Overslaan en naar de inhoud gaan
Home

Hoofdnavigatie

  • Home
  • Activiteiten
  • Organisaties
  • Scholen
  • Subsidies
  • Inspiratie
Zoeken
Sluit zoekvenster
Sluit zoekvenster
Aanmelden

Kruimelpad

  1. Home
  2. Thomas More bouwt culturele leerlijn in bij bacheloropleiding leerkracht lager onderwijs

Thomas More bouwt culturele leerlijn in bij bacheloropleiding leerkracht lager onderwijs

De educatieve bacheloropleiding voor Lager Onderwijs van Thomas More Mechelen wil sterker inzetten op cultureel bewustzijn. De hogeschool doet dat door een leerlijn in te bouwen die gebaseerd is op de culturele vaardigheden van Cultuur in de Spiegel. Om de invulling te versterken, roepen ze met deze Kunstkuur de hulp in van Polien Boons van de Academie Mechelen.

een tentoonstelling met houten kubussen. Daarop staan werkjes van leerlingen uitgestald.
Een klas met lessenaars en stoelen. Daarop staan muziekinstrumentjes uitgestald.
Een collage van een kangoeroe lijf met het vleugels en het hoofd van een ezel.
Kleurrijke graffiti op een muur
"
"

‘Cultuur kwam zeker al aan bod in de opleiding, maar dat was eerder fragmentair’, vertelt docente Tine Van den Eynde. ‘Vanuit Thomas More kwam de vraag om een leerlijn uit te werken doorheen de volledige opleiding. Ik ging de expertopleiding rond Cultuur in de Spiegel volgen en combineerde dat met het maken van een diagnose van de opleiding. Wat deden we al? Waar lagen de kansen? Daar ontstonden de kiemen voor de leerlijn.’

Met die ruwe kiemen stapte Tine naar de academie waar ze zelf les volgde. De grootste noden zaten in onwetendheid en beperkte ervaring. Bij verschillende docenten was er veel onzekerheid rond cultureel bewustzijn en culturele expressie. Ze zochten dus iemand met de juiste mindset die invulling kon geven aan de leerlijn.

‘Polien en ik merkten ook dat collega’s niet altijd de taal en handvaten hebben’, zegt Tine. ‘Als je iets niet kan benoemen dan (her)ken je het niet, en als je het niet (her)kent kan je het niet benoemen. Ook dat is iets wat Polien aanreikt en waarin ze ons ondersteunt.’

"

Bewustmaking als eerste stap

‘Vaak is het benoemen op zich al voldoende om verandering in gang te zetten’, beaamt Polien Boons, kunstenares en leerkracht dko. ‘Het is mijn taak om de docenten bewuster en alerter te maken. Ik wil hen de juiste taal geven zodat ze er sterker bij stilstaan en de taal ook zelf gaan gebruiken.’  

In het eerste jaar van de Kunstkuur werkte Polien een aantal lessen mee uit en heeft ze ook een observerende rol. In het tweede en derde jaar zal ze de docenten bijstaan in het integreren van cultureel bewustzijn en culturele expressie in de lessen. ‘Er waren twee thema’s waarin we vorig jaar met verschillende collega’s al ingezet hebben op cultuur’, zegt Tine. ‘Die lessen werkte Polien verder uit. Een deel gaven we samen, als co-teachers. Als team leren we enorm veel van haar.’

Leerlijn door 11 thema’s en 3 studiejaren

Naast stage en de vakken van de lagere school, bestaat de opleiding in Thomas More Mechelen uit elf thema’s waarin leerinhouden geïntegreerd zijn. Het is daarin dat de leerlijn opgebouwd wordt. Binnen deze elf thema’s worden de culturele vaardigheden ingezet.

'We willen het cultureel bewustzijn in elk vak aankaarten, opentrekken en aanvullen'

Polien Boons, kunstenares en leerkracht dko

‘Dat heeft wel tijd nodig om het te laten inzinken en je er zeker bij te voelen’, zegt Tine. ‘Het blijft groeien. Gelukkig zijn alle collega’s mee op de boot gesprongen. We kunnen dit enkel verwezenlijken omdat het hele team meewerkt.’

"

De kracht van verbeelding

Een mooi voorbeeld is het thema ‘leer-kracht’ in de eerste fase van de opleiding. Hier leren de studenten lesvoorbereidingen maken binnen verschillende vakken. Niet iets waarbij je meteen aan cultuur denkt. Maar wat als je het koppelt aan Alice in Wonderland? Alle docenten waren bereid om het te proberen. Sommigen kwamen zelfs verkleed en brachten konijnen mee!

‘De verdienste van Polien en Kunstkuur is dat we eerst hebben ingezet op verbeelden, terwijl het gaat over het maken van lesvoorbereidingen’, legt Tine uit. ‘Om vat te krijgen op Alice in Wonderland, Lewis Caroll, het Victoriaans tijdperk, verschillende versies en illustraties, hebben we de studenten eerst zelf laten verbeelden.’

Ze leren ook spelen met taal en rekenen. Voor de lesvoorbereiding wiskunde moesten de studenten rekenproblemen bedenken. Zo kwamen ze uit bij de vraag: ‘Hoeveel koekjes moet Alice eten om genoeg te krimpen?’

"

Culturele vaardigheden als uitgangspunt

In het thema ‘kinderen van de muzen’ geven de afstudeerders zelf een les muzische vorming aan de starters van de opleiding. De culturele vaardigheden en dragers van Cultuur in de Spiegel zijn daarin mooi geïntegreerd. In één van de lessen gingen de studenten bijvoorbeeld aan de slag met readymades. De derdejaars verruimden het cultureel bewustzijn van de eerstejaars door heel expliciet in te gaan op het werk van Marcel Duchamp. Hoe kijken we daar nu naar? Wat betekende dat in die tijd?

Keuzevak ‘Expert Cultuuronderwijs’

Aanvullend op de leerlijn startte de lerarenopleiding met het keuzevak ‘Expert Cultuuronderwijs’. De studenten krijgen theoretische lessen over Cultuur in de Spiegel, maar ze proeven ook van de praktijk. Ze bezochten onder andere het atelier van Polien en volgden les op de academie. Intussen hebben de studenten zelf al een succesvol dynamoPROJECT gedaan.

‘Doorheen de jaren kunnen de studenten groeien’, zegt Polien. ‘Zo studeren leraren af met onderbouwde kennis en heel wat ervaring. Hopelijk geven ze het dan weer door aan hun eigen toekomstige leerlingen.’

Tips van leerkrachten Tine & Polien

  • Beschouw elkaar als gelijkwaardige partners. Toon interesse en wissel expertise uit.
  • Maak een strakke maar realistische planning. Het moet voor iedereen duidelijk zijn, en haalbaar.
  • Werk rond concrete doelen. De invulling mag niet te vaag zijn.
  • Goede, heldere communicatie is cruciaal. Iedereen moet weten wat de doelstellingen en verwachtingen zijn.
  • Zorg dat iemand de leiding neemt en het project trekt.

Culturele vaardigheden en dragers

Wil je meer inzetten op cultuur in jouw klas? Ontdek de theorie Cultuur in de Spiegel.

CIS cirkel basis

Culturele vaardigheden

waarnemen

  • Les readymades: De leerlingen kijken naar dagelijkse voorwerpen en kiezen een voorwerp met een karakteristieke vorm.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen kijken naar illustraties uit Alice in Wonderland en beluisteren muzikale mogelijkheden van keukenmateriaal.
  • Thema Breek uit je klas: De leerlingen bekijken een graffiti van Gijs Vanhee en de omgeving errond.

verbeelden

  • Les readymades: De leerlingen schrijven associaties op bij het voorwerp dat ze kozen en bij de beschrijvingen van anderen. Nadien kiezen ze er eentje uit die de titel wordt van hun readymade.
  • Les readymades: De leerlingen plaatsen hun voorwerp op drie manieren op een sokkel om het te presenteren in een mini-tentoonstelling van readymades in de klas.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen maken een klanklandschap rond de illustraties van Alice in Wonderland.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen tekenen echte konijnen na die iemand meebracht naar de les.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen maken collages met oude gravures rond het thema Alice in Wonderland.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen spelen stukken uit het verhaal van Alice in Wonderland.

conceptualiseren

  • Les readymades: De leerlingen beschrijven de vorm en functie van een voorwerp (materiaal, kleur, textuur, aanvoelen, doel, toepassingen, …)
  • Thema leer-kracht: De leerlingen debatteren over oude gravures.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen praten over de betekenis van een verhaal of kunstwerk.
  • In de lessen worden de juiste begrippen en kunstenaars benoemd.

analyseren

  • Les readymades: De leerlingen bespreken elkaars readymades en titels. Ze leggen verbanden en geven elkaar feedback.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen koppelen oude gravures aan Alice in Wonderland.
  • Thema leer-kracht: De leerlingen bespreken de gelijkenissen tussen de hertogin uit Alice in Wonderland en een schilderij van Quinten Matsijs
  • Thema Breek uit je klas: De leerlingen maken een tijdslijn van de evolutie van graffiti.
  • De leerlingen maken didactische analyses van de lessen.

Dragers

lichaam

  • De leerlingen verbeelden samen een levende machine met hun lichamen. Dit is gebaseerd op drie fragmenten van verschillende machines van kunstenaars, waaronder een kettingreactie.

voorwerpen

  • Dagelijkse voorwerpen gebruiken als materiaal om kunst te maken (bv. readymades).

taal

  • De leerlingen werken rond een zelfbedachte taal.

Grafische tekens

  • De leerlingen maken een grafische notatie van een muziekstuk (in symbolen).
  • De leerlingen zetten een abstract werk van tekens om in klank.
Dien je eigen subsidieproject in
Auteur Natacha Michiels
School Thomas More Mechelen-Antwerpen - Antwerpen
Kon. Academie Beeldende Kunsten
Onderwijsniveau
  • Hoger onderwijs
Thema
  • Cultuur in de Spiegel
  • Kunstkuur
Sleutelcompetenties
  • Nederlands
  • Andere talen
  • Cultureel bewustzijn
Schooljaar 2020-2021

Praktijkvoorbeelden

Toon alle praktijkvoorbeelden →
Leerling met poppenhoofd

Leerlingen leven zich creatief uit in beeld én woord met poppenspelcinema!

2 leerlingen acteren op podium

Zo boks je een theatervoorstelling in elkaar met kwetsbare jongeren

'Herinneringsmuur' met uitgestalde weckpotten

Jong en oud ontmoeten elkaar en brengen creatief levensverhalen in beeld

In de kijker

Toon alle tips →
taal(bevordering) en taalstimulatie
c) Michiel Devijver en Iedereen Leest

Een Leesoffensief voor Vlaanderen

bus van DE Lijn met leerlingen rijdt voorbij kunstwerken

dynamoOPWEG voor Zomerscholen

Winnaar Gouden Poëziemedaille 2022 en winnaars Poëziesterren 2022 zijn bekend!

Vrouw die zich in,kunstmuseum bevindt

10 x eropuit in de zomer

"

Infosessie dynamoPROJECT | woensdag 5 oktober 2022

Kunstkuur
Meisje houdt verfborstels voor gezicht

Kunstkuur in het secundair onderwijs - Verhalen uit de praktijk

Cultuur op school begint hier

Activiteiten

Wil je een cultuureducatieve activiteit of uitstap organiseren met je klas?

Ontdek alle activiteiten

Cultuurpartners

Op zoek naar een organisatie die samen met jouw school of klas een project wil uitwerken?

Zoek een cultuurpartner

Subsidies

Wil je financiële of logistieke steun aanvragen voor jouw cultuureducatief project?

Ontdek alle subsidies

Jouw aanbod

Organiseer je zelf culturele activiteiten of creatieve projecten op maat van scholen?

Maak je aanbod bekend

Voor leerkrachten

  • Inspiratie
  • Dynamo subsidies
  • Andere subsidies
  • School zoeken
  • Boekentips
  • Reviews van leerkrachten

Voor organisatoren

  • Activiteit toevoegen
  • Organisatiepagina maken
  • Organisatiepagina bewerken
  • Culturele bestemming worden

Over cultuurkuur.be

  • Over het project
  • Veelgestelde vragen
  • Contact
  • Schrijf je in op de nieuwsbrief
  • Volg ons op Facebook
  • Privacy
  • Gebruiksvoorwaarden
  • Cookies

Een initiatief van

  • CANON Cultuurcel
  • publiq
  • Vlaanderen is cultuur en onderwijs