Hangen op 8 wijzen

‘We kenden Cultuur in de Spiegel niet voor we de toelichting kregen’, vertelt Leraar Kjel Van Dessel. ‘Met tien collega’s zijn we dan een werkgroep gestart. We zaten regelmatig samen met de begeleiders van Cultuur in de Spiegel om tot een concreet driedaags project te komen.

Omdat we dat graag op de leefwereld van de leerlingen wilden richten, hielden we eerst een enquête bij hen. Hun hobby’s en interesses waren de basis voor acht workshops die allemaal met de hangcultuur te maken hebben. Voor elk thema was een collega verantwoordelijk die aan de hand van de vier culturele vaardigheden activiteiten uitwerkte. Andere leerkrachten hebben samen met hen de begeleiding gedaan. Een groot toonmoment sloot het project af.’

Geen oppervlakkige creativiteit

Hangen op 8 wijzen, dat betekende dansen, toneel spelen en muziek met recyclagemateriaal maken. Ook freerunning en freestyle voetbal stonden op het programma. Hangende kunstobjecten à la Panamarenko, banken van paletten en kunstige lichtconstructies getuigden van nog meer creativiteit. ‘Oorspronkelijk wilden we elke klasgroep twee of drie workshops laten doen, maar uiteindelijk hebben we ervoor gekozen om twee dagen rond één onderwerp te werken. Zo konden we dieper gaan. De meeste workshops werkten klas- en zelfs jaardoorbrekend’, verduidelijkt Kjel.

De Zingende Loodgieters

Kenny Peeters, leraar chauffage, leidde de muziekgroep: ‘Samen met een collega die in zijn vrije tijd ook bezig is met muziek, werden we voor de gelegenheid de Zingende Loodgieters. We hebben gezorgd voor recyclagemateriaal zoals metaal uit de werkplaatsen, maar ook de leerlingen brachten spullen en ideeën mee. Daarmee maakten we shakers of drumstellen.’.’

Waarom lukt het op een sax en niet op een trompet?

Hoe liet hij de vier culturele vaardigheden terugkeren in zijn workshops? ‘Om te starten hadden we verschillende instrumenten meegenomen en elk instrument afzonderlijk laten horen. Dan moesten leerlingen die instrumenten herkennen in bepaalde nummers. Soms hoor je meer dan er is zoals bij een groep als Naturally 7. We lieten hen ook blazen op een trompet of op een sax. Dat tweede gaat gemakkelijker dan dat eerste, ondervonden ze. Zulke activiteiten zijn voorbeelden van waarnemen.

We hadden het ook over de muziekgeschiedenis. Met de site musicmap.info is dat ‘conceptualiseren’ meteen erg leuk. Wat het ‘verbeelden’ betreft: ze deden muzikanten als Bob Marley en Stevie Wonder na.  Ook hun eindshow valt onder deze culturele vaardigheid, net als het maken van muziekinstrumenten. Meteen ‘analyseerden’ ze die zelfgemaakte instrumenten ook: klonken ze zoals ze het verwacht hadden? Of bracht hun ontwerp te weinig geluid voort en moesten ze  het bijsturen?’

Over auto’s lopen

Ook voor Ymke Emanuel (leerkracht Nederlands en godsdienst) was dit de eerste kennismaking met Cultuur in de Spiegel.  Zij werkte de activiteiten voor de freerunners uit: ‘We begonnen in het lokaal met filmpjes te bekijken. Wat is het? Wat is er belangrijk? Hoe speelt snelheid een rol? Hoe neem je efficiënt obstakels? Dan gingen we naar de oefenruimte in Vilvoorde. Daar kregen ze een demonstratie van enkele getalenteerde leerlingen en werden basistechnieken aangeleerd zoals salto’s maken, van trappen glijden en over auto’s lopen. Uiteindelijk stelden ze zelf een parcours samen en filmden ze hun acrobatentoeren om aan de anderen te tonen. Iedereen was superenthousiast.’

Cultuurbril als leidraad

Is ze van plan om de cultuurbril nog eens op te zetten? ‘Ja. Voor elke schoolvakantie is er hier een projectdag. Ik denk dat het nu gemakkelijker zal zijn om voor zo’n dag iets interessants en nuttigs uit te denken’, zegt ze. ‘Het schema is een goede leidraad gebleken om activiteiten uit te werken’, meent Kjel. ‘Als je stappen overslaat, ben je heel snel met het maken van je product bezig en dan wordt je resultaat wel heel eentonig. Een bank van paletten maken kan door drie paletten te stapelen en aan elkaar te nagelen. Maar als je eerst waarneemt wat allemaal mogelijk is, zal je ook tot creatievere resultaten komen.’

Creatief met chauffage

Passen deze leraren het ook toe in hun eigen lessen? Kjel: ‘Tijdens PAV probeer ik verschillende cultuurdragers aan bod te laten komen: het eindproduct van een groepswerk voorstellen als een toneel, is eens iets anders dan weer een PowerPoint.’ Kenny: ‘Ik vind het moeilijk om die cultuurtheorie in mijn eigen lessen toe te passen. Hoe creatief kan je zijn met chauffages? Maar als we meer projectmatig gaan werken, dan zal dit ook helpen om mijn eigen lespraktijken kritisch te bekijken.’

Tips van Kjel, Kenny en Ymke

• Begin op tijd en vraag subsidies aan. Schrijf je activiteiten uit op papier, zodat er ook andere leerkrachten mee kunnen begeleiden.
• Vertrek vanuit de interesses van de leerlingen. Anders verval je misschien in meer voor de hand liggende activiteiten.
• Probeer elke culturele vaardigheid uit Cultuur in de Spiegel aan bod te laten komen. Zo verbreed je je eigen lessen.
• Maak een cultureel project zo actief mogelijk en laat het zo weinig mogelijk op een klassieke schooldag lijken. Als je niet op school bent, ervaren leerlingen het nog meer als een project.
• Maak ook voor je toonmoment een planning.