine Van den Eynde. ‘Vanuit Thomas More kwam de vraag om een leerlijn uit te werken doorheen de volledige opleiding. Ik ging de expertopleiding rond Cultuur in de Spiegel volgen en combineerde dat met het maken van een diagnose van de opleiding. Wat deden we al? Waar lagen de kansen? Daar ontstonden de kiemen voor de leerlijn.’

Met die ruwe kiemen stapte Tine naar de academie waar ze zelf les volgde. De grootste noden zaten in onwetendheid en beperkte ervaring. Bij verschillende docenten was er veel onzekerheid rond cultureel bewustzijn en culturele expressie. Ze zochten dus iemand met de juiste mindset die invulling kon geven aan de leerlijn.

‘Polien en ik merkten ook dat collega’s niet altijd de taal en handvaten hebben’, zegt Tine. ‘Als je iets niet kan benoemen dan (her)ken je het niet, en als je het niet (her)kent kan je het niet benoemen. Ook dat is iets wat Polien aanreikt en waarin ze ons ondersteunt.’

"

Bewustmaking als eerste stap

‘Vaak is het benoemen op zich al voldoende om verandering in gang te zetten’, beaamt Polien Boons, kunstenares en leerkracht dko. ‘Het is mijn taak om de docenten bewuster en alerter te maken. Ik wil hen de juiste taal geven zodat ze er sterker bij stilstaan en de taal ook zelf gaan gebruiken.’  

In het eerste jaar van de Kunstkuur werkte Polien een aantal lessen mee uit en heeft ze ook een observerende rol. In het tweede en derde jaar zal ze de docenten bijstaan in het integreren van cultureel bewustzijn en culturele expressie in de lessen. ‘Er waren twee thema’s waarin we vorig jaar met verschillende collega’s al ingezet hebben op cultuur’, zegt Tine. ‘Die lessen werkte Polien verder uit. Een deel gaven we samen, als co-teachers. Als team leren we enorm veel van haar.’

Leerlijn door 11 thema’s en 3 studiejaren

Naast stage en de vakken van de lagere school, bestaat de opleiding in Thomas More Mechelen uit elf thema’s waarin leerinhouden geïntegreerd zijn. Het is daarin dat de leerlijn opgebouwd wordt. Binnen deze elf thema’s worden de culturele vaardigheden ingezet.

'We willen het cultureel bewustzijn in elk vak aankaarten, opentrekken en aanvullen'

Polien Boons, kunstenares en leerkracht dko

‘Dat heeft wel tijd nodig om het te laten inzinken en je er zeker bij te voelen’, zegt Tine. ‘Het blijft groeien. Gelukkig zijn alle collega’s mee op de boot gesprongen. We kunnen dit enkel verwezenlijken omdat het hele team meewerkt.’

"

De kracht van verbeelding

Een mooi voorbeeld is het thema ‘leer-kracht’ in de eerste fase van de opleiding. Hier leren de studenten lesvoorbereidingen maken binnen verschillende vakken. Niet iets waarbij je meteen aan cultuur denkt. Maar wat als je het koppelt aan Alice in Wonderland? Alle docenten waren bereid om het te proberen. Sommigen kwamen zelfs verkleed en brachten konijnen mee!

‘De verdienste van Polien en Kunstkuur is dat we eerst hebben ingezet op verbeelden, terwijl het gaat over het maken van lesvoorbereidingen’, legt Tine uit. ‘Om vat te krijgen op Alice in Wonderland, Lewis Caroll, het Victoriaans tijdperk, verschillende versies en illustraties, hebben we de studenten eerst zelf laten verbeelden.’

Ze leren ook spelen met taal en rekenen. Voor de lesvoorbereiding wiskunde moesten de studenten rekenproblemen bedenken. Zo kwamen ze uit bij de vraag: ‘Hoeveel koekjes moet Alice eten om genoeg te krimpen?’

"

Culturele vaardigheden als uitgangspunt

In het thema ‘kinderen van de muzen’ geven de afstudeerders zelf een les muzische vorming aan de starters van de opleiding. De culturele vaardigheden en dragers van Cultuur in de Spiegel zijn daarin mooi geïntegreerd. In één van de lessen gingen de studenten bijvoorbeeld aan de slag met readymades. De derdejaars verruimden het cultureel bewustzijn van de eerstejaars door heel expliciet in te gaan op het werk van Marcel Duchamp. Hoe kijken we daar nu naar? Wat betekende dat in die tijd?

Keuzevak ‘Expert Cultuuronderwijs’

Aanvullend op de leerlijn startte de lerarenopleiding met het keuzevak ‘Expert Cultuuronderwijs’. De studenten krijgen theoretische lessen over Cultuur in de Spiegel, maar ze proeven ook van de praktijk. Ze bezochten onder andere het atelier van Polien en volgden les op de academie. Intussen hebben de studenten zelf al een succesvol dynamoPROJECT gedaan.

‘Doorheen de jaren kunnen de studenten groeien’, zegt Polien. ‘Zo studeren leraren af met onderbouwde kennis en heel wat ervaring. Hopelijk geven ze het dan weer door aan hun eigen toekomstige leerlingen.’

Tips van leerkrachten Tine & Polien

  • Beschouw elkaar als gelijkwaardige partners. Toon interesse en wissel expertise uit.
  • Maak een strakke maar realistische planning. Het moet voor iedereen duidelijk zijn, en haalbaar.
  • Werk rond concrete doelen. De invulling mag niet te vaag zijn.
  • Goede, heldere communicatie is cruciaal. Iedereen moet weten wat de doelstellingen en verwachtingen zijn.
  • Zorg dat iemand de leiding neemt en het project trekt.

Culturele vaardigheden en dragers

Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.

CIS cirkel basis

Culturele vaardigheden

waarnemen

  • Les readymades: De leerlingen kijken naar dagelijkse voorwerpen en kiezen een voorwerp met een karakteristieke vorm.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen kijken naar illustraties uit Alice in Wonderland en beluisteren muzikale mogelijkheden van keukenmateriaal.
  • Thema Breek uit je klas: De leerlingen bekijken een graffiti van Gijs Vanhee en de omgeving errond.

verbeelden

  • Les readymades: De leerlingen schrijven associaties op bij het voorwerp dat ze kozen en bij de beschrijvingen van anderen. Nadien kiezen ze er eentje uit die de titel wordt van hun readymade.
  • Les readymades: De leerlingen plaatsen hun voorwerp op drie manieren op een sokkel om het te presenteren in een mini-tentoonstelling van readymades in de klas.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen maken een klanklandschap rond de illustraties van Alice in Wonderland.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen tekenen echte konijnen na die iemand meebracht naar de les.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen maken collages met oude gravures rond het thema Alice in Wonderland.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen spelen stukken uit het verhaal van Alice in Wonderland.

conceptualiseren

  • Les readymades: De leerlingen beschrijven de vorm en functie van een voorwerp (materiaal, kleur, textuur, aanvoelen, doel, toepassingen, …)
  • Thema leer-kracht: De leerlingen debatteren over oude gravures.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen praten over de betekenis van een verhaal of kunstwerk.
  • In de lessen worden de juiste begrippen en kunstenaars benoemd.

analyseren

  • Les readymades: De leerlingen bespreken elkaars readymades en titels. Ze leggen verbanden en geven elkaar feedback.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen koppelen oude gravures aan Alice in Wonderland.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen bespreken de gelijkenissen tussen de hertogin uit Alice in Wonderland en een schilderij van Quinten Matsijs
  • Thema Breek uit je klas: De leerlingen maken een tijdslijn van de evolutie van graffiti.
  • De leerlingen maken didactische analyses van de lessen.

Dragers

lichaam

  • De leerlingen verbeelden samen een levende machine met hun lichamen. Dit is gebaseerd op drie fragmenten van verschillende machines van kunstenaars, waaronder een kettingreactie.

voorwerpen

  • Dagelijkse voorwerpen gebruiken als materiaal om kunst te maken (bv. readymades).

taal

  • De leerlingen werken rond een zelfbedachte taal.

Grafische tekens

  • De leerlingen maken een grafische notatie van een muziekstuk (in symbolen).
  • De leerlingen zetten een abstract werk van tekens om in klank.
Dien je eigen subsidieproject in
Auteur Natacha Michiels
School Thomas More Mechelen-Antwerpen - Antwerpen
Kon. Academie Beeldende Kunsten
Onderwijsniveau
  • Hoger onderwijs
Thema
  • Cultuur in de Spiegel
  • Kunstkuur
Sleutelcompetenties
  • Nederlands
  • Andere talen
  • Cultureel bewustzijn
Schooljaar 2020-2021

Praktijkvoorbeelden

Toon alle praktijkvoorbeelden →
Leerling maakt scène klaar voor stop motion-filmpje

Anderstalige nieuwkomers leren zich creatief uitdrukken met theatertechnieken

De halftijdse onthaalklas voor anderstaligen van VBS Jan Rosier greep de kans om met theatermakers Amadeo Kollectif in zee te gaan rond creatieve expressie. Het resultaat? Samen theater maken, dwars door alle taalbarrières heen.

Lees meer
Leerling werkt aan muzieknummer op iPad

Songs & Beats leren BuSo-leerlingen plannen en samenwerken

Muziek, dat was het onderwerp waar de leerlingen van Sint-Gregorius in Gentbrugge vooral rond wilden bijleren in hun keuzemodule. De school zag hierin een uitgelezen kans om te werken rond planning en samenwerking: twee vaardigheden die niet evident zijn voor leerlingen met ASS. Samen met Tim Wuyts...

Lees meer
Leerling gaat creatief aan de slag met literatuur

Creatief omspringen met meertaligheid? Breng een schrijver in je klas!

In 2021 lanceerde de Vlaamse Gemeenschapscommissie Kunstenaars in de klas, een oproep om kunstprojecten te stimuleren in het Nederlandstalig secundair onderwijs. Een van de projecten die subsidies ontving, is de samenwerking tussen schrijver Arno Boey, het Atheneum Brussel en internationaal...

Lees meer

Leerkrachten én leerlingen ontdekken hun creativiteit tijdens Kunstkuur

Expertisedeling tussen leerkrachten. Muzisch sterker in de schoenen staan. De leerlingen laten kennismaken met de academie en met het plaatselijke Gemeenschapscentrum De Zeyp. Hun culturele blik verruimen. Hen de kans geven om hun creativiteit te ontdekken én te tonen… Het lijstje doelen waar de...

Lees meer

Het moois dat ontstaat als er ruimte is voor toeval en experiment

‘Vaak kiezen leraren op school nog voor sterk afgebakende muzische opdrachten. Dan is het fijn als zij én hun leerlingen, samen met een dko-docent, kunnen ontdekken wat voor moois er ontstaat als er ruimte is voor toeval en experiment.’ Aan het woord zijn Simon Vermeulen en Goedele Pauwelyn...

Lees meer

Nieuws in de kijker

dynamoPROJECT | 2000 euro voor een kunstenaar in je klas? Dien je aanvraag in t.e.m. 15 mei

Je wil een boek vertalen naar moderne dans? Je wil met je klas een eigen verhaal schrijven en kan daarbij de hulp...

Lees meer

WIN een auteurslezing rond Burgerschap

‘Een verhaal met een grote maatschappelijke urgentie’. Zo benoemt leerkracht Angelique Hoogstoel de lezing van Eva...

Lees meer

Inspiratiemoment ‘Vrienden voor het Lezen’

Welke acties en inzichten bevorderen de leesvaardigheid en leesmotivatie van kinderen en jongeren? Hoe zorg je binnen...

Lees meer

WIN het boek Diep in de zee

Deze kleurrijke verhalenbundel op rijm van Valerie Eyckmans en illustrator Ruth De Jaeger brengt vrolijke verzinsels...

Lees meer

'Hoe vind ik een geschikte partner voor mijn dynamoPROJECT?'

Die vind je via cultuurpartners op Cultuurkuur Je kan een culturele partner vinden in je buurt of een partner die naar...

Lees meer
Bekijk alles van nieuws

Nieuwsbrief

Schrijf meteen in en ontvang talrijke tips en inspiratie over meer en beter cultuuronderwijs op school, activiteiten, ondersteuningen en deadlines, praktijkvoorbeelden en onze evenementen. Je mag de nieuwsbrief twee keer per maand in je mailbox verwachten.

 
 

Door in te schrijven stem je in met de privacyverklaring.

Voetmenu

Voor scholen

  • Activiteiten voor jouw klas
  • Cultuurpartners ontdekken
  • Jouw schoolpagina
  • Gratis vervoer met De Lijn
  • Financiële steun voor jouw project
  • Samenwerking school en academie
  • Acties en evenementen
  • Inspiratie
  • Reviews van leerkrachten

Voor cultuurpartners

  • Zo start je op Cultuurkuur
  • Organisatiepagina maken
  • Activiteit toevoegen
  • Culturele bestemming worden
  • Scholen in de buurt zoeken

Over Cultuurkuur

  • Over het platform
  • Kalender
  • Veelgestelde vragen
  • Schrijf je in op de nieuwsbrief

Contacteer ons

  • mailContactformulier
  • phone02 553 96 63
  • Facebook Volg ons op Facebook (opent in een nieuw tabblad)

Vlaamse overheid

Departement Onderwijs en Vorming

Koning Albert II-laan 15, postbus 134

1210 Brussel

Cultuurkuur.be is een initiatief van CANON Cultuurcel i.s.m. publiq (opent in een nieuw tabblad)

© 2022 Cultuurkuur

  • Contact
Cultuurkuur

Cultuurkuur.be is een officiële website van de Vlaamse overheid

uitgegeven door Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (opent in een nieuw tabblad)
Vlaanderen is cultuur en onderwijs